مراقبت و بهداشت دهان و دندان در سالمندان از موضوعاتی است که نباید ساده از کنارش گذشت، چون با افزایش سن افراد بیشتر در معرض پوسیدگی دندان، تحلیل لثه، خشکی دهان و مشکلات مربوط به دندان مصنوعی قرار میگیرند. مسواک زدن منظم با خمیر دندان فلوراید، استفاده روزانه از نخ دندان، شستشوی دندان مصنوعی و معاینات دورهای دندانپزشکی از مهمترین اقدامات برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از عفونت، درد و مشکلات گوارشی است. همچنین رعایت تغذیه سالم، مصرف کافی آب و دوری از مواد غذایی شیرین به محافظت از دندانها کمک میکند.
سالمندانی که به دلیل بیماریهای حرکتی یا زوال عقل قادر به انجام این مراقبتها نیستند، نیازمند همراهی خانواده یا پرستار سالمند در منزل هستند. کمک به مسواک زدن، تمیز کردن دندان مصنوعی و یادآوری مراقبتهای روزانه باعث میشود سالمند از سلامت دهان و دندان بهرهمند شود و کیفیت زندگی او بهطور قابل توجهی افزایش یابد.
چرا مراقبت از دهان و دندان در سالمندان اهمیت دارد؟
با بالا رفتن سن، در بدن سالمندان تغییراتی رخ میدهد که مستقیماً سلامت دهان را تحت تأثیر قرار میدهند: میزان بزاق کاهش مییابد و بافت لثه نازکتر یا تحلیل رفته میشود، سیستم ایمنی ضعیفتر میشود، همچنین مصرف داروهای متعدد (مانند داروهای ضد فشار خون، آرامبخشها، داروهای ضد افسردگی) و وجود بیماریهای زمینهای (مثل دیابت، بیماری قلبی، آرتروز) میتواند احتمال بروز مشکلات دهانی را بالا ببرد.
به نقل از مقاله منتشرشده در سایت PubMed
مطالعات جهانی نشان میدهند که تقریباً %۴۵ از سالمندان بالای ۶۵ سال با مشکلات دهانی مانند پوسیدگی، بیماری لثه یا از دست رفتن دندان مواجه هستند. در ایالات متحده، حدود %۱۲.۹ از افراد ۶۵ سال به بالا همه دندانهای طبیعی خود را از دست دادهاند و نزدیک یکسوم سالمندان نیز دچار پوسیدگی درماننشده هستند. این آمار بهوضوح نشان میدهد که مراقبت از دهان و دندان در سالمندان یک ضرورت جدی است و رعایت بهداشت و مراقبتهای پیشگیرانه نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و کیفیت زندگی آنها دارد.
رعایت کامل بهداشت دهان یعنی مسواک زدن منظم و صحیح، استفاده از نخ دندان یا برس بیندندانی، کنترل دندان مصنوعی اگر وجود دارد و مراجعه دورهای به دندان پزشک که نه فقط سلامت دهان را تضمین میکند، بلکه توانایی جویدن سالم را حفظ میکند، از بروز عفونتها و دردهای دهانی جلوگیری میکند، کیفیت صحبت کردن و خواب سالمند را بهبود میبخشد و در نهایت اعتمادبهنفس او را ارتقا میدهد.
مشکلات رایج دهان و دندان در سالمندان
با افزایش سن، ساختار دندانها و بافتهای اطراف آن دستخوش تغییر میشود و سالمندان بیشتر در معرض آسیبها و بیماریهای دهانی قرار میگیرند. کاهش بزاق، تحلیل لثه، تغییرات فیزیولوژیک و تأثیر داروها میتواند سلامت دهان را به خطر بیندازد. شناخت این مشکلات و علائم آنها، اولین گام برای پیشگیری و مراقبت مناسب است. در ادامه به مهمترین مشکلات رایج دهان و دندان در سالمندان اشاره میکنیم:
پوسیدگی دندان و ریشه
با افزایش سن، لثهها تحلیل میروند و بخشهایی از ریشه دندان که قبلاً پوشیده بود، نمایان میشود. این قسمتها به دلیل نبود پوشش مینای محافظ، بسیار حساس بوده و احتمال پوسیدگی در آنها افزایش مییابد. عدم مراقبت منظم میتواند منجر به درد، حساسیت شدید و حتی از دست رفتن دندان شود.
