عفونت ریه در سالمندان یکی از مهم‌ترین تهدیدهای سلامت در این گروه سنی به شمار می‌رود. این بیماری که در اصطلاح پزشکی به آن ذات‌الریه (Pneumonia) گفته می‌شود، نوعی التهاب در بافت ریه است که معمولاً به‌وسیله‌ی عوامل عفونی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شود. با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن تضعیف می‌شود و بسیاری از سالمندان با بیماری‌های مزمن زمینه‌ای مانند دیابت، نارسایی قلبی یا بیماری‌های انسدادی مزمن ریه مواجه‌اند و همین عوامل احتمال ابتلا به ذات‌الریه و شدت آن را افزایش می‌دهند.
عفونت ریه در سالمندان می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و موجب اختلال در تنفس، کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها، بستری در بیمارستان و در مواردی عوارض جدی‌تر یا حتی مرگ شود. بنابراین آگاهی از علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری برای مراقبین، کادر درمان و خود سالمندان حیاتی است. در این راستا، حضور پرستار سالمند در منزل می‌تواند به نظارت و مراقبت مداوم از سالمند کمک کند. در این مقاله، به بررسی جامع علل و عوامل مستعدکننده ذات‌الریه در سالمندان، نشانه‌های بالینی رایج، روش‌های تشخیصی، درمان‌های دارویی و حمایتی و همچنین اقدامات پیشگیرانه مؤثر خواهیم پرداخت.
چرا سالمندان بیشتر در معرض عفونت ریه هستند؟
سالمندان به‌ویژه به‌دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و سلامت عمومی‌شان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ریه قرار دارند. سیستم ایمنی بدن انسان با افزایش سن تضعیف می‌شود و این امر می‌تواند توانایی بدن برای مقابله با عوامل عفونی را کاهش دهد. علاوه بر این، بسیاری از سالمندان با بیماری‌های مزمن و مشکلات جسمانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی را افزایش می‌دهد. در این میان، عواملی همچون کاهش فعالیت بدنی و مصرف داروهای خاص نیز می‌توانند به این وضعیت دامن بزنند. دلایل عمده این مسئله به شرح زیر است:
کاهش عملکرد سیستم ایمنی
با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن به‌طور طبیعی ضعیف‌تر می‌شود. این تغییرات به دلیل کاهش فعالیت سلول‌های ایمنی و همچنین کاهش تولید آنتی‌بادی‌ها در بدن اتفاق می‌افتد. در نتیجه، بدن سالمندان قادر به پاسخ‌دهی سریع و مؤثر به عوامل عفونی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها نیست. این ضعف در سیستم ایمنی موجب می‌شود که سالمندان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های تنفسی قرار بگیرند و حتی عفونت‌هایی که در افراد جوان‌تر به‌راحتی درمان می‌شوند، برای آنان خطرناک‌تر باشد.
وجود بیماری‌های زمینه‌ای
سالمندان به‌طور معمول با مشکلات پزشکی متعددی مواجه هستند که از آن جمله می‌توان به دیابت، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، نارسایی کلیه و بیماری‌های مزمن ریوی همچون بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) اشاره کرد. این بیماری‌ها می‌توانند عملکرد ریه‌ها و سایر ارگان‌های بدن را مختل کرده و باعث تضعیف توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها شوند. به‌ویژه بیماری‌هایی که به سیستم ایمنی آسیب می‌زنند یا آن را ضعیف می‌کنند، سالمندان را مستعد ابتلا به عفونت‌های شدیدتر و طولانی‌تر می‌سازند. برای مثال، در افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه، کاهش جریان هوای ریه‌ها باعث می‌شود که ترشحات تنفسی به‌طور مؤثر دفع نشوند و محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم گردد.
