استفراغ کودکان یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از والدین و پرستار کودک با آن مواجه می‌شوند. این حالت، که میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، به‌خصوص در کودکان ممکن است بسیار نگران‌کننده باشد. این حالت در کودکان معمولاً به دلیل بیماری‌های ویروسی، مسمومیت‌های غذایی یا مشکلات گوارشی رخ می‌دهد.
این وضعیت اگرچه در بسیاری از موارد بی‌ضرر است؛ اما اگر به‌درستی مدیریت نشود، میتواند به کمبود آب در بدن منجر شود که خطراتی برای سلامتی آنان به همراه دارد. در این مقاله، به بررسی علت‌های استفراغ در کودک، روش‌های پیشگیری و اقدامات لازم بعد از استفراغ می‌پردازیم.
به نقل از وبسایت kidshealth :
استفراغ، خروج اجباری محتویات معده است که در کودکان شایع بوده و معمولاً ناشی از گاستروانتریت، عفونت ویروسی معده و روده است که کمتر از ۲۴ ساعت طول می‌کشد. علل دیگر میتواند شامل مسمومیت غذایی، سرگیجه، میگرن یا مشکلات جدی‌تری مانند انسداد روده یا فشار در مغز باشد. علائم پیش از استفراغ معمولاً شامل تهوع، تب و اسهال است. جلوگیری از کم‌آبی بدن با استفاده از محلول‌های خوراکی آب‌رسانی اهمیت دارد. در صورتی که استفراغ بیش از ۲۴ ساعت ادامه یابد یا نشانه‌های کم‌آبی شدید مشاهده شود، باید به پزشک مراجعه کرد.
علت استفراغ کودکان چیست؟
استفراغ در کودکان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که شناخت این علل میتواند به مدیریت بهتر وضعیت کودک کمک کند.
- بیماری‌های ویروسی: یکی از شایع‌ترین علت‌های این حالت در کودکان، عفونت‌های ویروسی مانند گاستروانتریت است. این بیماری‌ها اغلب با علائم دیگری مانند تب و اسهال همراه هستند. گاهی ممکن است این ویروس ها به ایجاد آفت دهان کودک نیز منجر شود.
- مسمومیت غذایی: مصرف غذاهای فاسد یا آلوده میتواند به مسمومیت غذایی منجر شود که از علائم آن می‌توان به استفراغ، درد شکم و اسهال اشاره کرد.
- بیماری‌های گوارشی: برخی از بیماری‌های گوارشی مانند رفلاکس معده به مری یا انسداد روده در کودکان میتوانند منجر به استفراغ مکرر در کودکان شوند.
- حساسیت غذایی: حساسیت به برخی مواد غذایی مانند شیر یا گلوتن نیز ممکن است باعث استفراغ در کودک شود.
- فشارهای روانی: در برخی موارد، استرس و اضطراب میتواند عامل بروز استفراغ در افراد کم سن و سال باشد.
با توجه به این علل شما میتوانید از کودک خود به بهترین نحو مراقبت کنید. توجه به این علت‌ها به شما کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره بیماری و علائم کودک داشته باشید.
استفراغ کودکان در شب
استفراغ شبانه در کودکان میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد:
حساسیت‌های غذایی: واکنش سیستم ایمنی به برخی غذاها میتواند منجر به استفراغ شود.
مسمومیت غذایی: مصرف غذاهای آلوده ممکن است باعث استفراغ شود.
عفونت‌های ویروسی: مانند گاستروانتریت که در شب علائم شدیدتری نشان می‌دهد.
