کم آبی در نوزادان: علائم ،پیشگیری و روش های درمان

کم آبی بدن نوزاد یا دی هیدراسیون یکی از مشکلات رایج و مهم است که می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت آن‌ها بگذارد. بدن افراد تغییرات زیادی را تجربه می‌کند و یکی از این تغییرات کاهش احساس تشنگی و ظرفیت کلی بدن برای حفظ آب است.

این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلالات کلیوی، کاهش فشار خون و مشکلات شناختی شود. به همین دلیل، پیشگیری و مراقبت از نوزادان و کمک گرفتن از پرستار کودک امری ضروری است. در ادامه به بررسی نکات مهم برای پیشگیری و مراقبت از نوزادان در برابر کم آبی خواهیم پرداخت.

کم آبی بدن کودک چیست؟

بدن ما برای عملکرد صحیح به آب و مایعات دیگر نیاز دارد – این امر برای نوزادان، کودکان و بزرگسالان نیز صدق می کند. در طول یک روز، طبیعی است که کودک آب خود را از دست بدهد و دوباره آن را جبران کند. هنگامی که نوزاد عرق می کند، گریه می کند، ادرار می کند یا مدفوع می کند، آب بدن خود را از دست می دهد و هنگامی که غذا می خورد یا آب می نوشد، آن کمبود را دوباره جبران می کند. هنگامی که کودک مقدار قابل توجهی از آب بدن خود را از دست می دهد، کم آبی در بدن او رخ دهد. هنگامی که مایعات بلافاصله جایگزین نمی شوند، این وضعیت می تواند به مشکلات جدی منجر شود، از جمله

گرمازدگی
تشنج
نارسایی کلیه
از دست دادن هوشیاری
کاهش سطح اکسیژن

نشانه های کم آبی بدن

علائم کم آبی که ممکن است در نوزاد یا کودک نوپا مشاهده کنید به میزان کم آبی بدن او بستگی دارد.

علائم کم آبی خفیف تا متوسط

علائم کم آبی خفیف تا متوسط شامل موارد زیر است:

کمتر از همیشه بازی می کند
دهان خشک
دفع کمتر (در کودکان نوپا)

به نقل از وبسایت healthline :

کم‌آبی در نوزادان و کودکان ممکن است به دلیل از دست دادن سریع آب از طریق تعریق، اسهال، استفراغ یا تب رخ دهد. علائم کم‌آبی شامل چشم‌های گودافتاده، خواب بیش از حد، گریه بدون اشک و خشکی دهان است. برای جلوگیری از کم‌آبی، باید نوزادان را به طور منظم شیر دهید و در صورت بروز علائم شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. در موارد جدی، درمان‌های پزشکی مانند مایعات داخل وریدی ممکن است لازم باشد.

علت های کم آبی بدن نوزادان

کم آبی بدن کودک یک وضعیت خطرناک است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. کم آبی زمانی رخ می‌دهد که میزان مایعاتی که نوزاد از دست می‌دهد بیشتر از مایعاتی باشد که دریافت می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علت‌های کم آبی در بدن نوزادان اشاره شده است:

1. اسهال و استفراغ: یکی از شایع‌ترین علل کم آبی در نوزادان، اسهال و استفراغ است. نوزادانی که دچار عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌شوند، می‌توانند دچار اسهال و استفراغ شوند که در نتیجه مقدار زیادی از آب بدن خود را از دست می‌دهند. این وضعیت اگر به سرعت مدیریت نشود، می‌تواند به کم آبی شدید منجر شود.
2. تب بالا: تب بالا نیز می‌تواند به کم آبی در نوزادان منجر شود. زمانی که نوزاد دچار تب می‌شود، بدن او تلاش می‌کند تا دمای خود را پایین بیاورد و این باعث از دست دادن مایعات از طریق عرق کردن می‌شود. همچنین ممکن است نوزادانی که تب دارند، اشتهای خود را از دست بدهند و به میزان کافی مایعات مصرف نکنند.
3. گرمای زیاد و محیط‌های گرم: قرار گرفتن نوزادان در محیط‌های گرم و مرطوب، به‌ویژه در فصل تابستان یا در اتاق‌هایی که تهویه مناسب ندارند، می‌تواند باعث از دست دادن سریع آب بدن شود. نوزادانی که بیش از حد پوشیده شده‌اند یا در معرض نور مستقیم خورشید قرار دارند نیز در معرض خطر کم آبی هستند.
4. مصرف ناکافی شیر مادر یا شیر خشک: نوزادانی که به اندازه کافی شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمی‌کنند، در معرض کم آبی قرار می‌گیرند. به‌خصوص در هفته‌های اول پس از تولد، ممکن است برخی نوزادان به‌دلایل مختلف، مانند مشکلات در مکیدن یا ناتوانی مادر در تولید کافی شیر، به مقدار کافی مایعات دریافت نکنند.
5. افزایش تعریق: نوزادان به دلیل پوست نازک و سیستم تعریق ناکارآمد خود، بیشتر در معرض از دست دادن آب از طریق تعریق هستند. افزایش تعریق به‌ویژه در محیط‌های گرم یا در صورت پوشاندن لباس‌های سنگین به نوزاد رخ می‌دهد.
6. بیماری‌های خاص: برخی از بیماری‌ها مانند مشکلات کلیوی یا بیماری‌های متابولیک می‌توانند باعث از دست دادن بیش از حد آب از بدن نوزاد شوند. این بیماری‌ها می‌توانند عملکرد طبیعی بدن در حفظ تعادل مایعات را مختل کنند.
7. ناتوانی در نوشیدن مایعات به دلیل بیماری: نوزادانی که دچار بیماری‌هایی مانند گلودرد، التهاب لوزه یا عفونت‌های دیگر می‌شوند ممکن است نتوانند به‌درستی مایعات مصرف کنند. در این شرایط، نوزاد ممکن است احساس ناراحتی کرده و از شیر خوردن یا نوشیدن مایعات امتناع کند که این مسئله می‌تواند به کم آبی منجر شود.