بیماری های لثه
التهاب و خونریزی لثهها یکی از مشکلات شایع سالمندان است. بیماریهای لثه که شامل ژینجیویت و پریودنتیت میشوند، در صورت درمان نشدن میتوانند باعث لق شدن و در نهایت از دست رفتن دندانها شوند. کاهش جریان بزاق و بیماریهای مزمن مانند دیابت نیز روند آسیب به لثه را تشدید میکنند.
عقب نشینی یا تحلیل لثه
با گذر زمان، لثهها بهتدریج از دندان فاصله میگیرند و تحلیل میروند. این پدیده که به عقب نشینی لثه معروف است، ریشه دندان را در معرض محیط دهان قرار میدهد و باعث حساسیت به گرما، سرما یا شیرینی میشود. علاوه بر حساسیت، عقبنشینی لثه زمینه را برای تجمع پلاک، التهاب و پوسیدگی فراهم میکند.
خشکی دهان
کاهش ترشح بزاق که به دلایل طبیعی یا ناشی از مصرف داروهای خاص رخ میدهد، یکی دیگر از مشکلات شایع است. بزاق نقش مهمی در شستشوی دهان، کنترل باکتریها و جلوگیری از پوسیدگی دارد. خشکی دهان در سالمندان موجب افزایش پلاک، بوی بد دهان و احتمال عفونت میشود.
سایش دندانها
سایش یا تراشیدگی دندانها به مرور زمان، فشار بیش از حد هنگام جویدن یا دندان قروچه میتواند سطح دندانها را خراب کند. این سایش باعث کاهش ارتفاع دندان، حساسیت و مشکلات در جویدن میشود.
عفونتها و ضایعات دهانی
سالمندان بیشتر در معرض عفونتهای قارچی مثل برفک دهانی و زخمهای مکرر هستند. همچنین ضایعات پیش سرطانی یا لکههای غیرطبیعی در دهان در سنین بالا شایعتر است و نیازمند بررسی دندان پزشکی منظم است تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.
مراقبت روزانه از دهان و دندان سالمندان
داشتن برنامه منظم برای سلامت دهان و دندان در دوران سالمندی اهمیت زیادی دارد، چون با افزایش سن احتمال بیماریهای لثه، پوسیدگی دندان و خشکی دهان بیشتر میشود. بهتر است سالمندان روزانه دو بار با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنند و برای محافظت از لثهها از مسواک نرم استفاده کنند. در مواردی که فرد به دلیل مشکلات حرکتی قادر به مسواک زدن نیست، پرستار سالمند باید این کار را بهدقت انجام دهد تا پلاکهای دندانی باقی نماند.
پاکسازی بین دندانها نیز نقش مهمی در جلوگیری از التهاب لثه دارد، بنابراین استفاده روزانه از نخ دندان یا برسهای بیندندانی توصیه میشود. دهانشویه حاوی فلوراید یا انواع آنتی باکتریال میتوانند به کاهش تجمع باکتریها و تقویت دندانها کمک کنند، البته انتخاب و مصرف آنها باید براساس نظر دندان پزشک باشد تا مناسب وضعیت دهان و سلامت عمومی فرد باشد.
معاینه دورهای دندان پزشک از دیگر پایههای مراقبت است. سالمندان معمولاً بهتر است هر ۶ ماه یک بار بررسی شوند و اگر بیماریهای مزمن مانند دیابت یا مشکلات سیستم ایمنی دارند، انجام معاینه هر ۳ ماه یک بار میتواند به پیشگیری از مشکلات جدیتر کمک کند. توجه به این نکات ساده نه تنها از درد و ناراحتی جلوگیری میکند، بلکه کیفیت زندگی سالمندان را نیز بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
سلامت دهان و دندان سالمندان در یک نگاه
| موضوع | نکات کلیدی |
|---|---|
| مسواک زدن | دو بار در روز با خمیر دندان فلوراید، استفاده از مسواک نرم با کمکِ پرستار در صورت ناتوانی سالمند |
| تمیز کردن بین دندانها | نخ دندان یا برس بیندندانی روزانه |
| دهانشویه | فلوراید یا آنتیباکتریال، البته فقط طبق نظر دندانپزشک |
| ویزیت دندانپزشکی | هر ۶ ماه یک بار. در صورت وجود بیماریهای مزمن، هر ۳ ماه یک بار |
| نکته مهم | حفظ بهداشت دهان، کاهش درد و عفونت، بهبود کیفیت زندگی سالمند |
مراقبت از دندان مصنوعی در سالمندان
بسیاری از سالمندان به دلیل از دست رفتن دندانهای طبیعی از پروتزهای ثابت یا متحرک استفاده میکنند. این دندانها اگرچه جایگزین خوبی برای بهبود ظاهر و توانایی جویدن هستند، اما برای حفظ سلامت دهان نیاز به مراقبت روزانه دارند. تمیز نکردن مناسب پروتز میتواند باعث زخمهای دهانی، بوی نامطبوع و حتی عفونت شود.
