بازگشت تکلم بعد از سکته مغزی در سالمندان

سکته مغزی یکی از خطرناک‌ترین حمله‌هایی است که معمولا به صورت ناگهانی اتفاق میفتد و عواقب بسیار خطرناکی را برای بیمار به همراه دارد. این بیماری معمولا در سالمندان نسبت به افراد جوان تر بیشتر رخ میدهد.  اکثر بیماران مبتلا به سکته مغزی پس از سکته قدرت حرف زدن خود را از دست میدهند، این بیماران در خواندن و نوشتن دچار اختلال شده و همچنین در برخی موارد، در خوردن و آشامیدن نیز با مشکل مواجه می شوند، بنابراین باید به این عزیزان تا جایی که امکان دارد کمک رسانی شود. یکی از روش‌های کمک به تکلم سالمندان بعد از سکته مغزی استخدام پرستار سالمند در خانه است که در زمینه کمک رسانی به این بیماران اطلاعات لازم را کسب کرده اند و می توانند بهترین خدمات را ارائه دهند، تا انتهای مطالب همراه ما باشید تا اطلاعات بیشتری درباره روش‌های کمک به تکلم سالمندان بعد از سکته مغزی به دست بیاورید.

از دست دادن تکلم بعد از سکته مغزی

همانطور که گفتیم از دست دادن قدرت تکلم بعد از سکته مغزی در سالمندان یکی از عوارض شایع سکته مغزی هستند. افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، معمولاً در هفته‌ها و ماه‌های پس از آن با مشکلاتی در ارتباط و استفاده از زبان مواجه می‌شوند.  سکته مغزی معمولاً بخش‌هایی از مغز را که کنترل گفتار و زبان را بر عهده دارند تحت تأثیر قرار می‌دهد. زمانی که سلول‌های مغزی در این نواحی از بین می‌روند، می‌تواند منجر به مشکلاتی در ارتباط شود که بهباغث از بین رفتن قدرت تکلم در فرد بیمار میشود. تقریبا حدود یک سوم از افرادی که سکته مغزی را تجربه می‌کنند، مشکلات گفتاری دارند.

پیش‌بینی علائم دقیق فرد پس از سکته مغزی دشوار است، زیرا بسیاری از عواملی که می‌توانند بر شدت علائم سکته مغزی تأثیر بگذارند، مانند زمان شروع درمان، نمی‌توانند از قبل پیش‌بینی شوند. عواملی مانند سابقه خانوادگی سکته، سن بالای ۵۵ سال، جنسیت فرد بیمار و فشار خون بالا از جمله عوامل خطر برای سکته مغزی هستند. مشکلات گفتاری پس از سکته مغزی معمولاً توسط یک گفتار درمانگر تشخیص داده می‌شوند. گفتار درمانگر می‌تواند ارزیابی‌هایی را برای تشخیص مشکلات گفتاری انجام دهد و با پرسش‌هایی سطح اختلال را تعیین کند.

به نقل از وبسایت evidence.nihr.ac.uk :

بیش از ۳.۵ میلیون نفر در سرتاسر جهان دچار سکته‌ مغزی می‌شوند که بر گفتار و درک گفتار، خواندن و نوشتن آنان تأثیر می‌گذارد. افرادی  که دچار سکته مغزی میشوند و گفتار خود را از دست میدهند، معمولاً در انجام فعالیت‌های روزمره با مشکلات بیشتری روبرو هستند و بهبودی و کیفیت زندگی کمتری نسبت به افرادی دارند که گفتار قدرت تکلم خود را از دست نداده اند.

انواع مشکلات تکلم در سکته مغزی

1- آفیازیا (Aphasia)

آفیازیا اختلالی است که هم در زبان و هم در صحبت کردن و هم در درک تأثیر می‌گذارد. شدت آن بستگی به محل و میزان آسیب به مغز دارد. نشانه‌ها و علائم آفیازیا می‌تواند شامل دشواری در پیدا کردن کلمات ، قرار دادن کلمات در ترتیب نادرست، مشکل در بیان افکار یا سوءتفاهم نسبت به معنای صحبت‌های دیگران باشد. تقریباً 25 تا 40 درصد از سالمندان بعد از سکته مغزی آفیازیا پیدا می‌کنند.

