کبد چرب fatty liver از سری بیماری هایی است که عموما بر اثر سبک نادرست زندگی برای ما به وجود می آیند. درمان کبد چرب نیازمند تغییر در روند تغذیه است. فعالیت بدنی و چربی سوزی و توجه به مشکلات وزنی بسیار می تواند در درمان این بیماری موثر باشد. شرکت سفیر آرامش در این مقاله قصد دارد شما را با بیماری رایج آشنا کند.
بیماری کبد چرب
بیماری کبد چرب جز دسته بیماری های خاموش است که ممکن است فرد به آن مبتلا شود. ممکن است شما به این بیماری مبتلا باشید و تا سال ها از وجود آن مطلع نشوید . توصیه اکثر پزشکان این است که سالانه به دونوبت آزمایش خون از سلامت خود مطلع شوید. کبد اندامی است که ممکن است بیماری های مختلف آن را درگیر کند و یکی از آن ها کبد چرب است. در این بیماری چربی در کبد تجمع پیدا کرده و سبب بروز علائم ان خواهد شد.
این بیماری که با نام استائوز کبدی شناخته می شوند ممکن است در سنین متفاوتی رخ دهد. کبد به دلیل محل متابولیسم مواد و سلول های بدن است وجود مقداری چربی در آن طبیعی است. اما این مقدار نباید از 5الی10 درصد وزن کبد بیشتر شود. بیشتر خطر کبد چرب به دلیل این است که کبد دومین عضو بزرگ بدن است و علائم آن عموما پنهان است و خود را نظان نمی دهد البته بازم به ذکر است که این بیماری مشکلات حادی برای فرد ایجاد نمی کند.
به نقل از وبسایت healthdirect :
کبد چرب زمانی است که چربی زیادی در کبد شما وجود داشته باشد. این شایع است، به ویژه در افرادی که دیابت دارند و اضافه وزن دارند. اگرچه ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، اما می تواند منجر به مشکلات سلامتی قابل توجهی شود. ایجاد تغییرات در سبک زندگی شما کلید پیشگیری و بهبود این وضعیت است.
کبد عضو اصلی بدن برای پردازش مواد غذایی و مواد زائد است. یک کبد سالم حاوی چربی بسیار کم یا بدون چربی است. اگر بیش از حد الکل می نوشید یا غذای زیادی می خورید، بدن شما با تبدیل مقداری از کالری ها به چربی با این مقدار اضافی مقابله می کند. سپس این چربی در سلول های کبد ذخیره می شود.
وقتی چربی بیش از 5 تا 10 درصد وزن کل کبد شما را تشکیل می دهد، کبد چرب دارید. کبد چرب با مصرف بیشتر قندها و چربی های افزوده شده در افراد رایج تر می شود. از هر 3 بزرگسال استرالیایی حدود 1 نفر به بیماری کبد چرب مبتلا است.
انواع کبد چرب
عموما این بیماری در اثر ذخیره چربی در کبد انجام می شود. وجود مقادیر کم چربی در کبد طبیعی است اما زمانی که از مقدار طبیعی آن بیشتر شود سبب بیماری می شود. التهابات کبدی و زخم کبد ممکن است در اثر تجمع بیش از حد چربی کبد رخ دهد. کبد چرب انواع مختلفی دارد.