طبقه بندی انواع پروتزهای دندانی
| نوع پروتز | توضیحات |
|---|---|
| پروتز ثابت | شامل روکشها، بریجها و ایمپلنتهای دندانی؛ این پروتزها به دندان یا استخوان فک متصل میشوند و توسط بیمار قابل خارج کردن نیستند. |
| پروتز متحرک | قابل گذاشتن و برداشتن توسط بیمار بوده و نیازمند مراقبت و نظافت منظم است. |
| دندان مصنوعی کامل | نوعی پروتز متحرک که در افرادی که تمامی دندانهای خود را از دست دادهاند استفاده میشود و جایگزین کامل دندانهای هر دو فک است. |
| دندان مصنوعی پارسیل (بخشی) | پروتز متحرکی که برای بیمارانی که تنها بخشی از دندانهای طبیعی خود را از دست دادهاند طراحی شده و با تکیه بر دندانهای باقیمانده حمایت میشود. |
مراقبت از پروتز دندانی سالمندان
برای حفظ سلامت دهان و افزایش عمر دندان مصنوعی رعایت چند نکته ساده اما مهم ضروری است. پروتز باید هر روز با برس نرم مخصوص و مواد شوینده مناسب تمیز شود تا باقیمانده غذا و پلاک روی آن جمع نشود. شستشو با آب خیلی داغ توصیه نمیشود، چون میتواند فرم پروتز را تغییر دهد.
پروتزهای متحرک بهتر است شبها از دهان خارج شوند تا لثهها ساعتها بدون فشار بمانند و بافت دهان فرصت استراحت پیدا کند. معمولاً حداقل شش ساعت استراحت مناسب است. وقتی پروتز در دهان نیست، باید آن را در ظرف آب یا محلول نگهداری مخصوص قرار داد تا خشک و تغییر شکل ندهد و بهداشت آن حفظ شود.
شستشوی دندان مصنوعی
برای حفظ بهداشت پروتزهای دندانی و جلوگیری از بو، عفونت و تجمع رسوبات، بهتر است هر روز به شکل مناسب تمیز شوند. سادهترین روش، مسواک زدن دندان مصنوعی با خمیر مخصوص و یک برس نرم است تا پلاک و غذاهای باقیمانده پاک شوند. شستشو با آب ولرم و صابون ملایم هم گزینه خوبی است و میتواند بدون آسیبزدن به سطح پروتز، آن را تمیز نگه دارد. در کنار این روشها، استفاده دورهای از قرصهای ضدعفونیکننده مخصوص دندان مصنوعی کمک میکند باکتریها و بوی ناخوشایند از بین برود.
برای رسوب زدایی و لکه زدایی ملایم دندان مصنوعی میتوان از محلول سرکه سفید رقیق شده هم استفاده کرد. معمولاً نسبت برابر آب و سرکه (یک به یک) برای این کار مناسب است. پروتز حدود سی دقیقه تا یک ساعت در این محلول قرار داده میشود تا رسوبات آهکی نرم شود و راحتتر پاک شود. بعد از خارج کردن از محلول، پروتز باید به خوبی با آب شسته و با برس نرم تمیز شود تا بوی سرکه باقی نماند. این روش بهتر است روزانه انجام نشود و معمولاً دو تا سه بار در هفته کافی است. در مورد پروتزهایی که بخش فلزی دارند، چون مواد اسیدی ممکن است در طولانی مدت به فلز آسیب بزند، استفاده از این روش باید با احتیاط و ترجیحاً طبق نظر دندان پزشک انجام شود.