2- آپراکسیا (Apraxia)

زمانی اتفاق می‌افتد که پیام‌ها از مغز به دلیل آسیب به نواحی مغز که هماهنگی بین عضلات را کنترل می‌کنند، مختل شوند. فردی که با چنین مشکلاتی در شکل‌دهی به کلمات روبرو است، نمی‌تواند عضلات لب‌ها یا زبان را کنترل کند؛ بنابراین لب‌ها نمی‌توانند صداهای حروف را به درستی بیان کنند. افراد مبتلا به آپراکسیا ممکن است در تقسیم‌بندی و ترتیب‌دهی به صداهای گفتاری دچار مشکل شوند، که این موضوع سخن گفتن را دشوار می‌کند. شدت آپراکسیا در یک طیف از خفیف تا شدید متغیر است. کسی که دچار آپراکسیا شدید است ممکن است نتواند اصلاً صحبت کند.

3- دیستارتری (Dysarthria)

دیستارتری اختلالی در گفتار است که با گفتار نامفهوم، کنترل ضعیف نوا، بلندی صدا، ریتم و صدا مشخص می‌شود. حرکت عضلات مورد استفاده برای گفتار بعد از سکته مغزی می‌تواند به روش‌های مختلف محدود شود، از جمله حرکت بیش از حد، حرکت در جهت نادرست و قدرت ضعیف. این مسئله می‌تواند منجر به گفتاری شود که درک آن دشوار، غیرطبیعی و غیر دقیق است.

4- دیسفونیا (Dysphonia)

دیسفونیا ضعف یا فلج در عضلات درون و اطراف طناب‌های صوتی است. در این اختلال صدای فرد بیمار ممکن است شبیه به زمزمه باشد یا ممکن است خشن و ناپسند به نظر برسد.

5- مشکلات شناختی (Cognitive difficulties)

در این اختلال حافظه، تفکر و قضاوت فرد بیمار تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بیمار سکته مغزی ممکن است در هنگام صحبت کردن دیگران دشواری در توجه داشته باشد و درک یا بیان جملات پیچیده ممکن است سخت باشد.

روش های کمک به تکلم سالمندان بعد از سکته مغزی

قبل از اینکه بخواهیم روش‌های کمک به تکلم بعد از سکته مغزی سالمندان را در اختیارتان قرار دهیم باید این نکته را ذکر کرد که برای درمان بیماران سکته مغزی تنها ۶ ماه فرصت می باشد. در واقع سریعا پس از ترخیص از بیمارستان باید روش های کمک به تکلم سالمند بعد از سکته مغزی به کار گرفته شود تا نتایج مثبت دریافت کنید.  لازم به ذکر است که پس از گذشت زمان بازگشت تکلم در بیماران سکته مغزی دشوار می شود، در ادامه مطالب چند مورد از روش های کمک به تکلم در سالمندان بعد از سکته مغزی اشاره شده است:

1- تقویت زبان و لب‌ها

اگر سالمند سکته مغزی در زبان خود ضعف دارد، می‌توانید این تمرینات مختلف تقویت زبان را امتحان کنید.  داخل و خارج کردن زبان یا به سمت چپ و راست حرکت دادن آن، به تقویت عضله زبان کمک خواهد کرد.  اگر در لب‌های خود ضعف دارد، می‌تواند شکل‌های مختلف دهان را تمرین کند، مانند دایره یا لبخند زدن عریض.

2- شناسایی و تطبیق اشیاء

بیماران سکته مغزی ممکن است در تعیین شباهت‌ها یا تفاوت‌های اشکال، اعداد، حروف یا کلمات دچار مشکل شوند. می‌توانید این فعالیت‌ها را برای بیماران سکته مغزی انجام دهید:

• شکل‌ها، تصاویر یا حروف الفبا را بیان کنید یا توصیف کنید.
• از کارت‌ها برای تطبیق تصویر با کلمه یا جمله مربوطه استفاده کنید.
• بازی حافظه انجام دهید.

