تشنج کودک یکی از مشکلاتی است که موجب نگرانی والدین می‌شود. بنابراین، در پرستاری از کودک باید بسیار مواظب باشید که کودک دچار تشنج نشود. به همین دلیل، در این مقاله از سفیر آرامش قصد داریم تا شما را با مفهوم تشنج در کودکان و نوزادان، علائم آن، راه‌های درمان و سایر مواردی که باید بدانید آشنا کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
تشنج در کودکان و نوزادان
تشنج به معنای فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز است و این اتفاق منجر به تشنج در کودکان و نوزادان می‌شود. در واقع، تشنج خود را با یک حمله عصبی نشان می‌دهد و این اتفاق در تمام مغز یا بخشی از آن می‌افتد. در نوزادانی که دچار نارسایی هستند و یا وزن آن‌ها کم است، احتمال تشنج بیشتر است. این اتفاق اغلب در ۲۸ روز اول به دنیا آمدن آن‌ها می‌افتد. تشنج در نوزادان اگر به صورت کوتاه‌مدت اتفاق بیفتد، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما تشنج‌های بلندمدت باعث می‌شود اکسیژن‌رسانی به مغز به طور طولانی‌مدت مختل شود و در نهایت باعث نارسایی‌های مغزی می‌شود. تشنج راهی است برای تخلیه امواج الکترونیکی در مغز که بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد.یکی از دلایل تشنج تب در کودکان است که در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
علائم تشنج کودک
تشنج در کودکان علائم مختلفی را نشان می‌دهد که برای هر کودک با توجه به شرایط و شدت تشنج می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه، مهم‌ترین علائم تشنج در کودکان را برایتان شرح می‌دهیم:
- لرزش بدن به خصوص دست ها و پاها
- سفت شدن بدن
- خیره شدن به یک نقطه ثابت
- پرش عضلات دست و پا
- بیهوش شدن
- بی اختیاری در ادرار و مدفوع
- حالت تهوع
- افتادن ناگهانی و بدون دلیل
- مشکلات تنفسی و دیداری
دلایل تشنج در کودکان
تشنج در کودکان به دلایل مختلفی می‌تواند اتفاق بیفتد. برای مثال، ممکن است کودک در اثر تب بالا دچار تشنج شود. در ادامه به بررسی مهم‌ترین علل تشنج در کودکان می‌پردازیم:
1. بالا رفتن دمای بدن (تب)
تب در سرماخوردگی کودک یکی از دلایل بسیار شایع، بالارفتن دمای بدن کودک و نوزادان است. کودکان و نوزادان در فاصله سنی بین شش ماهگی تا ۵ سالگی به دلیل ضعیف بودن توانایی تحمل گرمای زیاد یا تب در بدن، نمی‌توانند این شرایط را تحمل کنند. به همین دلیل، هر گونه تب و افزایش دما در بدن باعث واکنش بدن و اختلال در فعالیت‌های الکتریکی می‌شود. البته امکان تشنج در کودکان بالای ۵ سال نیز وجود دارد، ولی احتمال آن بسیار کم است. بنابراین، سعی کنید یک دماسنج در خانه داشته باشید و در صورت بالارفتن بیش از حد دمای بدن کودکان خود، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا کودک دچار تشنج و مشکلات مغزی نشود.
2. وجود ویروس‌های عفونی در بدن کودکان
یکی دیگر از دلایلی که باعث تشنج در کودکان می‌شود، وجود ویروس‌های عفونی در بدن آن‌ها است. در صورتی که کودکی دچار تشنج شود، باید تمام اندام‌های داخلی بدن او مورد آزمایش قرار بگیرد تا مطمئن شوید ویروس‌های عفونی در بدن او وجود ندارد. این عفونت‌ها می‌توانند گوش، ریه، گلو، پرده‌های مغزی یا دیگر بافت‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، بیماری‌هایی مثل مننژیت که منشأ آن عفونت‌های مغزی است، موجب تشنج در افراد می‌شود. پس در صورتی که کودک شما بی‌دلیل دچار تشنج شد، به سادگی از کنار آن نگذرید و حتماً منشأ آن را پیدا کنید.