10 درمان خانگی استفراغ کودکان
برای استفراغ بچه چی خوبه؟ به طور معمول استفراغ در کودکان یک امر طبیعی می‌باشد، اما اگر طولانی مدت و همراه با سایر علائم باشد خطرناک می شود، در ادامه مطالب ۱۰ روش درمان خانگی استفراغ کودکان برای شما بیان شده است:
- نوشاندن مایعات به کودکان
- زنجبیل و عسل
- مصرف نعناع
- کاربرد دارچین
- لعاب برنج
- مصرف هسته هل
- کاربرد میخک
- مصرف دانه رازیانه
- مصرف سکه سیب
- پیاز و زنجبیل
و حالا هرکدام از این موارد را روش درمان و طریقه مصرف آن‌ها را به صورت اجمالی بررسی خواهیم کرد.
1. نوشاندن مایعات به کودکان به حد لازم
یکی از روش های نگهداری و پرستار کودک در منزل برای درمان استفراغ در کودکان مصرف زیاد مایعات است، با توجه به پیشنهاد پرستار کودک در منزل هنگامی که کودک دچار استفراغ شده آب بدن او کاهش می‌یابد و با کم آبی مواجه می‌گردد، به همین علت باید از مایعات زیاد برای کودکان استفاده شود و غذا های آبکی برای رفع کم آبی بدن او استفاده شود.
2. زنجبیل و عسل
یکی دیگر از روش های درمان استفراغ در کودکان استفاده از عسل و زنجبیل است، که ترکیب این دو ماده غذایی باعث از بین رفتن حالت تهوع استفراغ میشود.
3. مصرف نعناع
نعناع به دلیل بوی خوب و زیادی که دارد در درمان تهوح موثر است. اگر کودکان حالت تهوح دارند برای درمان سریع استفراغ کودکان برگ نعنا به آن‌ها داده شود یا عصاره نعنا را با آب لیمو و عسل ترکیب کرده و مصرف شود. درمان خانگی استفراغ کودکان با مصرف نعنا امکان پذیر است.
4. کاربرد دارچین
مصرف چای دارچین در درمان استفراغ کودک تاثیر بسزایی دارد.
5. لعاب برنج
یکی از روش‌های درمان سریع استفراغ کودکان آب برنج است، که اگر کودک به علت تهوع و استفراغ دچار تورم در معده شده باشد، لعاب برنج تهوع و تورم ایجاد شده را برطرف خواهد کرد.
6. مصرف هسته هل
یکی از کار ساز ترین درمان ها برای استفراغ کودکان مصرف دانه هل هست، زیرا هل خاصیت آرامش دهنده دارد که باید را با شکر ترکیب کرده و توسط کودک مصرف شود.
7. کاربرد میخک
یکی از بهبود دهندگان سیستم گوارشی میخک است، که والدین میتوانند میخک را به کودک بدهند، تا کودک درمان میشود اگر کودک کوچک است، می‌توان جوشانده میخک را با عسل ترکیب کرد و برای درمان استفراغ کودکان استفاده کرد.
8. مصرف دانه رازیانه
دانه رازیانه خاصیت ضد میکروبی داشته و یکی از انواع آرامش دهنده های گوارش محسوب می‌گردد، که والدین میتوانند جوشیده آن را سه مرتبه در طول روز برای برطرف شدن استفراغ کودک به او بدهند.
9. مصرف سرکه سیب
یکی دیگر از انواع درمان های بسیار مفید برای استفراغ کودکان مصرف سرکه سیب است، سرکه سیب خاصیت ضد میکروبی داشته و سبب میشود تهوع میکروب و سوم بدن کودک برطرف گردد. سرکه سیب را باید همراه با یک لیوان آب و عسل ترکیب کرده و به کودک داده شود تا استفراغ او درمان شود.
10. پیاز و زنجبیل
کارشناسان معتقدند که پیاز یک آنتی بیوتیک طبیعی است، که برای درمان استفراغ کودکان بسیار تاثیرگذار است. ترکیب اب پیاز با زنجبیل اگر در طول روز سه مرتبه توسط کودکی مصرف شود استفراغ و تهوع کودک خیلی سریع تر درمان میشود.