3- استفاده از فعالیت‌های زندگی واقعی

استفاده از فعالیت‌های زندگی واقعی برای بیماران سکته مغزی یک تمرین عالی برای گفتار درمانی است. در اینجا برخی از مثال‌های فعالیت‌هایی که می‌توانید در خانه انجام دهید آورده شده است:

• به وضعیت آب و هوای منطقه خود نگاه کنید و پیش‌بینی طولانی‌مدت را به یک دوست توضیح دهید.
• به برچسب دارویی نگاه کنید و دستورالعمل‌های نحوه مصرف صحیح دارو را بنویسید.
• به راهنمای تلویزیون نگاه کنید و یک برنامه‌ای که می‌خواهید تماشا کنید پیدا کنید و به کسی درباره آن برنامه و روز و ساعت پخش آن بگویید.
• یک ایمیل یا پیام متنی از یک دوست بخوانید و با دیکته کردن یا تایپ کردن پاسخ دهید.

4- تمرین فکر کردن به کلمات

اگر در فکر کردن به کلمات مورد نظر خود مشکل دارید، می‌توانید این استراتژی‌های مفید برای پیدا کردن کلمات را امتحان کنید. این فعالیت برای افرادی که آفیازیا دارند مفید است:

• به نام یک کلمه‌ای فکر کنید که معنای مشابه و متضاد دارد. به عنوان مثال، متضاد “داغ” “سرد” و متضاد “مرطوب” “خشک” است.
• تا جایی که می‌توانید اقلام یک دسته را نام ببرید. به عنوان مثال، می‌توانید پنج نوع میوه نام ببرید.

5- درک کلمات و پاراگراف‌ها

بیماران آفیازیا ممکن است در درک کلمات دچار مشکل شوند. انجام یکی از این تمرینات گفتاری می‌تواند کمک کند:

• چندین شیء را در مقابل فرد مبتلا به آفیازیا قرار دهید. نام یکی از اشیاء را بگویید و ببینید آیا بیمار می‌تواند شیء صحیح را از بین گزینه‌ها شناسایی کند.
• یک داستان کوتاه را برای فرد مبتلا به آفیازیا بخوانید و از او سؤالات ساده‌ای درباره داستان بپرسید.

6- بهبود مهارت‌های درک خواندن

گاهی اوقات، خواندن تحت تأثیر سکته قرار می‌گیرد. می‌توانید با انجام فعالیت‌های ساده مانند شناسایی یک کلمه که در یک گروه از کلمات نوشته‌شده وجود ندارد یا تطبیق یک کلمه با تصویر مربوطه، مهارت‌های خواندن خود را بهبود بخشید. یک فعالیت پیچیده‌تر می‌تواند شامل خواندن یک پاراگراف و پاسخ دادن به سؤالات ساده مربوط به داستان یا خلاصه‌سازی داستان به صورت زبانی باشد.

7- تمرین نوشتن

بیماران سکته مغزی می‌توانند مانند ورزش برای سکته مغزی، تمرینات گفتار درمانی مربوط به مهارت‌های نوشتاری خود را امتحان کنند. یکی از راه‌های کار بر روی نوشتن، پر کردن جاهایی است که یک حرف در کلمه گم شده است. کپی کردن کلمات نیز مفید است. اگر همکار دارید، به یک کلمه به‌صورت بلند گوش دهید و کلمه‌ای که می‌شنوید را هجی کنید.

8- یادگیری نحوه درک اعداد

بیماران سکته مغزی ممکن است در مهارت‌های ارتباطی عددی دچار مشکل شوند. شمردن با انگشتان و نوشتن اعداد در هوا یک نقطه شروع عالی برای تمرین است.  سپس می‌تواند تمرین کند که اعداد را به سرعت نام ببرد. با پیشرفت بیشتر، می‌تواند اعداد نوشتاری، مانند آدرس‌ها، شماره‌های تلفن، زمان، اندازه‌گیری‌ها یا پول را تمرین کند.