3. صرع
این بیماری یک نوع اختلال الکترونیکی در مغز است که باعث می‌شود پیام‌های عصبی به خوبی نتوانند در مغز افراد رد و بدل شوند و این موضوع سبب تشنج در افراد می‌شود. در صورتی که استرس، خواب و تغذیه کودک خود را کنترل نکنید، منجر به تکرار تشنج‌هایی می‌شود که منشأ آن صرع است. متخصصان معتقدند تا ۹۵ درصد صرع قابل درمان است، اما اگر پیشگیری و کنترل نشود، باعث آسیب‌های مغزی در کودکان می‌شود.
در نهایت، آسیب‌های مغزی می‌تواند در اثر موارد بالا که مهم‌ترین هستند، اتفاق بیفتد. ولی عواملی مثل ضربه به سر، افت قند خون، مسمومیت‌های دارویی و کمبود برخی از مواد مغذی در بدن نیز می‌تواند باعث تشنج در کودکان شود.
به نقل از سایت hopkinsmedicine:
صرع یک بیماری مغزی است که باعث می شود کودک به مرور زمان دچار تشنج‌های مکرر شود. این تشنج ها را نمی توان با یک بیماری کوتاه مدت (حاد) مانند عفونت یا یک آسیب کوتاه مدت مانند آسیب مغزی مرتبط دانست. اگر علت تشنج های مکرر مشخص باشد، به آن صرع علامتی می‌گویند. اگر علت آن مشخص نباشد، به آن صرع ایدیوپاتیک می گویند.
صرع یکی از شایع ترین اختلالات سیستم عصبی است. این بیماری بر کودکان و بزرگسالان از هر نژاد و پیشینه قومی تأثیر می‌گذارد.
پیشگیری از تشنج در کودکان
تشنج در کودکان بیشتر به دلیل آسیب‌های مغزی، اختلالات در سیستم عصبی یا وراثت اتفاق می‌افتد. بنابراین، تشنج کردن یا نکردن ربطی به کودکان ندارد و پیشگیری صددرصدی برای آن وجود ندارد. اما در ادامه برخی از راه‌های پیشگیری را به شما معرفی می‌کنیم که احتمال تشنج در کودکان را کاهش می‌دهد:
- به کودکان خود اجازه ندهید به صورت مداوم و بیش از حد از کامپیوتر یا سایر وسایل بازی الکترونیکی استفاده کنند.
- در دوران کودکی و نوزادی، به خصوص زمانی که کودک تازه شروع به راه رفتن می‌کند، مراقب باشید ضربه‌ای به سر او وارد نشود.
- اگر یکی از والدین مبتلا به تشنج است، اقدامات لازم را قبل از بارداری و بعد از به دنیا آمدن کودک زیر نظر پزشک انجام دهید.
- زمانی که کودک مریض می‌شود، اجازه ندهید دمای بدن او به مقدار زیادی بالا برود.
انواع تشنج کودکان
تشنج در کودکان به ۶ دسته مختلف تقسیم می‌شود و خود را به شکل‌های مختلفی در بدن کودکان نشان می‌دهد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
- تشنج کانونی در کودکان
این نوع تشنج در اثر اختلال در قسمت کانون تشنج که در یکی از لوب‌های مغز قرار دارد، اتفاق می‌افتد. یکی از شایع‌ترین علائم آن گرفتگی عضلات است و کمتر از ۱ دقیقه طول می‌کشد.
- تشنج عمومی کودکان
این نوع تشنج رایج‌ترین تشنج در بین کودکان است که هر دو طرف مغز کودک را درگیر می‌کند. این نوع تشنج به دسته‌بندی‌های مختلف دیگری نیز تقسیم می‌شود که هر کدام از آن‌ها علائم مختلفی را نشان می‌دهند و در اثر عوامل متفاوتی ایجاد می‌شوند.
- تشنج میوکلونیک در کودکان
در این نوع تشنج، عضلات بدن کودک به صورت گروهی و ناگهانی منقبض می‌شوند. کودکانی که مبتلا به این نوع تشنج هستند، ممکن است چند بار در روز یا حتی چند روز پشت سر هم دچار تشنج شوند که می‌تواند برای آن‌ها بسیار آزاردهنده باشد.