توجه داشته باشید که اگر سالمند به هر دلیل دچار زخم یا التهاب لثه شد، استفاده دوباره از پروتز تا زمان معاینه دندان پزشک بهتر است به تعویق بیفتد تا بافت دهان دچار آسیب بیشتر نشود و علت التهاب بررسی شود.
عادت کردن به دندان مصنوعی در سالمندان
عادت کردن به دندان مصنوعی معمولاً چند روز تا چند هفته طول میکشد و بسته به نوع پروتز و وضعیت دهان فرد متفاوت است. در روزهای ابتدایی ممکن است احساس فشار یا کمی درد در لثهها، ایجاد زخمهای کوچک و مشکل در جویدن و گفتار طبیعی باشد. همچنین ممکن است بزاق دهان بیشتر شود و حس غذا خوردن کمی متفاوت به نظر برسد که این واکنشها معمولاً با عادت کردن دهان کاهش مییابند.
برای سازگاری بهتر توصیه میشود از غذاهای نرم و کوچک خرد شده استفاده شود و به تدریج غذاهای معمولی به رژیم اضافه گردد. اگر بعد از چند هفته همچنان درد شدید، زخمهای مداوم، مشکل در جویدن یا گفتار وجود داشته باشد، دندان مصنوعی باید توسط دندان پزشک تنظیم و اصلاح شود تا فشارهای نامتعادل و مشکلات عملکردی برطرف شود.
در برخی افراد، خصوصاً کسانی که پروتز کامل فک بالا یا پایین دارند یا لثههای حساس دارند، ممکن است چند ماه طول بکشد تا استفاده از پروتز کاملاً برایشان راحت شود. نکته مهم این است که صبوری و مراجعه به دندان پزشک برای تنظیمات دقیق نقش کلیدی در رسیدن به سازگاری کامل دارد.
بهداشت دهان و دندان سالمندان با محدودیت حرکتی
سالمندان مبتلا به مشکلات حرکتی مانند پارکینسون، آرتروز یا ضعف عضلات نیاز به مراقبت ویژه در بهداشت دهان دارند. پرستار سالمند میتواند با رعایت نکات زیر، فرآیند مسواک زدن و تمیز نگه داشتن دهان را آسانتر و مؤثرتر کند:
- استفاده از مسواک برقی: مسواکهای برقی با حرکات اتوماتیک باعث کاهش فشار دست میشوند و تمیز کردن دندانها راحتتر و مؤثرتر انجام میشود، به ویژه برای افرادی که کنترل حرکتی محدودی دارند.
- انتخاب دسته مناسب برای مسواک: دستههای ضخیمتر یا ضد لغزش کمک میکنند که سالمند یا پرستار سالمند بتوانند مسواک را راحتتر در دست بگیرند و احتمال افتادن یا لغزش کاهش یابد.
- استفاده از آینه بزرگ و نور کافی: نور مناسب و آینه بزرگ به پرستار یا سالمند کمک میکند نقاطی از دهان که نیاز به تمیز کردن دارند را بهتر ببیند و دقت در مسواک زدن افزایش یابد.
- کمکِ پرستار سالمند در مواقع لازم: اگر سالمند به تنهایی قادر به مسواک زدن نیست، پرستار باید فرآیند مسواک زدن را با دقت انجام دهد و به آرامی از لثهها و دندانها محافظت کند تا آسیب یا درد ایجاد نشود.
- تمیز کردن بین دندانها و پروتزها: استفاده روزانه از نخ دندان، برس بیندندانی یا شستشوی پروتز توسط پرستار، نقش مهمی در پیشگیری از التهاب، پوسیدگی و عفونت دارد.
تغذیه و سلامت دهان و دندان سالمندان
برای حفظ سلامت دندانها و لثهها در افراد مسن، انتخاب غذای مناسب نقش بسیار مهمی دارد. در ادامه بهترین و مفیدترین غذاها و همچنین مواد غذایی مضر برای سلامت دهان و دندان سالمندان آورده شده است:
بهترین غذاها برای سلامت دهان و دندان سالمندان
- میوه و سبزی تازه: منابع غنی از ویتامینها و فیبر هستند و با تحریک لثه و تمیز کردن طبیعی دندانها، به کاهش پلاک و تقویت سیستم ایمنی دهان کمک میکنند.
- لبنیات کم چرب و غنی از کلسیم: شیر، ماست و پنیر کلسیم مورد نیاز برای استحکام دندانها و جلوگیری از پوسیدگی را تأمین میکنند.