کاهش تحرک بدنی
یکی از مشکلات شایع در میان سالمندان، کاهش سطح فعالیت بدنی است. این امر به دلایل مختلف مانند دردهای مفصلی، کاهش انرژی یا ضعف جسمانی به وجود می‌آید. کم‌تحرکی می‌تواند باعث کند شدن فرآیندهای طبیعی پاکسازی ریه‌ها شود و موجب تجمع ترشحات در ریه‌ها گردد. این ترشحات تجمع‌یافته می‌توانند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و ویروس‌ها ایجاد کنند و زمینه‌ساز بروز عفونت ریه شوند. علاوه بر این، فعالیت بدنی کم می‌تواند منجر به کاهش ظرفیت تنفسی و توانایی ریه‌ها در تأمین اکسیژن مورد نیاز بدن گردد که این موضوع به‌ویژه در مواجهه با بیماری‌های تنفسی مانند ذات‌الریه موجب بروز مشکلات جدی‌تری می‌شود.
مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی
بسیاری از سالمندان به دلیل بیماری‌های مزمن، پیوند اعضا یا اختلالات خودایمنی تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی قرار دارند. داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) که برای درمان التهاب یا بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند، می‌توانند فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش دهند. این امر باعث می‌شود که بدن در مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌های تنفسی ضعیف‌تر عمل کند. به‌طور مشابه، داروهایی که در درمان بیماری‌های پیوندی یا اختلالات روماتیسمی استفاده می‌شوند، می‌توانند ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر ابتلا به عفونت‌های شدید را افزایش دهند.
به نقل از وب‌سایت Australian Journal of General Practice
داروهای رایج سرکوب‌کننده ایمنی مورد استفاده در سالمندان
کلاس دارو نام ژنریک نظارت مراقبت‌های اولیه عوارض جانبی اصلی مهارکننده‌های کلسینورین سیلکوسپورین، تاکرولیموس عملکرد کلیه: کراتینین، گلوکز، الکترولیت‌ها (پتاسیم، منیزیم)، چربی‌ها، فشار خون، آزمایشات عملکرد کبد سمیت کلیوی، دیابت (تاکرولیموس > سیلکوسپورین)، هیپومنیزیمیا، هیپرکالمی، هیپرلیپیدمی، فشار خون بالا، نوروکسیسیته (تاکرولیموس > سیلکوسپورین) – لرزش، سردرد، سردرگمی، تشنج، سندرم انسفالوپاتی برگشت‌پذیر خلفی، هیرسوتیسم، هیپرپلازی لثه (سیلکوسپورین > تاکرولیموس) مهارکننده‌های هدف ممیزی rapamycin اورولیموس، سیترولیموس عملکرد کلیه: کراتینین، چربی‌ها، آزمایش کامل خون پروتئینوری، هیپرلیپیدمی، پانسی‌توپنی، پنومونی، ادم محیطی، ترمیم دیرهنگام زخم‌ها (مراقبت لازم پیش از جراحی‌های عمده)، زخم‌های دهانی مهارکننده‌های سنتز نوکلئوتید آزاتیوپرین، میکوپنیولات، لفلونومید شمارش کامل خون، متیل ترانسفراز تیوبورین: آزاتیوپرین، آزمایش عملکرد کبد کاهش گلبول‌های خونی وابسته به دوز، پانسی‌توپنی، نوتروپنی، اختلال عملکرد کبد، تهوع، اسهال، پنومونی کورتیکواستروئیدها پردنیزولون گلوکز، چربی‌ها، فشار خون و وزن، چگالی استخوان، چشمی، الکترولیت‌ها هیپرگلیسمی، هیپرلیپیدمی، فشار خون بالا/نارسایی قلبی، استئوپنی، گلوکوم و کاتاراکت، سرکوب آدرنال، اختلالات خواب و خلقی، زخم معده آنتی‌متابولیت‌ها متوترکسات آزمایش کامل خون، آزمایش عملکرد کبد، تست‌های عملکرد ریوی، دستگاه گوارش، عملکرد کلیه سرکوب مغز استخوان، فیبروز کبدی، پنومونی حاد بینابینی، تهوع، استفراغ، استوماتیت آنتاگونیست‌های فاکتور