در صورت بروز علائم کم آبی که بیشتر در دوران سرماخوردگی نوزاد رخ می‌دهد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. در موارد خفیف، پزشک می‌تواند مصرف مایعات خوراکی (مانند محلول‌های الکترولیت) را توصیه کند. در موارد شدیدتر، ممکن است نوزاد نیاز به درمان‌های جدی‌تری مانند تزریق مایعات وریدی داشته باشد.

علائم کم آبی بدن نوزاد

کم آبی بدن نوزاد یکی از مسائل جدی و مهم است که می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و نیاز به توجه فوری داشته باشد. در اینجا به علائم و نشانه‌های کم آبی بدن در نوزادان می پردازیم:

1. خشکی دهان و لب‌ها: نوزادانی که دچار کم آبی هستند، ممکن است دهان و لب‌هایشان خشک و چسبناک به نظر برسد. همچنین ممکن است زبانشان نیز خشک و ترک‌خورده باشد.
2. کم شدن تعداد پوشک‌های خیس: یکی از نشانه‌های مهم کم آبی، کاهش تعداد پوشک‌های خیس است. در حالت عادی، نوزادان باید حدود ۶ تا ۸ پوشک خیس در روز داشته باشند. کاهش این تعداد می‌تواند نشانه‌ای از کم آبی باشد.
3. چشم‌های گود رفته: چشم‌های نوزادان ممکن است گود رفته و فرورفته به نظر بیایند. این علامت معمولاً با کاهش مقدار اشک در هنگام گریه همراه است.
4. عدم وجود اشک هنگام گریه: نوزادانی که دچار کم آبی هستند، ممکن است هنگام گریه کردن، اشکی نداشته باشند یا اشک‌ها بسیار کم باشد.
5. پوست خشک و کم‌الاستی: پوست نوزاد ممکن است خشک، پوسته‌پوسته و کم‌الاستیک شود. در تست کشش پوست، پوست نوزاد به کندی به حالت اولیه برنمی‌گردد و به صورت ماندگار می‌ماند.
6. خواب آلودگی یا بی‌حالی: نوزادانی که دچار کم آبی هستند ممکن است خواب‌آلود، بی‌حس و کم‌تحرک به نظر برسند. آن‌ها به سختی بیدار شده و به فعالیت‌های معمول خود پاسخ نمی‌دهند.
7. تنفس سریع و ضربان قلب بالا: نوزادان کم آب ممکن است تنفسشان سریع و ضربان قلبشان بالا باشد. این علائم نشان‌دهنده تلاش بدن برای جبران کم آبی است.
8. تحریک‌پذیری یا بی‌قراری: نوزادان ممکن است به طور غیرمعمول بی‌قرار و تحریک‌پذیر شوند. این وضعیت به دلیل احساس نارضایتی و درد ناشی از کم آبی است.
9. استفراغ و اسهال: اگر نوزاد دچار استفراغ یا اسهال مداوم باشد، این وضعیت می‌تواند به کم آبی منجر شود و به شدت وضعیت نوزاد را وخیم کند.