- آب به جای نوشیدنی های شیرین: آب به شستشوی دهان و کاهش باقیمانده قند کمک میکند و از پوسیدگی دندانها پیشگیری میکند.
- ماهی و پروتئین های مفید: پروتئین برای سلامت لثهها و ترمیم بافتها ضروری است و اسیدهای چرب مفید موجود در ماهی، التهاب دهان و لثه را کاهش میدهند.
مواد غذایی مضر برای سلامت دهان و دندان سالمندان
- شیرینیها و مواد قندی چسبنده: این خوراکیها به راحتی به دندانها میچسبند و محیط مناسبی برای رشد باکتریها و پوسیدگی ایجاد میکنند.
- نوشابه و نوشیدنیهای اسیدی: اسید موجود در این نوشیدنیها میتواند مینای دندان را فرسوده کند و باعث حساسیت و پوسیدگی شود.
- غذاهای خیلی سفت: جویدن غذاهای سفت ممکن است پروتز را جابهجا کند یا فشار اضافی به لثهها وارد کند و باعث زخم یا ناراحتی شود.
پیشگیری از پوسیدگی دندان در سالمندان
با افزایش سن، احتمال پوسیدگی و مشکلات دندانی بیشتر میشود، اما رعایت چند نکته ساده میتواند از بروز آن پیشگیری کند:
- استفاده از خمیر دندان فلوراید با غلظت مناسب: فلوراید مینای دندان را تقویت میکند و مقاومت آن در برابر اسیدهای حاصل از باکتریها را افزایش میدهد. بهتر است این نوع خمیر دندان تنها با توصیه دندانپزشک استفاده شود.
- اجتناب از سیگار و مصرف الکل: مصرف این مواد باعث خشکی دهان، افزایش باکتریها و کاهش ترمیم طبیعی دندانها میشود و ریسک پوسیدگی و بیماریهای لثه را بالا میبرد.
- نوشیدن آب کافی: مصرف مرتب آب به شستشوی باقیمانده غذا و کاهش خشکی دهان کمک میکند، که یکی از عوامل مهم پیشگیری از پوسیدگی و التهاب لثه است.
- جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس بدون قند تولید بزاق را تحریک میکند، که به پاکسازی طبیعی دندانها، کاهش اسیدهای دهان و پیشگیری از پوسیدگی کمک میکند.
مراقبت از بهداشت دهان و دندان سالمندان مبتلا به زوال عقل و آلزایمر
سالمندان مبتلا به زوال عقل یا آلزایمر ممکن است به دلیل اختلال حافظه یا کاهش تواناییهای حرکتی و شناختی، خودشان قادر به رعایت بهداشت دهان نباشند. در این شرایط مراقب یا پرستار نقش مهمی در حفظ سلامت دهان دارد.
استفاده از برنامه روتین روزانه: ایجاد یک برنامه ثابت و منظم برای مسواک زدن صبح و شب به سالمند کمک میکند تا این کار به یک عادت تبدیل شود و کمتر فراموش شود.
کمک مستقیم مراقب در صورت نیاز: اگر سالمند قادر به مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان نیست، پرستار باید با دقت و آرامش این فرآیند را انجام دهد تا دندانها و لثهها تمیز بمانند و آسیب یا ناراحتی ایجاد نشود.
تشویق با جملات ساده و آرام: استفاده از جملات کوتاه، مثبت و آرام برای تشویق سالمند، همکاری او را افزایش میدهد و اضطراب یا مقاومت او را کاهش میدهد.
استفاده از ابزارهای ساده و کارآمد: مسواکهای برقی، دهانشویههای ملایم و نخ دندان یا برسهای بیندندانی نرم، استفاده از پروتز یا تمیز کردن دندانها را برای سالمند راحتتر میکنند و کار مراقب را آسانتر میسازند.
چه زمانی باید به دندان پزشک مراجعه کرد؟
سالمندان باید در صورت مشاهده هر یک از مشکلات زیر سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنند، زیرا این علائم ممکن است نشانه مشکلات دهان و دندان یا عفونت باشند:
- خونریزی لثه: خونریزی لثه میتواند نشانه التهاب یا بیماری لثه باشد و نیازمند بررسی و درمان تخصصی است.