غذای مناسب برای دل درد و استفراغ کودکان
غذاهای سبک و قابل‌هضم برای کودک مفید هستند:
برنج سفید پخته‌شده: قابل‌هضم و ملایم برای معده.
ماست کم‌چرب: حاوی پروبیوتیک‌ها برای تعادل فلور روده.
نان تست یا کراکر ساده: برای تأمین انرژی بدون تحریک معده.
میوه مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان
مصرف میوه‌های زیر میتواند مفید باشد:
موز رسیده
موز یکی از بهترین میوه‌ها برای دوران اسهال و استفراغ در کودکان است. این میوه:
منبع غنی پتاسیم است که یکی از مهم‌ترین الکترولیت‌های بدن بوده و در زمان از دست رفتن مایعات و املاح از طریق استفراغ و اسهال، میتواند به حفظ تعادل الکترولیتی کمک کند.
حاوی نشاسته مقاوم (Resistant starch) در حالت نیم‌رس، و قندهای ساده در حالت رسیده است. نشاسته مقاوم به تنظیم حرکات روده و کاهش دفعات مدفوع کمک می‌کند.
بسیار قابل‌هضم است و باعث تحریک معده نمی‌شود.
حاوی پکتین طبیعی است که با جذب آب در روده، قوام مدفوع را افزایش داده و به کنترل اسهال کمک می‌کند.
سیب پخته یا سس سیب
سیب به‌ویژه وقتی پخته شود یا به‌صورت سس سیب مصرف شود، سرشار از پکتین محلول است. پکتین نوعی فیبر ژله‌ای است که با جذب آب اضافی در روده، باعث سفت شدن مدفوع میشود.
دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل کوئرستین (Quercetin) است که به کاهش التهاب دستگاه گوارش کمک می‌کند.
سیب پخته نسبت به سیب خام هضم آسان‌تری دارد و احتمال تحریک معده یا روده را کاهش می‌دهد.
قندهای طبیعی موجود در سس سیب میتوانند بدون تحریک دستگاه گوارش، به تأمین انرژی کودک کمک کنند.
نکته: مصرف سیب خام در برخی کودکان با معده حساس ممکن است باعث نفخ شود، درحالی‌که سس سیب یا پوره‌ی سیب این مشکل را ایجاد نمی‌کند.
لیمو
لیمو دارای خواص ضدویروسی و ضدباکتریایی است که در صورت ویروسی بودن عامل اسهال و استفراغ، میتواند کمک‌کننده باشد.
مصرف آب لیموی تازه (رقیق‌شده با آب و کمی عسل برای کودکان بالای یک سال) میتواند به ضدعفونی محیط معده و کمک به کاهش تهوع کمک کند.
لیمو منبع ویتامین C نیز هست، که در بهبود عملکرد سیستم ایمنی نقش دارد.
بهترین شربت برای استفراغ کودکان
برای درمان استفراغ در کودکان، شربت‌های مختلفی وجود دارند که بسته به علت استفراغ و سن کودک تجویز می‌شوند.
شربت اندانسترون (Emigo): این دارو حاوی اندانسترون است و برای کنترل تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی یا جراحی استفاده میشود. استفاده از این دارو در کودکان باید تحت نظر پزشک باشد.
شربت پریست (Periset): برای درمان تهوع و استفراغ پس از جراحی و شیمی‌درمانی کاربرد دارد. عوارض جانبی ممکن است شامل سردرد، اسهال و خستگی باشد.
شربت‌های گیاهی: شربت‌هایی که حاوی گیاهان آرام‌بخش مانند لیمون بالم و زنجبیل هستند، میتوانند در کاهش تهوع مؤثر باشند.
بعد از استفراغ کودک چه کنیم؟
پس از استفراغ در کودکان، لازم است اقدامات مناسبی برای بهبود حال کودک انجام شده تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
- جایگزینی مایعات از دست‌رفته: استفراغ میتواند منجر به کمبود آب بدن در کودکان شود. به همین دلیل، مهم است که کودک را به نوشیدن مایعات مانند آب، سرم خوراکی یا آب‌میوه تشویق کنید.
