خشکی دهان (Dry Mouth) مشکلی است که منجر به کمبود بزاق در دهان می شود. افرادی که دهانشان خشک است بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان ندارند. این بیماری همچنین به طور غیررسمی به نام اگزروستومیا، پاستیس، دهان پنبه ای شناخته می شود. در این مقاله علل، علائم، تشخیص و درمان بیماری خشکی دهان بررسی می شود. خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که ممکن است تأثیرات منفی بر روی کیفیت زندگی آنها داشته باشد. این مشکل معمولاً به علت عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و نیاز به مراقبت و رسیدگی دارد.
نکات کلیدی در مورد خشکی دهان در سالمندان
یکی از عوامل اصلی خشکی دهان در سالمندان، کاهش تولید ترشحات بزغاله‌ای در داخل دهان است. با پیشروی سن، غده‌های بزغاله‌ای کمتری ترشحات تولید می‌کنند، که می‌تواند به خشکی دهان منجر شود. علاوه بر این، مصرف داروهای مختلف نیز می‌تواند عاملی برای خشک شدن دهان باشد. در اینجا چند نکته اساسی در مورد خشکی دهان آورده شده است:
- خشکی دهان در جمعیت سالمند شیوع بیشتری دارد.
- خشکی دهان معمولاً از عوارض جانبی داروها است.
- علائم خشکی دهان شامل ترک خوردن لب ، بوی بد دهان و چسبندگی بزاق است.
- افرادی که دهانشان خشک است باید از مصرف غذاهای پرادویه و نوشیدنی های شیرین پرهیز کنند.
به طور کلی، مراقبت از خشکی دهان در سالمندان اهمیت دارد تا از تأثیرات منفی آن بر روی سلامت دهان و کیفیت زندگی آنها جلوگیری شود. به رعایت اقدامات پیشگیری و مشورت با پزشک توصیه می‌شود تا مشکل خشکی دهان به بهترین شکل مدیریت شود.
علت خشکی دهان در سالمندان چیست؟
خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که ممکن است به عوامل متعددی برگردد. این مشکل معمولاً ناشی از ترکیب عوامل فیزیولوژیک و عادات زندگی مختلف در این گروه سنی است. در ادامه به برخی از علل خشکی دهان در سالمندان پرداخته خواهد شد. خشکی دهان اغلب از عوارض جانبی داروهای شیمیایی است. دلایل احتمالی خشکی دهان عبارتند از:
داروها
بسیاری از داروهای با نسخه و بدون نسخه باعث خشکی دهان می شوند ، از جمله آنتی هیستامین ها ، ضد احتقان ها ، داروهای فشار خون بالا (برای فشار خون بالا) ، ضد اسهال ، شل کننده های عضلانی ، داروهای انسداد ادرار ، برخی از داروهای بیماری پارکینسون و همچنین تعدادی از داروهای ضد افسردگی.
سن
اگر چه خشکی دهان بخشی طبیعی از روند پیری نیست ، افراد سالمند بیشتر از بقیه افراد دارو مصرف می کنند. بسیاری از داروهایی که سالمندان مصرف می کنند باعث خشکی دهان می شوند.
درمان سرطان
پرتودرمانی به ناحیه سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و در نتیجه بزاق کمتری تولید می شود. شیمی درمانی می تواند ماهیت بزاق و همچنین میزان تولید بزاق در بدن را تغییر دهد.
آسیب یا جراحی
این شرایط می تواند منجر به آسیب عصبی در ناحیه سر و گردن شود و منجر به خشکی دهان شود.
مصرف دخانیات
جویدن یا کشیدن دخانیات خطر بروز علائم خشکی دهان را افزایش می دهد.
کمبود آب بدن
این امر به دلیل کمبود مایعات کافی در بدن ایجاد می شود.
ورزش یا بازی در گرما
ممکن است غدد بزاقی دراین شرایط خشک شوند زیرا مایعات بدن در جای دیگری از بدن متمرکز شده اند. اگر ورزش یا بازی برای مدت طولانی در گرما ادامه یابد، علائم خشکی دهان بیشتر می شود.