- بیماری کبد چرب الکلی (ALD)
این نوع کبد چرب که در صورت استفاده مداوم از الکل به وجود می آید با کاهش میزان مصرف الکل قابل پیشگیری است. در صورت عدم پیشگیری از این نوع می تواند مشکلات زیادی را برای شما به وجود بیاورد. کبد چرب الکلی به انواع مختلفی تقسیم می شود:
- کبد چرب الکلی ساده
در این حالت، تجمع چربی در کبد رخ می‌دهد بدون اینکه التهاب یا آسیب جدی به بافت کبدی وجود داشته باشد. این مرحله معمولا معکوس‌پذیر است اگر مصرف الکل کاهش یابد یا متوقف شود. - هپاتیت الکلی
این مرحله شامل التهاب کبد ناشی از مصرف الکل است. علائم آن شامل درد شکم، زردی (یرقانی) و کاهش اشتها است. در این مرحله، آسیب به سلول‌های کبدی نیز ممکن است رخ دهد و می‌تواند از حالت خفیف تا شدید متغیر باشد. - فیبروز و سیروز کبدی
با ادامه مصرف الکل و آسیب به کبد، عوارض جدی‌تری مانند فیبروز (تجمع بافت زخم در کبد) و سیروز (نقص شدید در عملکرد کبد و ساختار آن) می‌تواند اتفاق بیفتد. سیروز به‌طور معمول غیرقابل انطباق و می‌تواند به نارسایی کبدی، سرطان کبد و سایر مشکلات جدی منجر شود.
- کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
عموما این نوع از کبد چرب در افراد دارای اضافه وزن و چاقی رخ می دهد. ممکن است در ابتدا این بیماری مشکلی ایجاد نکند اما در دراز مدت ممکن است سبب مشکلات جدی برای فرد شود. عموما افراد دارای کبد چرب غیر الکلی بیشتر از دیگران در معرض بیماری های کبدی، کلیوی، دیابت و پرفشاری خون به دلیل چربی کبد بیشتر از حد هستند. این نوع مریضی جز بیماری های قابل پیشگیری است که عموما با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب می توان از بروز و پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و به مرور زمان وضعیت کبد را بهبود بخشید .
گرید های کبد چرب
بیماری کبد چرب در صورت عدم رسیدگی به موقع یک بیماری پیش رونده است که سبب التهاب و آسیب به بافت کبد خواهد شد. درک درست و به موقع از گرید های آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و با استفاده از آن می توان تصمیم درست برای درمان بیماری گرفت .گریدهای کبد چرب عموما عبارت است از:
- گرید 0
تجمع چربی در کبد بدون وجود التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی. - گرید 1 (حداقل) کبد چرب
تجمع چربی در کبد با مقادیر کم التهاب. در این مرحله، آسیب کبدی وجود ندارد. - گرید 2 (خفیف)
تجمع چربی در کبد با التهاب خفیف و آسیب محدود به سلول‌های کبدی. ممکن است علائم خفیفی وجود داشته باشد. - گرید 3 (متوسط یا نارسایی خفیف)
تجمع چربی به میزان بیشتری همراه با التهاب و آسیب به کبد. علائم واضح‌تری ممکن است وجود داشته باشد. - گرید 4 (هپاتیت غیر الکلی یا NASH شدید)
تجمع چربی زیاد همراه با التهاب شدید و آسیب به سلول‌های کبدی. ممکن است به فیبروز یا آسیب جدی کبد منجر شود.
چه افرادی مستعد ابتلا به کبد چرب هستند؟
احتمال بروز کبد چرب در مردان و زنان وجود دارد و سبب می شود که چربی کبد آن ها افزایش پیدا کند و سبب بروز مشکات زیادی در متابولیسم و روند عادی بدن شود. با مبتلا شدن به این عارضه دفع سموم به درستی انجام نمی شود و ممکن است مشکلات دیگری در پی این بیماری به وجود بیاید. افرادی که دارای شرایط زیر باشند بیشتر از گزوه های دیگر در معرض ابتلا به این بیماری می باشند:
- ورود به دوران یائسگی
- چاقی به‌ویژه چاقی شکمی
- مبتلا بودن به فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول
- ابتلا به آپنه انسدادی خواب
نشانه های کبد چرب
از آنجا که کبد چرب بیماری خاموش است. عموما افرادی که این بیماری را دارند به سختی آن را در منزل تشخیص می دهند. علائم آن شاید به راحتی بروز نکرده و شخص متوجه آن نشود. ممکن است پس از گذشت چند سال از آن این بیماری به سیروز کبدی دچار شده و سبب افزایش احتمال تخلیه کبد برسد. علائم کبد چرب عموما به شکل زیر بروز می کنند.
