خشکی دهان در سالمندان مشکلی است که منجر به کمبود بزاق در دهان می شود. افرادی که دهانشان خشک است بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان ندارند. این بیماری همچنین به طور غیررسمی به نام اگزروستومیا، پاستیس، دهان پنبه ای شناخته می شود. در این مقاله علل، علائم، تشخیص و درمان بیماری خشکی دهان در سالمندان بررسی می شود. خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که ممکن است تأثیرات منفی بر روی کیفیت زندگی آنها داشته باشد. این مشکل معمولاً به علت عوامل مختلفی ایجاد میشود و نیاز به مراقبت و رسیدگی توسط اعضای خانواده یا پرستار سالمند دارد.
به نقل از وبسایت mayoclinic:
خشکی دهان یا زروستومیا زمانی رخ میدهد که غدد بزاقی نتوانند به اندازه کافی بزاق تولید کنند تا دهان مرطوب بماند. این وضعیت میتواند ناشی از افزایش سن، عوارض جانبی داروها یا درمانهای سرطان باشد. خشکی دهان ممکن است موقتی و ناشی از تشنگی یا اضطراب باشد، اما در موارد شدیدتر میتواند سلامت دندانها و لثهها را تحت تأثیر قرار دهد و مشکلاتی در جویدن، بلع و صحبت کردن ایجاد کند.
علت خشکی دهان در سالمندان چیست؟
خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که ممکن است به عوامل متعددی برگردد. این مشکل معمولاً ناشی از ترکیب عوامل فیزیولوژیک و عادات زندگی مختلف در این گروه سنی است. در ادامه به برخی از علل خشکی دهان در سالمندان پرداخته خواهد شد. خشکی دهان اغلب از عوارض جانبی داروهای شیمیایی است. دلایل احتمالی خشکی دهان عبارتند از:
استفاده از دارو ها
مصرف برخی از داروها توسط سالمندان خشکی دهان را به وجود میآورد، داروهای فشار خون و داروهای انقباض عضلانی از جمله داروهایی هستند که موجب خشکی دهان در سالمندان می شوند.
وجود بیماری سرطان
یکی دیگر از موارد خشکی دهان در سالمندان ابتلا به بیماری سرطان است، زیر برای درمان این بیماری از شیمی درمانی استفاده شده که سبب مختل شدن غده های بزاقی در دهان میشود.
جراحی
سالمندانی که جراحی انجام میدهند به علت وارد شدن مشکل به عصب سر و گردن دچار خشکی دهان می شوند.
فعالیت زیاد
اگر سالمندان فعالیت زیاد داشته باشند غدد بزاقی دهان آن خشک می گردد زیرا آب بدن در جای دیگر استفاده میشود.
شرایط آب و هوایی
اگر محل زندگی سالمند رطوبت کمی دارد، می تواند موجب خشکی دهان در شب شود، بنابراین باید سالمند سعی کند دهان و بینی خود را بهطور مرتب مرطوب نگه دارد، همچنین می توان برای مرطوب نگه داشتن منزل تجهیزات مرطوب کننده را خریداری کرد.
ایجاد پوسیدگی در دندان: رژیم غذایی مورد استفاده سالمندان ممکن است سبب پوسیدگی دهان آنها شود که همین امر موجب کاسته شدن ترشحات غدد بزاقی میشود.
داشتن پولیپ و انحراف بینی
بعضی از سالمندان دارای پولیپ و انحراف بینی هستند که همین امر موجب تنفس از طریق دهان میشود، که در نهایت منجر به خشکی دهان آنان می گردد. همچنین خروپف نیز باعث تنفس از طریق دهان می شود و زمانی که فرد از خواب بیدار میشود احساس خشکی دهان می کند.