اقدامات ضروری در این زمینه می‌تواند متفاوت باشد. اگر هر یک از این علائم را در نوزاد خود مشاهده کردید، فوراً باید اقدام کنید:

1. مشاوره با پزشک: سریعاً با پزشک تماس بگیرید و وضعیت نوزاد را شرح دهید.
2. افزایش مصرف مایعات: به نوزاد مایعات بیشتری مانند شیر مادر، شیر مصنوعی یا محلول‌های الکترولیتی مناسب برای نوزادان بدهید.
3. مراقبت‌های پزشکی: در صورتی که کم آبی شدید باشد، نوزاد ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان و دریافت مایعات و الکترولیت‌ها از طریق وریدی داشته باشد.

درمان کم‌آبی بدن نوزاد

کم آبی بدن نوزاد یک مشکل پزشکی جدی است که دلیل آن از دست دادن مایعات بدن از طریق اسهال، استفراغ در کودکان، تعریق یا بیماری زیاد رخ می‌دهد. نوزادان به دلیل وزن کم و نیاز بیشتر به مایعات، بیشتر در معرض کم‌آبی هستند و سریع درمان می‌شوند. مراحل درمان در این زمینه عبارت‌اند از:

1. تشخیص سریع: اگر نوزاد علائم کم‌آبی را نشان دهد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند. پزشک با توجه به شدت کم‌آبی و علت آن، روش درمانی مناسب را انتخاب می‌کند.
2. داروهای درمانی خوراکی (ORS): یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان کم‌آبی در نوزادان، استفاده از محلول‌های حاوی الکترولیت مانند ORS (محلول آبرسانی خوراکی) است. این محلول‌ها می‌توانند به بازگرداندن مایعات و املاح از دست رفته کمک کنند.
3. درمان دارویی (در صورت نیاز): اگر کم‌آبی ناشی از آسیب روده‌ای باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدعفونی‌کننده یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در موارد استفراغ شدید نیز داروهایی برای کنترل تهوع تجویز خواهد شد.
4. تزریق وریدی: در موارد شدید کم‌آبی که نوزاد نمی‌تواند انرژی را به صورت خوراکی تحمل کند، مایعات و الکترولیت‌ها به صورت وریدی (IV) تزریق می‌شوند.
5. مراقبت خانگی: پس از درمان، ادامه مراقبت در خانه بسیار مهم است. والدین باید میزان مصرف مایعات نوزاد را بررسی کنند و در صورت بروز علائم جدید، فوراً به پزشک مراجعه نمایند.
6. شیر دادن منظم: نوزادان شیرخوار باید به طور منظم از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه شوند.
7. پرهیز از گرما: باید نوزاد را از قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد محافظت کرد تا از تعریق زیاد و از دست دادن مایعات جلوگیری شود.
8. واکسیناسیون: واکسن‌های مربوط به آلودگی‌های روده‌ای مانند روتاویروس می‌توانند از اسهال‌های شدید که علت اصلی کم‌آبی هستند، جلوگیری کنند.

کم‌آبی در نوزادان نیاز به تشخیص سریع و درمان فوری دارد. توجه دقیق به علائم و پیشگیرانه می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. در صورت بروز هر گونه علامت مشکوک، مراجعه به پزشک بهترین اقدام است.

خطرات کم آب شدن بدن نوزاد

کم آبی بدن نوزاد (dehydration) وضعیت جدی است که می‌تواند سلامت نوزاد را به خطر بیندازد. در ادامه به تفصیل به بررسی خطرات کم آب شدن بدن نوزاد می‌پردازیم. خطرات کم آب شدن بدن نوزاد عبارت‌اند از:

1. اختلال در عملکرد کلیه‌ها: کم آبی می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کند و به بروز مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری و نارسایی کلیوی منجر شود.
2. کاهش فشار خون: کم آبی می‌تواند باعث کاهش فشار خون شده و منجر به سرگیجه و شوک شود.
3. اختلال در تعادل الکترولیت‌ها: از دست رفتن آب می‌تواند باعث اختلال در تعادل الکترولیت‌های بدن، مانند سدیم و پتاسیم شود و به مشکلات جدی در عملکرد قلب و عضلات منجر گردد.
4. تاخیر در رشد و توسعه: نوزادان دچار کم آبی ممکن است از نظر رشد فیزیکی و ذهنی، تأخیر داشته باشند.

در صورت مشاهده علائم کم آبی، به ویژه اگر علائم شدید باشند، فوراً به پزشک مراجعه کنید. توجه به خطرات، علائم و نشانه‌های کم آبی و اقدام به موقع می‌تواند به پیشگیری از مشکلات جدی و حفظ سلامت نوزاد کمک کند.