- احساس درد در ناحیه شکم
- از دست دادن و کاهش اشتها و وزن
- احساس ضعف و خستگی شدید
- احساس حالت تهوع
- احساس خارش در پوست ، کبودی و خونریزی سریع
- تغییر رنگ ادرار به تیره و سوزش ادرار
- کمرنگ شدن مدفوع
- ایجاد تورم در پاها
- افزایش سایز سینه در مردان
- احساس گیجی
- ایجاد ضایعات خوشه ای رگ در زیر پوست
- بالاآمدن با تاخیر پوست پس از ضربه
- ریزش موهای زائد (منطقه ای)
- تغییر رنگ کف دست (قرمزی شدید)
- ایجاد آکنه
- ریزش مو
- خشکی چشم (در خانم ها)
- کم خونی و سندم پیش قاعدگی شدید (در خانم ها)
علائم کبد چرب ممکن است در پوست صورت فرد هم مشاهده شود این علائم در هر دو نوع آن، حاد و مزمن قابل مشاهده است و بر اثر شدت بیماری تغییر می کند. علائم این بیماری در پوست صورت عبارت است از:
- ضایعات عروقی به خال عنکبوتی
- بالا آمدن باتاخیر پوست پس ضربه با انگشت
- بزرگ‌شدن پستان مردانه
- ریزش مو در زنان
- ریزش منطقه‌ای موهای زائد
- خارش
- توده‌های تجمعی چربی رو پلک‌ها
- قرمزی شدید کف دست
- آکنه شدید
تشخیص بیماری کبد چرب
از انجا که کبد چرب یکی از بیماری هایی است که علائم مشخصی ندارد و علائم کبد چرب به طور واضح بروز نمی کند، عموما تشخیص آن توسط خود شخص سخت است. این بیماری ممکن است که تشخیص آن برای پزشک هک سخت باشد و باید تمام ی آزمایش های لازم و تکمیلی برای تشخیص دقیق آن انجام شود. پزشکان اعلام می کنند که تشخیص کبد چرب نیازمند یک رویکرد چندوجهی است که شامل ارزیابی تاریخچه پزشکی، علائم بالینی، آزمایشات آزمایشگاهی و تصویربرداری است. در صورت وجود هر گونه علائم یا عوامل خطر، مشاوره پزشکی فوری می‌تواند به تشخیص و درمان به موقع کمک کند
- معاینه بالینی برای شناسایی کبد چرب
پزشک معمولا ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و به تاریخچه پزشکی و علائم بیمار توجه می‌کند. علائم ممکن است شامل خستگی، درد یا ناراحتی در ناحیه شکم و وجود زردی (در مراحل پیشرفته) باشد.
- تشخیص بیماری کبد چرب با آزمایشات خون
در مرحله دوم باید آزمایشات عملکرد کبد انجام شود. این آزمایش‌ها شامل اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های کبدی (ALP، ALT،AST ) و دیگر نشانگرهای عملکرد کبد مانند بیلی‌روبین است. ممکن است آزمایش‌ها برای بررسی سطح قند خون، کلسترول، و همچنین عوامل خطر مانند دیابت و چاقی انجام شود.
- تصویربرداری
این روش غیر تهاجمی می‌تواند تجمع چربی در کبد را نشان دهد و به عنوان یکی از شایع‌ترین روش‌ها برای تشخیص کبد چرب استفاده می‌شود.CT Scan یا MRI این روش‌ها می‌توانند به تشخیص دقیق‌تر و مراحل پیشرفته‌تر بیماری کمک کنند.
- استفاده از روش‌های خاص‌تر
در موارد خاص یا زمانی که نیاز به ارزیابی شدت بیماری وجود دارد، پزشک ممکن است بیوپسی کبد را پیشنهاد کند. این روش شامل برداشت نمونه‌ای از بافت کبد برای بررسی میکروسکوپی است.