9- بهبود توجه بصری

مهارت‌های روزمره مانند خواندن ساعت می‌تواند تحت تأثیر سکته مغزی قرار گیرد. برای تمرین این مهارت، به یک ساعت یا ساعت آنالوگ نگاه کنید و زمان را بلند بگویید. در فعالیت دیگری، ممکن است به دو تصویر مشابه اما کمی متفاوت نگاه کنید. این تمرین شما را به چالش می‌کشد تا یک تفاوت جزئی بین دو تصویر که در غیر این صورت یکسان هستند پیدا کنید و می‌تواند به بهبود مهارت‌های بصری شما کمک کند.

10- قرار دادن مراحل در ترتیب

اگر ترتیب دادن چیزها (دنباله‌گذاری) پس از سکته مغزی مشکل است، می‌توانید به یک دوست بگویید که مراحل مربوط به چیزی که در آن مهارت دارید و از آن لذت می‌برید، مانند نحوه تهیه یک دستور غذای مورد علاقه، نحوه کاشت یک باغ، نحوه صید ماهی یا حتی نحوه نواختن یک چوب گلف را بگوید!

علاوه بر موارد بالا همراهی پرستار و تطبیق وظایف اعضای خانواده ها از روش های تاثیرگذار در درمان تکلم سالمندان بعد از سکته مغزی می باشد، خانواده ها و پرستار سالمند می توانند جهت تطبیق صدا و تصویر بازی‌های رایانه‌ای را به سالمندان پیشنهاد کنند، شایان ذکر است، باید به سالمند اجازه داده شود تا این بازی ها را به صورت انفرادی انجام دهد.

سخن پایانی

به طور کلی، سکته مغزی می‌تواند بر توانایی فرد بیمار در ارتباط تأثیر بگذارد. گفتار درمانگر می‌تواند به بیمار کمک کند تا این توانایی را از طریق درمان‌های مختلف دوباره به دست آورد. درمان گفتار مهارت‌های ارتباطی و زبانی را بازسازی می‌کند و پیشرفت‌های قابل توجهی معمولاً در هفته‌های اول درمان و ادامه آن در ماه‌های بعدی مشاهده می‌شود. با این حال، مسیر بهبودی بسیار فردی و پیش‌بینی آن دشوار است. برخی افراد ممکن است بهبودی کندی را تجربه کنند که سال‌ها طول بکشد و در مقابل برخی از بیماران، به طور کامل گفتار خود را بازمی‌گردانند. به طور کلی مراقبت از بیماران سکته مغزی بسیار مهم است.

در مطالب بالا با روش‌ های کمک به تکلم سالمندان بعد از سکته مغزی آشنا شدید، لازم است این نکته را بدانید که یکی از عوامل مهم در تکلم سالمندان در هنگام سکته مغزی، زمان مراجعه به درمانگاه است، به این معنا که اگر در زمان بروز سکته مغزی بیمار را سریعاً به اورژانس برسانید و درمان های لازم انجام شود عوارض به طور کامل از بین می روند، و بیمار دچارمشکل تکلم نمی شود. پرستار سالمند در منزل می تواند با به کارگیری روش‌های نام برده شده در بالا، به بیماران سکته مغزی که دچار تکلم شده اند، کمک رسانی کند.

سوالات متداول

1- بازگشت تکلم در بیماران سکته مغزی چقدر طول میکشد؟

بازگشت تکلم بعد از سکته مغزی برای همه افراد مدت زمان مشخصی ندارد و ممکن است از چند هفته تا چند سال طول بکشد.

2- درمان لکنت زبان بعد از سکته مغزی چگونه است؟

درمان لکنت زبان بعد از سکته مغزی شامل گفتاردرمانی، تمرینات تنفسی و گفتاری، تکنیک‌های ارتباطی و حمایت عاطفی است که بسته به نیاز فردی متغیر است.