علائم خشکی دهان چیست؟
علائم خشکی دهان میتواند برای افراد مختلف و در شرایط مختلفی رخ دهد. این مشکل معمولاً به علت کاهش تولید ترشحات ترشحی در دهان ایجاد میشود. عوامل مختلفی میتوانند منجر به این وضعیت شوند. علائم و نشانه های خشکی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بوی بد دهان
- التهاب و شکاف یا ترک خوردگی لب ها
- ترک و شکاف مخاط دهان ، یا پوشش داخلی گونه ها و لب ها ، که در آن پوست در گوشه های دهان ممکن است شکافته یا زخم شود
- خشکی در دهان
- اختلالات گوارشی ، یا اختلالات چشایی
- عفونت های قارچی در دهان ، مانند برفک
- glossodynia یا زبان دردناک
- افزایش نیاز به نوشیدن آب ، به خصوص در شب ها
- التهاب زبان یا زخم شدن زبان
- چسبیدن رژ لب به دندان ها
- بیماری های مکرر لثه
- پوسیدگی دندان و جرم دندان
- مشکلات صحبت کردن
- مشکلات بلع و جویدن – خصوصاً غذاهای خشک و خرد ، مانند کراکر یا غلات
- مشکلات پوشیدن دندان مصنوعی – مشکلات احتباس پروتز ، زخم پروتز و چسبیدن زبان به کام
- سیالادنیت ، عفونت غدد بزاقی
- گلو درد
- بزاق چسبنده
- بزاق رشته دار
علائم خشکی دهان ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله داروها، بیماریهای دیابتی، استفاده از سیگار یا تنفس از دهان به وجود آید. در صورتی که علائم خشکی دهان به مدت طولانی ادامه داشته باشد یا نگرانیهایی در این زمینه داشته باشید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی و درمان مناسب را تعیین کنند. همچنین، مراقبتهای دهانی منظم و مصرف آب به میزان کافی میتواند به کاهش علائم خشکی دهان کمک کند.
نکات کلیدی در مورد خشکی دهان در سالمندان
یکی از عوامل اصلی خشکی دهان در سالمندان، کاهش تولید ترشحات بزغالهای در داخل دهان است. با پیشروی سن، غدههای بزغالهای کمتری ترشحات تولید میکنند، که میتواند به خشکی دهان منجر شود. علاوه بر این، مصرف داروهای مختلف نیز میتواند عاملی برای خشک شدن دهان باشد. در اینجا چند نکته اساسی در مورد خشکی دهان آورده شده است:
- خشکی دهان در سالمندان شیوع بیشتری دارد.
- خشکی دهان معمولاً از عوارض جانبی داروها است.
- علائم خشکی دهان شامل ترک خوردن لب ، بوی بد دهان و چسبندگی بزاق است.
- افرادی که دهانشان خشک است باید از مصرف غذاهای پرادویه و نوشیدنی های شیرین پرهیز کنند.
به طور کلی، مراقبت از خشکی دهان در سالمندان اهمیت دارد تا از تأثیرات منفی آن بر روی سلامت دهان و کیفیت زندگی آنها جلوگیری شود. به رعایت اقدامات پیشگیری و مشورت با پزشک توصیه میشود تا مشکل خشکی دهان به بهترین شکل مدیریت شود.
بیماری و عادتهایی که میتوانند باعث خشکی دهان در سالمندان شوند!
خشکی دهان یک مشکل شایع در سالمندان است که ممکن است به علت عوامل متعددی ایجاد شود. یکی از این عوامل میتواند بیماریهای مختلف باشد. بیماریهایی مانند دیابت، سندرم تخمدان پلیکیستیک، و برخی بیماریهای روماتولوژیکی میتوانند باعث خشکی دهان شوند. در این بیماریها، عوارض جانبی مانند کاهش تولید تعدادی از هورمونها میتوانند باعث خشکی دهان شوند.
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- HIV / AIDS
- بیماری پارکینسون
- دیابت کنترل نشده
- سندرم شوگرن
- خوابیدن با دهان باز
- خرناس
در مورد سکته مغزی و بیماری آلزایمر، حتی در مواردی که غدد بزاقی به طور مناسب کار می کنند، احتمال خشکی دهان وجود دارد.
درمان خشکی دهان در سالمندان
همانطور که دیدیم، خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در افراد مسن است که ممکن است برای آنها به عنوان یک عارضه ناخوشایند و مزاحم ظاهر شود. این مشکل معمولاً به علت عوامل متعددی از جمله تغییرات طبیعی در ساختار دهان و تغییرات در تولید عابران تولید میشود. روش های زیادی برای روان و رقیق نگه داشتن دهان و جلوگیری از علائم خشکی دهان وجود دارد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- نوشیدن مایعات بدون گاز و قند.
- آدامس حاوی زایلیتول.
- استفاده از جایگزین بزاق کربوکسی متیل سلولز به عنوان دهان شویه می تواند کمک کند.
- از دهان شویه های حاوی الکل اجتناب کنید.
- هنگام خواب از پروتز و دندان مصنوعی استفاده نکنید.
- خوردن غذاهایی مانند هویج یا کرفس.
- تنفس از طریق بینی ، زیرا دهان در هنگام تنفس از دهان به شدت خشک می شود.
- استفاده از دستگاه رطوبت ساز برای افزودن رطوبت به اتاق خواب ، که ممکن است به کاهش علائم خشکی دهان در هنگام خواب کمک کند.