- استراحت کافی: استفراغ میتواند باعث خستگی و ضعف در کودک شود. ایجاد یک محیط آرام برای استراحت کودک میتواند به بازگشت سریع‌تر انرژی او کمک کند.
- اجتناب از مصرف غذاهای سنگین: پس از استفراغ، بهتر است از دادن غذاهای سنگین و پرچرب به کودک خودداری کنید. غذاهای سبک و ساده مانند برنج یا سوپ میتواند مناسب‌تر باشد.
- مشاهده علائم خطر: اگر استفراغ کودک ادامه‌دار بوده یا همراه با علائم دیگری مانند درد شدید شکم، تب بالا یا بی‌حالی شدید بود، مراجعه به پزشک ضروری است.
با انجام این اقدامات بعد از استفراغ سلامت کودک خود را تضمین کرده‌اید. در صورت بروز استفراغ های مکرر مراجعه به پزشک ضروری است.
پیشگیری از استفراغ کودکان
پیشگیری از استفراغ کودکان نیازمند توجه به چند نکته مهم است که میتواند به حفظ سلامت آنان کمک کند.
- رعایت بهداشت غذایی: مصرف غذاهای سالم و تازه و همچنین شستشوی دست‌ها قبل از غذا خوردن میتواند از مسمومیت غذایی جلوگیری کند.
- اجتناب از غذاهای حساسیت‌زا: در صورت شناسایی حساسیت‌های غذایی، اجتناب از مصرف این مواد میتواند به کاهش خطر استفراغ کمک کند.
- مدیریت استرس: کمک به کودک در مدیریت استرس و اضطراب میتواند از استفراغ ناشی از عوامل روانی پیشگیری کند.
- نوشیدن مایعات کافی: برای پیشگیری از کمبود آب بدن در کودکان، اطمینان از مصرف مایعات کافی در طول روز ضروری است. مصرف مایعات سالم مانند آب و آب‌میوه‌های طبیعی میتواند در این زمینه مؤثر باشد.
برای اینکه کودکی سالم داشته باشید توجه به این نکات بسیار ضروری است. شما همچنین با ایجاد محیطی آرام و صحبت با کودک درباره احساساتش میتوانید از استفراغ پیشگیری کنید.
تغذیه بعد از استفراغ در کودکان
تغذیه بعد از استفراغ در کودکان بسیار مهم است چون بدن کودک بعد از استفراغ دچار کم آبی میشود و حتما باید این کم آبی جبران شود. بعد از اینکه از بهبود استفراغ کودک اطمینان حاصل کردید میتوانید به تدریج با غذاهای ساده و قابل هضم مانند پوره سیب، موز، برنج یا نان خشک غذا دادن به کودک را شروع کنید. این مدل غذاها به کاهش تحریک معده کمک میکنند و انرژی از دست رفته کودک را به او برمیگردانند. بهتر است برای تغذیه بعد از استفراغ از غذاهای چرب یا شیرین و پر ادویه پرهیز شود چون ممکن است دوباره معده کودک را تحریک کنند و حالت تهوع کودک بازگردد.
در ادامه، باید به مرور حجم غذاها را افزایش داده و تنوع غذایی را بیشتر کنید. سوپ‌های سبک مثل سوپ مرغ بدون ادویه و با سبزیجات نیز گزینه مناسبی هستند، زیرا علاوه بر تأمین آب، مواد مغذی لازم را برای بازسازی انرژی به کودک می‌رسانند. در این دوران، مصرف زیاد مایعات مهم است؛ بنابراین، آب، محلول‌های الکترولیتی و چای‌های گیاهی ملایم (مثل نعنا یا بابونه) که معده را آرام میکنند، توصیه میشود.