- اسپاسم شیرخوارگی نوزادان
این نوع تشنج در ۱ سال اول زندگی کودکان اتفاق می‌افتد و بسیار خفیف است، اما به دلیل اینکه می‌تواند در طول روز به دفعات زیاد رخ دهد، بسیار خطرناک است. بنابراین، در صورت مشاهده این نوع تشنج که بسیار نادر است، به دکتر مراجعه کنید.
- صرع پایدار در کودکان
در این نوع صرع، تشنج فرد بیش از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و بسیار خطرناک است. این موضوع بسیار حاد است و برای بهبودی کامل کودک خود شاید مجبور شوید چند روز از او در بیمارستان و زیر نظر پزشک مراقبت کنید. این اتفاق در صورتی می‌افتد که کودک شما در گذشته چندین بار تشنج کرده باشد.
- تشنج تبخیر در کودکان
این نوع تشنج در کودکان شش ماهه تا ۵ ساله اتفاق می‌افتد و امکان شیوع آن در کودکان بالاست. این نوع تشنج که باعث انقباض عضلات می‌شود، به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم می‌شود.
روش های درمانی تشنج نوزاد
امروزه روش‌های مختلفی برای درمان تشنج در کودکان وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در ادامه به صورت مختصر این روش‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد:
- دارو برای درمان تشنج کودکان: توجه کنید که مصرف این داروها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
- رژیم کتوژنیک: در این روش، رژیم غذایی کودکان بر مبنای کربوهیدرات کم و چربی زیاد تنظیم می‌شود تا انرژی لازم برای قلب و مغز از این راه تأمین شود. البته این روش برای همه‌ی کودکان مناسب نیست و باید زیر نظر پزشک انجام شود.
- محرک عصب واگ (VNS): در این روش درمانی که به آن تحریک عصب واگ گفته می‌شود، پالس‌های انرژی کوچکی به مغز ارسال می‌شود. این روش معمولاً برای کودکانی که بالای ۱۲ سال هستند و به درمان‌های دارویی پاسخ نداده‌اند و امکان جراحی نیز برایشان وجود ندارد، توصیه می‌شود.
- جراحی برای درمان تشنج شدید کودکان: در صورتی که بدن کودکان به سایر درمان‌ها پاسخ نداد و بیمار دارای تشنج بسیار شدید است، می‌توان از جراحی استفاده کرد.
درمان تشنج خفیف در کودکان
برای درمان تشنج خفیف در کودکان می‌توانید زیر نظر پزشک از دارو استفاده کنید. همچنین به رژیم غذایی آن‌ها توجه کنید و سعی کنید با توجه به علائم، رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنید.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی اثرات تشنج در کودکان و نوزادان پرداختیم و بیان کردیم که چه دلایلی باعث تشنج در آن‌ها می‌شود. شما می‌توانید از طریق مصرف دارو، رژیم غذایی و در نهایت جراحی به درمان تشنج در کودکان بپردازید. اگر شما تجربه‌ای در این زمینه دارید که ممکن است برای کاربران سایت مفید باشد، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. تشنج در کودکان چیست؟
تشنج در کودکان به معنای فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز است که منجر به حملات عصبی می‌شود.
2. چه عواملی باعث تشنج در کودکان می‌شود؟
عواملی مانند تب بالا، عفونت‌های ویروسی، صرع، ضربه به سر و اختلالات ژنتیکی می‌توانند باعث تشنج در کودکان شوند.
3. علائم تشنج در کودکان چیست؟
علائم تشنج شامل گرفتگی عضلات، انقباض ناگهانی عضلات، از دست دادن هوشیاری و حرکات غیرارادی بدن است.
4. چگونه می‌توان تشنج در کودکان را درمان کرد؟
درمان تشنج شامل مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، رژیم کتوژنیک، تحریک عصب واگ و در موارد شدید، جراحی است.
5. چگونه می‌توان از تشنج در کودکان پیشگیری کرد؟
پیشگیری شامل کنترل تب، جلوگیری از ضربه به سر، محدود کردن استفاده از وسایل الکترونیکی و مراقبت‌های پزشکی منظم است.