بیماری و عادت‌هایی که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند!
خشکی دهان یک مشکل شایع در سالمندان است که ممکن است به علت عوامل متعددی ایجاد شود. یکی از این عوامل می‌تواند بیماری‌های مختلف باشد. بیماری‌هایی مانند دیابت، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، و برخی بیماری‌های روماتولوژیکی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. در این بیماری‌ها، عوارض جانبی مانند کاهش تولید تعدادی از هورمون‌ها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- HIV / AIDS
- بیماری پارکینسون
- دیابت کنترل نشده
- سندرم شوگرن
- خوابیدن با دهان باز
- خرناس
در مورد سکته مغزی و بیماری آلزایمر، حتی در مواردی که غدد بزاقی به طور مناسب کار می کنند، احتمال خشکی دهان وجود دارد.
علائم خشکی دهان چیست؟
علائم خشکی دهان می‌تواند برای افراد مختلف و در شرایط مختلفی رخ دهد. این مشکل معمولاً به علت کاهش تولید ترشحات ترشحی در دهان ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند منجر به این وضعیت شوند. علائم و نشانه های خشکی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بوی بد دهان
- التهاب و شکاف یا ترک خوردگی لب ها
- ترک و شکاف مخاط دهان ، یا پوشش داخلی گونه ها و لب ها ، که در آن پوست در گوشه های دهان ممکن است شکافته یا زخم شود
- خشکی در دهان
- اختلالات گوارشی ، یا اختلالات چشایی
- عفونت های قارچی در دهان ، مانند برفک
- glossodynia یا زبان دردناک
- افزایش نیاز به نوشیدن آب ، به خصوص در شب ها
- التهاب زبان یا زخم شدن زبان
- چسبیدن رژ لب به دندان ها
- بیماری های مکرر لثه
- پوسیدگی دندان و جرم دندان
- مشکلات صحبت کردن
- مشکلات بلع و جویدن – خصوصاً غذاهای خشک و خرد ، مانند کراکر یا غلات
- مشکلات پوشیدن دندان مصنوعی – مشکلات احتباس پروتز ، زخم پروتز و چسبیدن زبان به کام
- سیالادنیت ، عفونت غدد بزاقی
- گلو درد
- بزاق چسبنده
- بزاق رشته دار
علائم خشکی دهان ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله داروها، بیماری‌های دیابتی، استفاده از سیگار یا تنفس از دهان به وجود آید. در صورتی که علائم خشکی دهان به مدت طولانی ادامه داشته باشد یا نگرانی‌هایی در این زمینه داشته باشید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی و درمان مناسب را تعیین کنند. همچنین، مراقبت‌های دهانی منظم و مصرف آب به میزان کافی می‌تواند به کاهش علائم خشکی دهان کمک کند.
درمان خشکی دهان در افراد مسن
خشکی دهان یکی از مشکلات شایع در افراد مسن است که ممکن است برای آنها به عنوان یک عارضه ناخوشایند و مزاحم ظاهر شود. این مشکل معمولاً به علت عوامل متعددی از جمله تغییرات طبیعی در ساختار دهان و تغییرات در تولید عابران تولید می‌شود. روش های زیادی برای روان و رقیق نگه داشتن دهان و جلوگیری از علائم خشکی دهان وجود دارد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- نوشیدن مایعات بدون گاز و قند.
- آدامس حاوی زایلیتول.
- استفاده از جایگزین بزاق کربوکسی متیل سلولز به عنوان دهان شویه می تواند کمک کند.
- از دهان شویه های حاوی الکل اجتناب کنید.
- هنگام خواب از پروتز و دندان مصنوعی استفاده نکنید.
- خوردن غذاهایی مانند هویج یا کرفس.
- تنفس از طریق بینی ، زیرا دهان در هنگام تنفس از دهان به شدت خشک می شود.