نکروز توموری آلفا آدالیموماب، سرتولیزوماب، اتانرسپت، گولیموماب، اینفلیکسیماب آزمایش کامل خون، غربالگری سل و هپاتیت B، عملکرد کلیه – کراتینین، آزمایش عملکرد کبد نوتروپنی، فعال‌سازی هپاتیت B، بدتر شدن نارسایی قلبی، پلی‌انسفالوپاتی چندکانونی مدولاتورهای سایتوکین‌ها آباتاسپت، آناکینرا، باریسیتینیب، ریتوکسیماب، سکوکینوماب، توسیلوماب، توفاسیتینیب، اوستکینوماب آزمایش کامل خون، غربالگری سل و هپاتیت B، عملکرد کلیه: کراتینین، آزمایش عملکرد کبد، چربی‌ها نوتروپنی، لنفوسیتوپنی، فعال‌سازی هپاتیت B، پلی‌انسفالوپاتی چندکانونی آلکالایزرها سیکلوفسفامید آزمایش کامل خون، ادرار میانه، آزمایش ادرار کم‌خونی، نوتروپنی، سیستیت هموراژیک، نارسایی قلبی در بیماران بالای 50 سال، فیبروز ریوی
علائم عفونت ریه در سالمندان
عفونت ریه، به‌ویژه در سالمندان، می‌تواند با علائم غیرمعمول و متفاوتی از آنچه در افراد جوان‌تر مشاهده می‌شود، خود را نشان دهد. سیستم ایمنی ضعیف‌تر، کاهش توانایی بدن در شناسایی و واکنش به عفونت‌ها و وجود بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند موجب بروز علائم خفیف یا حتی پنهان در این گروه سنی شوند. علائم رایج عفونت ریه در سالمندان شامل موارد زیر است:
سرفه مداوم، گاهی همراه با خلط زرد یا سبز
سرفه یکی از علائم اصلی عفونت ریه در اکثر افراد است. در سالمندان، این سرفه می‌تواند مزمن و همراه با خلط زرد یا سبز رنگ باشد که نشان‌دهنده وجود عفونت باکتریایی است. با این حال، گاهی سرفه ممکن است بدون خلط یا حتی بدون صدای شدید باشد که این مورد می‌تواند باعث تاخیر در تشخیص بیماری شود. در برخی موارد، سرفه ممکن است به‌طور تدریجی و در اثر تجمع ترشحات در ریه‌ها ایجاد شود، به‌ویژه در افرادی که مشکل حرکتی یا تنفسی دارند.
تب یا عدم وجود آن
تب یکی از نشانه‌های معمول عفونت است، اما در سالمندان، به‌ویژه کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند، تب ممکن است به‌طور خفیف یا حتی به‌طور کامل غایب (absent) باشد. این ویژگی می‌تواند شناسایی عفونت را سخت‌تر کند، زیرا در برخی موارد تب نمی‌تواند به‌عنوان شاخص واضحی از بیماری عمل کند و تنها علامت دیگر مانند خواب‌آلودگی یا تغییرات ذهنی ممکن است بروز کند.
تنگی نفس و نفس‌نفس زدن
یکی از علائم شایع عفونت ریه در سالمندان، تنگی نفس است که ممکن است به‌طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود. سالمندان ممکن است احساس کنند که نفس‌کشیدن برایشان دشوار است و در حین فعالیت‌های ساده‌ای مانند راه رفتن یا صحبت کردن، دچار نفس‌نفس زدن شوند. این علامت ممکن است نشان‌دهنده کاهش ظرفیت تنفسی و اختلال در تأمین اکسیژن بدن باشد. در افرادی که سابقه بیماری‌های ریوی دارند، این علامت می‌تواند جدی‌تر و با شدت بیشتری بروز کند.
بی‌حالی، کاهش اشتها
یکی دیگر از علائم متداول در سالمندان مبتلا به عفونت ریه، احساس بی‌حالی و خستگی مفرط است. این علامت ممکن است به‌طور ناگهانی و بدون هیچ‌گونه دلیل واضحی ظاهر شود. سالمندان ممکن است تمایلی به فعالیت‌های روزمره نداشته باشند و حتی به دلیل ضعف عمومی، توانایی انجام کارهای ساده را از دست بدهند. کاهش اشتها نیز یکی از علائم دیگر است که در عفونت‌های تنفسی مشاهده می‌شود و می‌تواند به کاهش مصرف مواد غذایی و کاهش قوای بدن منجر شود.