جلوگیری از کم آب شدن بدن نوزادان

جلوگیری از کم آبی بدن کودکان و نوزادان موضوع مهمی بوده که نیازمند توجه ویژه است. در ادامه چند راهکار برای جلوگیری از کم‌آب شدن بدن نوزادان آورده شده است:

1. تغذیه مناسب

از آنجایی که یکی از علل کم آبی بدن کودکان بی اشتهایی کودکان است، تغذیه ی مناسب در این زمینه می‌تواند متفاوت باشد. این تغذیه ها عبارت‌اند از:

• شیردهی منظم: اگر نوزاد شما به طور طبیعی شیر مادر می‌خورد، مطمئن شوید که به اندازه کافی شیر دریافت می‌کند. شیر مادر حدود ۸۰٪ آب دارد و می‌تواند نیازهای آبی نوزاد را برطرف کند.
• فرمول‌های مصنوعی: اگر از شیر خشک استفاده می‌کنید، حتماً نسبت‌های درست را رعایت کرده و به دستورالعمل‌های تولیدکننده دقت کنید.

2. نظارت بر نشانه‌های کم‌آبی

نظارت دقیق بر نشانه  کم آبی یک مسئله جدی بوده که در ادامه به این نشانه‌ها می‌پردازیم:

• ادرار و مدفوع: تعداد پوشک‌های خیس و مدفوع‌های نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از میزان هیدراتاسیون بوده که اگر نوزاد کمتر از معمول ادرار کند یا مدفوع خشک و سفت داشته، ممکن است نشانه کم‌آبی باشد.
• خشکی پوست و دهان: پوست و دهان خشک نوزاد می‌تواند علامت دیگری از کم‌آبی در کودکان باشد.

3. محیط مناسب

دمای مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به نکات مهم در این مورد می‌پردازیم:

• دمای مناسب: محیط نوزاد باید در دمای مناسب نگهداری شده و گرمای بیش از حد می‌تواند منجر به تعریق و از دست دادن آب شود.
• رطوبت مناسب: استفاده از مرطوب‌کننده در اتاق نوزاد می‌تواند به حفظ رطوبت پوست و کاهش خطر کم‌آبی کمک کند.

4. توجه به بیماری‌ها

برخی بیماری‌ها نیز در کم‌آبی بدن تاثیرگذارند. این بیماری شامل موارد زیر است:

• تب و استفراغ: اگر نوزاد دچار بیماری‌هایی مثل تب یا استفراغ شد، ممکن است به سرعت، آب بدنش کاهش یابد. در چنین مواردی، مهم بوده که با پزشک مشورت کرده و به تدابیر ویژه‌ای برای جبران مایعات از دست رفته توجه کنید.

سخن پایانی

در دوران کودکی، مراقبت از وضعیت هیدراتاسیون بدن اهمیت ویژه‌ای دارد. کم آبی بدن نوزاد می‌تواند به مشکلات جدی نظیر افت فشار خون، اختلالات کلیوی و کاهش توانایی‌های جسمانی منجر شود. با توجه به این نکته، رعایت مصرف مایعات کافی و متعادل، توجه به علائم کم‌آبی و اتخاذ روش‌های ساده و مؤثر برای پیشگیری از آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.

ایجاد یک روال منظم برای نوشیدن آب، هیدراته نگه داشتن بدن و تشویق به مصرف غذاهای حاوی آب می‌تواند نقش مؤثری در حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی نوزادان داشته باشد. مراقبت و توجه منظم به وضعیت هیدراتاسیون، به ویژه در منزل، تضمین‌کننده سلامتی و آسایش آنهاست.

سوالات متداول

چگونه می‌توان از کم آبی بدن نوزادان پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از کم آبی، مهم است که نوزادان به طور منظم و کافی مایعات بنوشند. شیر مادر یا شیرهای مصنوعی، گزینه‌های مناسبی هستند.

علائم کم آبی در نوزادان چیست؟

برخی از علائم کم آبی در نوزادان شامل خشکی دهان و لب‌ها، کاهش تعداد پوشک‌های مرطوب، بی‌حالی و ضعف، کاهش اشک هنگام گریه، گود شدن چشم‌ها و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست است. در موارد شدیدتر ممکن است پوست نوزاد سرد و رنگ‌پریده شود.

روش‌های درمان کم آبی نوزاد چیست؟

در موارد خفیف، می‌توان با افزایش میزان تغذیه نوزاد (شیر مادر یا شیر خشک) کم آبی را درمان کرد. در صورت بروز علائم شدید کم آبی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. ممکن است پزشک مایعات درمانی خوراکی یا در موارد حادتر، تزریق وریدی مایعات را توصیه کند.

آیا کم آبی بدن نوزاد خطرناک است؟

بله. کم آبی بدن نوزاد عوارضی مثل تشنج، نارسایی کلیوی، کاهش سطح اکسیژن خون و آسیب به مغز یا گرما زدگی را به همراه دارد.