بهتر است تا بهبودی کامل کودک از مصرف لبنیات خودداری شود، زیرا برخی کودکان پس از استفراغ نسبت به محصولات لبنی حساس می‌شوند. در نهایت، توجه به تغذیه متعادل و تدریجی، به بدن کودک کمک می‌کند تا به آرامی به حالت طبیعی بازگردد و سیستم گوارشی او بدون فشار اضافی بهبود یابد.
سخن پایانی
استفراغ کودکان اگرچه معمولاً موضوعی نگران‌کننده است؛ اما با مراقبت‌های درست و استفاده از درمان‌های خانگی می‌توان به بهبود سریع‌تر کودک کمک کرد. رعایت بهداشت غذایی، مدیریت استرس و توجه به مصرف مایعات کافی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. در موارد شدید یا ادامه‌دار، کمک گرفتن از پرستار کودک یا پزشک ضروری است تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. توجه شود که استفراغ در کودکان در موقعیت های مختلف میتواند به دلایل دیگری نیز رخ دهد. مثلا در زمان سفر میتواند نشان دهنده بیماری ماشین گرفتگی باشد که نحوه درمان آن با مطالب گفته شده در بالا ممکن است متفاوت باشد.
سوالات متداول
علل ایجاد استفراغ در کودکان چیست؟
انسداد روده، تهوع ناشی از حرکت ماشین، مسمومیت غذایی، حساسیت غذایی، افزایش فشار داخل جمجمه، عفونت مجاری ادراری، اسهال و تب، تنگی پیلور یا انسداد مسیر غذا به روده کوچک، سرفه‌های شدید در نتیجه رفلاکس، ابتلا به کرونا و سرماخوردگی و مشکلاتی مانند آپاندیسیت میتواند از علل استفراغ در کودکان باشد.
چگونه از استفراغ در کودکان پیشگیری کنیم؟
گوشت را به طور کامل بپزید و نگذارید گوشت بیش از 2 ساعت بیرون از یخچال بماند و از قرار دادن غذای پخته در ظرف آلوده به گوشت خام، خودداری شود. وسایل استفاده شده در آشپزخانه برای تهیه گوشت سریعا بشویید و هرگز شیر غیر پاستوریزه خورده نشود.
برای استفراغ چه موقعی باید به پزشک مراجعه شود؟
هر موقعی که کودک زیر دو سال باشد و اسهال استفراغ داشته باشد یا وجود بیماری مزمن بخصوص مواردی که سیستم ایمنی را تضعیف می کنند و موقعی که کودک تهوع شدید داشته باشد و نتواند دارو را مصرف کند یا بعد از مصرف دارو استفراغ کند.
آیا پیاز و زنجبیل به درمان استفراغ کودکان کمک می‌کند ؟
کارشناسان معتقدند که پیاز یک آنتی بیوتیک طبیعی است، که برای درمان استفراغ کودکان بسیار تاثیرگذار است. ترکیب اب پیاز با زنجبیل اگر در طول روز سه مرتبه توسط کودکی مصرف شود استفراغ و تهوع کودک خیلی سریع تر درمان می شود.
چگونه می‌توان از استفراغ در کودکان که ناشی از بیماری‌های ویروسی است، پیشگیری کرد؟
رعایت بهداشت، شستشوی منظم دست‌ها و اجتناب از تماس با افرادی که علائم بیماری دارند میتواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های ویروسی که موجب استفراغ می‌شوند، کمک کند.
آیا درمان‌های خانگی برای استفراغ کودک ایمن است؟
بیشتر درمان‌های خانگی مانند استفاده از زنجبیل، نعناع، یا سوپ مرغ ایمن هستند، اما باید با احتیاط و بر اساس سن و وضعیت کودک استفاده شوند. در صورت شک، مشورت با پزشک توصیه میشود.
بهترین شربت برای استفراغ کودکان چیست؟
بهترین شربت برای درمان استفراغ کودکان شربت اندانسترون است که بهتر است با توصیه پزشک مصرف شود.