احساس گیجی یا خواب‌آلودگی
عفونت ریه در سالمندان ممکن است باعث بروز تغییرات ذهنی مانند گیجی یا خواب‌آلودگی شدید شود. این تغییرات می‌تواند به‌ویژه در موارد عفونت‌های شدیدتر و در افرادی که شرایط پزشکی خاص دارند، مشاهده شود. گیجی و خواب‌آلودگی ممکن است به‌عنوان تنها علامت بیماری ظاهر شوند، بدون اینکه سرفه یا تب همراه آن باشد. این ویژگی می‌تواند باعث تاخیر در تشخیص عفونت و درمان آن شود، چرا که این علائم به‌راحتی با سایر مشکلات پزشکی سالمندان اشتباه گرفته می‌شوند.
درد قفسه سینه هنگام تنفس عمیق
درد قفسه سینه در هنگام تنفس عمیق یا سرفه یکی دیگر از علائم شایع عفونت ریه در سالمندان است. این درد معمولاً به‌دلیل التهاب و تحریک بافت‌های ریه‌ها و دیواره‌های قفسه سینه ایجاد می‌شود. در سالمندان، این علامت ممکن است به‌ویژه در مواردی که عفونت شدت بیشتری پیدا کرده باشد، بروز کند. این درد ممکن است با احساس فشار یا سنگینی در ناحیه قفسه سینه همراه باشد که در صورت ادامه‌ی آن، به‌ویژه در افراد با بیماری‌های قلبی، باید فوراً ارزیابی پزشکی شود.
علائم غیرمعمول در سالمندان
در سالمندان، به‌ویژه کسانی که از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی یا داروهای خاص استفاده می‌کنند، علائم عفونت ریه ممکن است به‌طور غیرمعمول بروز پیدا کنند. برای مثال در برخی موارد، تنها علامت عفونت ریه می‌تواند خواب‌آلودگی یا گیجی باشد و تب یا سرفه شدید مشاهده نشود. این ویژگی می‌تواند تشخیص بیماری را دشوار کند، زیرا تغییرات ذهنی مانند گیجی ممکن است به‌راحتی به‌عنوان علائم طبیعی پیری یا اثر داروهای مصرفی اشتباه گرفته شوند. بنابراین توجه دقیق به هر تغییر غیرمعمول در وضعیت عمومی سالمندان بسیار مهم است.
چگونه عفونت ریه در سالمندان تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص عفونت ریه در سالمندان نیازمند ارزیابی دقیق و استفاده از روش‌های مختلف تشخیصی است. به دلیل ویژگی‌های خاص سالمندان مانند ضعف سیستم ایمنی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و علائم غیرمعمول، تشخیص سریع و دقیق این بیماری اهمیت زیادی دارد. فرآیند تشخیص عفونت ریه معمولاً از طریق ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش‌ها و تصویربرداری انجام می‌شود. در ادامه روش‌های رایج برای تشخیص این بیماری توضیح داده شده است:
معاینه فیزیکی
پزشک با انجام معاینه فیزیکی اولین گام را در شناسایی عفونت ریه برمی‌دارد. در این مرحله، پزشک به دقت به صدای ریه‌ها با استفاده از گوشی پزشکی گوش می‌دهد تا هرگونه صدای غیرطبیعی مانند خس‌خس یا صدای کاهش یافته تنفسی را شناسایی کند. علاوه بر این، پزشک وضعیت عمومی بیمار را بررسی می‌کند و به علائم ظاهری مانند تب، تنگی نفس و سرفه توجه می‌کند. در سالمندان، این علائم می‌توانند به‌ویژه به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی و تغییرات فیزیولوژیکی با تأخیر یا به‌طور خفیف‌تر بروز کنند. در نتیجه، معاینه فیزیکی دقیق‌تر و کامل‌تر ممکن است برای شناسایی عفونت ضروری باشد. از طرفی، انجام معاینه در منزل توسط یک پرستار متخصص می‌تواند راحتی بیشتری برای سالمندان فراهم کند، خصوصاً اگر شرایط رفتن به مطب یا بیمارستان برای آنها دشوار باشد. در این صورت، پرستار خانم یا پرستار مرد در منزل می‌تواند به ارائه مراقبت‌های لازم و پیگیری وضعیت سلامتی بیمار کمک کند.