- بوی بد دهان مداوم: بوی دهان که با مسواک زدن یا دهانشویه رفع نمیشود، ممکن است ناشی از پوسیدگی، عفونت یا تجمع باکتریها باشد.
- زخم دهانی بیش از دو هفته: زخمهایی که طولانیمدت میمانند ممکن است علامت عفونت یا مشکلات جدیتر باشند و بررسی پزشکی ضروری است.
- درد یا لق شدن دندان: درد، لق شدن یا ناپایداری دندانها میتواند نشانه پوسیدگی عمیق، بیماری لثه یا تحلیل استخوان باشد و نیاز به درمان سریع دارد.
- زخم ناشی از پروتز: پروتزهای دندانی اگر درست جا نیفتاده یا ساییده باشند، میتوانند باعث زخم یا التهاب لثه شوند که بدون اصلاح پروتز و درمان مناسب، بهبود نمییابند.
جمعبندی
بهداشت دهان و دندان سالمندان نقش بسیار مهمی در سلامت عمومی و کیفیت زندگی آنها دارد. رعایت نکات سادهای مانند مسواک زدن منظم و صحیح، استفاده روزانه از نخ دندان، مراقبت از دندان مصنوعی و مراجعه دورهای به دندانپزشک میتواند بسیاری از مشکلات دهان و دندان را پیشگیری یا به حداقل برساند. نقش خانوادهها و مراقبان در حمایت از سالمندان برای انجام این اقدامات بسیار کلیدی است و میتواند به حفظ سلامت، راحتی و اعتماد به نفس آنها کمک کند.
سوالات متداول
چطور میتوان بهداشت دهان و دندان در سالمندان را به خوبی حفظ کرد؟
برای حفظ بهداشت دهان و دندان در سالمندان باید روزانه مسواک زد، از نخ دندان و خمیر دندان فلوراید استفاده کرد و معاینه منظم دندانپزشکی داشت. کمک اطرافیان و یادآوری روتین مراقبت نیز برای افراد سالمند بسیار مهم است.
رایج ترین مشکلات دهان و دندان در سالمندان چیست؟
مشکلات دهان و دندان در سالمندان شامل پوسیدگی، بیماری لثه، خشکی دهان و افتادن دندانهاست. درمان بهموقع و پیشگیری میتواند کیفیت زندگی و توانایی غذا خوردن سالم را حفظ کند.
مهم ترین نکات مراقبتی از دندان مصنوعی برای افراد مسن چیست؟
افراد مسن باید دندان مصنوعی را روزانه با برس نرم و محلول مخصوص تمیز کنند و شبها آن را درآورده در ظرف آب یا محلول نگه دارند. مراجعه دورهای به دندانپزشک برای تنظیم و پیشگیری از زخم دهان ضروری است.
چگونه میتوان بهداشت دهان و دندان در سالمندان را حفظ کرد؟
مسواک زدن دوبار در روز، استفاده از نخ دندان یا دهانشویه، و چکاپ منظم دندان برای سالمندان ضروری است. هیدراته ماندن و رژیم غذایی سالم نیز در سلامت دهان نقش مهمی دارند.
عامل مهم تر در مصرف مواد قندی که باعث پوسیدگی دندان میشود چیست؟
میزان مصرف قند مهم است، اما تعداد دفعات مصرف نقش مهمتری در ایجاد پوسیدگی دارد. مصرف مکرر مواد قندی، حتی کم، محیط دهان را اسیدی و دندانها را آسیبپذیر میکند.
چهار عامل مهم ایجادکننده پوسیدگی دندان چیست؟
چهار عامل اصلی پوسیدگی دندان شامل باکتریهای دهان، قند و مواد غذایی تخمیرپذیر، زمان باقی ماندن غذا روی دندان، و حساسیت فردی و مقاومت دندان است. کنترل این عوامل به پیشگیری کمک میکند.
تعداد دفعات و زمان مناسب مسواک زدن چقدر است؟
مسواک زدن دو بار در روز، هر بار حدود دو دقیقه توصیه میشود. بهترین زمانها صبح بعد از بیدار شدن و شب قبل از خواب است.
کدام ماده باعث استحکام بیشتر دندان میشود؟
فلوراید مهمترین ماده برای تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی است. استفاده از خمیر دندان فلوراید و آب آشامیدنی فلورایددار توصیه میشود.