- تشخیص افتراقی کبد چرب
پزشک همچنین باید سایر شرایط پزشکی که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند (مانند هپاتیت ویروسی، بیماری‌های خودایمنی کبد و مصرف الکل) را بررسی کند.
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب
پبرای افرادی که مبتلا به این بیماری هستند عموما رژِیم غذایی خاصی در نظر می گیردند تا احتمال ورود این بیماری به مراحل حاد و سخت کاهش پیدا کند. رعایت رژیم غذایی مناسب با شرایط بیماری شما می واند بسیار کمک کننده باشد و شاید بهترین درمان و جایگزین برای استفاده از روش های درمانی باشد.
انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه، به ویژه سبزیجات برگ‌دار، کلم، بروکلی و هویج، به دلیل فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌ها بسیار مفید هستند. سعی کنید حداقل 5 وعده میوه و سبزی در روز مصرف کنید. از طرفی فیبر برای درمان کبد چرب بسیار مفید است، مصرف غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای، جوی دوسر، نان گندم کامل) به تنظیم قند خون و بهبود سلامت گوارش کمک می‌کند. حبوبات (مانند عدس، لوبیا و نخود) نیز منبع خوبی از پروتئین و فیبر هستند.
شما برای پاکسازی کبد چرب باید از مصرف چربی های مضر کاهش داده و در رژِیم غذایی خود انتخاب پروتئین‌های کم‌چرب، مانند مرغ بدون پوست، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات کم‌چرب را در اولویت قرار دهید. مصرف ماهی‌های چرب (مانند سالمون و تن) که منبع امگا-3 هستند در اولویت قرار دارد. البته لازم به ذکر است که توصیه بیشتر پزشکان به خوردن حداقل 8 لیوان آب در این بیماری است.
پیوند کبد برای کبد چرب
زمانی که چربی کبد در مرحله بحرانی قرار می گیرد و بیشتر از ظرفیت کبد می شود دیگر راهی برای کنترل آن وجود ندارد و به طور مستقیم سبب التهاب کبد شده و زخم پارگی در ساختار کبد را به وجود می آورد. این مرحله که به سیروز کبدی معرف است عموما آخرین خط بیماری کبد چرب می باشد در این مرحله کبد در بالاترین حد چربی خود قرار دارد و بیشترین آسیب را متحمل شده این مرحله دیگر غیر قابل بازگشت است و قطعا زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. در این لحظه پیوند کبد تنها راه برای نجات شخص می باشد.
بیماری کبد چرب، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، به یک چالش بهداشتی جدی تبدیل شده است که نیازمند توجه و اقدامات جدی است. این بیماری به‌طور عمده ناشی از عوامل عواملی چون چاقی، دیابت، و رژیم غذایی نادرست است و می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری همچون سیروزی و نارسایی کبد شود. با این حال، خوشبختانه بیماری کبد چرب قابل پیشگیری و در بسیاری از موارد قابل درمان است. تغییرات مثبت در سبک زندگی، از جمله تغذیه سالم، ورزش منظم، و مدیریت استرس، می‌تواند تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت کبد و کاهش چربی کبدی داشته باشد.
رژیم غذایی مناسب برای بیماری کبد چرب باید متنوع و متعادل باشد و بر روی مواد غذایی سالم و طبیعی تمرکز داشته باشد. مشاوره با یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در تنظیم برنامه غذایی مناسب کمک کند. همیشه پیش از تغییرات عمده در رژیم غذایی خود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
سوالات متداول
کبد چرب چیست؟
بیماری جگر چرب نوعی مریضی بوده که بر اثر جمع شدن واکوئل های چربی در کبد ایجاد می شود.
علائم اصلی بیماری کبد چرب کدام است؟
کاهش وزن، درد شکم، کم رنگ شدن مدفوع و نداشتن اشتها از نشانه های اصلی کبد چرب در بدن می باشد.