مواردی که باید از آنها اجتناب گردد
- جویدن تنباکو یا کشیدن آن
- غذاها یا نوشیدنی های شیرین
- غذاهای اسیدی یا نوشیدنی های اسیدی
- غذاهای خشک
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای قابض
- نوشیدنی های بیش از حد گرم یا سرد
- مصرف الکل باید به حداقل برسد و یا به طور کلی از مصرف آن اجتناب شود و کافئین فقط در حد متوسط مصرف شود.
غالباً، خشکی دهان با بررسی دلایل اساسی آن درمان می شود. درمان خشکی دهان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله اینکه آیا بیمار یک بیماری زمینه ای دارد یا داروهای خاصی را مصرف می کند که ممکن است باعث خشکی دهان شود؟ در صورت یافتن علت زمینه ای ، لازم است مراحلی برای به حداقل رساندن عوارض آن انجام شود.
داروها
اگر تصور شود که خشکی دهان به دلیل داروی خاصی ایجاد شده است ، پزشک دوز دارو را تغییر می دهد یا داروی دیگری را تجویز می کند که احتمال خشکی دهان کمتر می شود.
تحریک تولید بزاق
ممکن است برای تحریک تولید بزاق داروهایی مانند پیلوکارپین (سالاژن) یا سولیمین (اووکساک) دارو تجویز شود.
متخصصان بر این باورند که درمان خشکی دهان به طور معمول شامل چهار مرحله است:
- افزایش جریان بزاق
- جایگزین ترشحات از دست رفته
- کنترل پوسیدگی دندان
- اقدامات خاص، مانند درمان عفونت ها
فرد مبتلا به دهان خشک باید توجه ویژه ای به بهداشت دهان و دندان داشته باشد. این موضوع شامل برداشتن جرم و درمان عفونت های لثه ، التهاب و پوسیدگی دندان است. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور منظم باید انجام شود.
تشخیص خشکی دهان در سالمندان
پزشک یا دندانپزشک احتمالاً دهان بیمار را معاینه کرده و سابقه پزشکی وی را مرور می کنند. همچنین ممکن است آزمایش خون و تصویربرداری از غدد بزاقی تجویز شود.
- سیالومتری: این یک روش ساده است که میزان جریان بزاق را اندازه گیری می کند. دستگاه های جمع آوری بزاق روی دهانه مجاری غدد بزاقی قرار می گیرند و تولید بزاق با اسید سیتریک تحریک می شود.
- سالیوگرافی: این کار یک بررسی رادیوگرافی از غدد بزاقی و مجاری است. ممکن است این تصویر برداری در شناسایی سنگها و توده های غدد بزاقی مفید باشد.
- بیوپسی: نمونه کوچکی از بافت غده بزاقی گرفته می شود. اغلب در تشخیص سندرم شوگرن استفاده می شود. در صورت مشکوک به بدخیمی (سرطان) ، ممکن است پزشک بیوپسی را نیز تجویز نماید.
بسیاری از پزشکان گزارش می دهند که اغلب ، حتی اگر بیمار از خشکی شدید دهان شکایت دارد ، به نظر می رسد که مخاط دهان نسبتا مرطوب است. به ندرت ممکن است شرایط برعکس باشد و به نظر می رسد مخاط دهان خشک است ، اما فرد از علائم خشکی دهان شکایتی ندارد.
خشکی دهان ممکن است علامت یک بیماری جدی سیستمیک باشد، مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی، سارکوئیدوز، آمیلوئیدوز، سندرم شوگرن، پارکینسون، دیابت یا کم کاری تیروئید. یک بیماری سیستمیک بیماری است که کل بدن را درگیر می کند. خشکی دهان یک بیماری نیست بلکه علامت بیماری های دیگر است.
سخن پایانی
همانطور که در مطالب بالا متوجه شدید سالمندان به دلایل گوناگونی ممکن است خشکی دهان را تجربه کنند، که خانوادهها میتوانند برای نگهداری از این عزیزان پرستار سالمند را استخدام کنند تا با انجام اقدامات لازم خشکی دهان در سالمندان را رفع کند. همانطور که قبلاً نیز گفته شد خشکی دهان در سالمندان بیماری محسوب نمی شود و نشانه ی بیماری های دیگر است.مرکز پرستاری سفیر آرامش با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در خانه آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
سوالات متداول
علت خشکی دهان سالمندان چیست؟
- مصرف برخی دارو ها
- فعالیت زیاد
- ابتلا به سرطان
- جراحی
- شرایط آب و هوایی خشک
- پلیپ بینی
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- HIV / AIDS
- بیماری پارکینسون
- دیابت کنترل نشده
- سندرم شوگرن
- خوابیدن با دهان باز
- خرناس