- استفاده از دستگاه رطوبت ساز برای افزودن رطوبت به اتاق خواب ، که ممکن است به کاهش علائم خشکی دهان در هنگام خواب کمک کند.
مواردی که باید از آنها اجتناب گردد
- جویدن تنباکو یا کشیدن آن
- غذاها یا نوشیدنی های شیرین
- غذاهای اسیدی یا نوشیدنی های اسیدی
- غذاهای خشک
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای قابض
- نوشیدنی های بیش از حد گرم یا سرد
- مصرف الکل باید به حداقل برسد و یا به طور کلی از مصرف آن اجتناب شود و کافئین فقط در حد متوسط مصرف شود.
غالباً، خشکی دهان با بررسی دلایل اساسی آن درمان می شود. درمان خشکی دهان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله اینکه آیا بیمار یک بیماری زمینه ای دارد یا داروهای خاصی را مصرف می کند که ممکن است باعث خشکی دهان شود؟ در صورت یافتن علت زمینه ای ، لازم است مراحلی برای به حداقل رساندن عوارض آن انجام شود.
داروها
اگر تصور شود که خشکی دهان به دلیل داروی خاصی ایجاد شده است ، پزشک دوز دارو را تغییر می دهد یا داروی دیگری را تجویز می کند که احتمال خشکی دهان کمتر می شود.
تحریک تولید بزاق
ممکن است برای تحریک تولید بزاق داروهایی مانند پیلوکارپین (سالاژن) یا سولیمین (اووکساک) دارو تجویز شود.
متخصصان بر این باورند که درمان خشکی دهان به طور معمول شامل چهار مرحله است
- افزایش جریان بزاق
- جایگزین ترشحات از دست رفته
- کنترل پوسیدگی دندان
- اقدامات خاص، مانند درمان عفونت ها
فرد مبتلا به دهان خشک باید توجه ویژه ای به بهداشت دهان و دندان داشته باشد. این موضوع شامل برداشتن جرم و درمان عفونت های لثه ، التهاب و پوسیدگی دندان است. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور منظم باید انجام شود.
تشخیص خشکی دهان
پزشک یا دندانپزشک احتمالاً دهان بیمار را معاینه کرده و سابقه پزشکی وی را مرور می کنند. همچنین ممکن است آزمایش خون و تصویربرداری از غدد بزاقی تجویز شود.
سیالومتری
این یک روش ساده است که میزان جریان بزاق را اندازه گیری می کند. دستگاه های جمع آوری بزاق روی دهانه مجاری غدد بزاقی قرار می گیرند و تولید بزاق با اسید سیتریک تحریک می شود.
سالیوگرافی
این کار یک بررسی رادیوگرافی از غدد بزاقی و مجاری است. ممکن است این تصویر برداری در شناسایی سنگها و توده های غدد بزاقی مفید باشد.
بیوپسی
نمونه کوچکی از بافت غده بزاقی گرفته می شود. اغلب در تشخیص سندرم شوگرن استفاده می شود. در صورت مشکوک به بدخیمی (سرطان) ، ممکن است پزشک بیوپسی را نیز تجویز نماید.
بسیاری از پزشکان گزارش می دهند که اغلب ، حتی اگر بیمار از خشکی شدید دهان شکایت دارد ، به نظر می رسد که مخاط دهان نسبتا مرطوب است. به ندرت ممکن است شرایط برعکس باشد و به نظر می رسد مخاط دهان خشک است ، اما فرد از علائم خشکی دهان شکایتی ندارد.
بیشتر بخوانید: نشانه‌های زخم بستر در سالمندان
خشکی دهان ممکن است علامت یک بیماری جدی سیستمیک باشد، مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی، سارکوئیدوز، آمیلوئیدوز، سندرم شوگرن، پارکینسون، دیابت یا کم کاری تیروئید. یک بیماری سیستمیک بیماری است که کل بدن را درگیر می کند. خشکی دهان یک بیماری نیست بلکه علامت بیماری های دیگر است.
مرکز پرستاری سفیر آرامش با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.
کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است. برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید. هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