تصویربرداری (رادیوگرافی قفسه سینه)
یکی از ابزارهای اصلی در تشخیص عفونت ریه، تصویربرداری با استفاده از رادیوگرافی قفسه سینه است. تصویر اشعه ایکس می‌تواند نواحی پرشده از ترشحات یا مناطق ملتهب را در ریه‌ها نشان دهد که معمولاً نشانه‌ای از عفونت است. این تصویربرداری می‌تواند کمک کند تا پزشک تشخیص دهد که آیا عفونت محدود به یک بخش خاص از ریه‌ها است یا به‌طور گسترده‌تر منتشر شده است. در برخی از موارد، تصویربرداری پیشرفته‌تری مانند سی‌تی‌اسکن نیز ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر و بررسی عمق التهاب ریه‌ها انجام شود.
آزمایش خون و خلط
آزمایش خون می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در خصوص وضعیت التهاب و وجود عفونت در بدن ارائه دهد. در این آزمایش‌ها، سطح CRP (پروتئین واکنشی C) و WBC (گلبول‌های سفید خون) بررسی می‌شود. افزایش این شاخص‌ها معمولاً نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت است. آزمایش خون همچنین می‌تواند به پزشک کمک کند تا وضعیت کلی سیستم ایمنی بیمار را ارزیابی کرده و شدت عفونت را مشخص کند.
علاوه بر این، در برخی موارد آزمایش خلط نیز ممکن است انجام شود تا عامل بیماری‌زا (باکتری، ویروس یا قارچ) شناسایی شود. در این آزمایش، نمونه‌ای از خلط بیمار به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا نوع میکروب‌ها شناسایی و درمان مناسب تجویز گردد. این روش به ویژه در عفونت‌های باکتریایی مفید است، زیرا ممکن است نوع باکتری عامل عفونت را شناسایی کرده و پزشک بتواند آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کند.
درمان عفونت ریه در سالمندان
درمان عفونت ریه در سالمندان نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که بسته به نوع عفونت (باکتریایی یا ویروسی)، وضعیت سلامت عمومی بیمار و شدت بیماری متفاوت خواهد بود. سالمندان به دلیل ضعف سیستم ایمنی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و تغییرات فیزیولوژیکی ممکن است واکنش‌های متفاوتی به درمان داشته باشند، بنابراین درمان باید با دقت و نظارت دقیق انجام شود. درمان عفونت ریه معمولاً شامل دو بخش عمده است: درمان دارویی و مراقبت حمایتی. در ادامه، هر یک از این بخش‌ها به‌طور مفصل توضیح داده شده است:
درمان دارویی
داروی مناسب با توجه به عامل ایجادکننده عفونت انتخاب می‌شود. ابتدا باید عامل عفونت شناسایی شود. بسته به اینکه عامل عفونت باکتریایی باشد یا ویروسی، نوع دارو متفاوت خواهد بود. تشخیص درست عامل بیماری می‌تواند به انتخاب درمان صحیح و مؤثر کمک کند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت باکتریایی
اگر عفونت ریه به دلیل باکتری‌ها ایجاد شده باشد، پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک مناسب را برای درمان تجویز می‌کند. انتخاب آنتی‌بیوتیک بستگی به نوع باکتری و شرایط خاص بیمار دارد. برای عفونت‌های باکتریایی شدیدتر یا در صورتی که میکروب مقاوم به داروهای معمول باشد، ممکن است داروهای قوی‌تری تجویز شود. - داروهای ضدویروسی در صورت تشخیص ویروس
اگر عفونت ریه به‌دلیل ویروس‌ها ایجاد شده باشد، داروهای ضدویروسی ممکن است برای کمک به کنترل ویروس و کاهش شدت بیماری تجویز شوند. برای مثال، داروهایی مثل اوسلتامیویر در عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا می‌توانند مؤثر باشند. در صورتی که عامل ویروسی خاصی شناسایی شود، پزشک داروهای ضدویروسی متناسب با آن ویروس تجویز می‌کند. - تب‌بر، داروهای ضدسرفه و داروهای تنفسی کمکی
برای کاهش علائم عفونت ریه مانند تب، درد و سرفه، ممکن است داروهای تب‌بر مانند پاراستامول یا ایبوپروفن تجویز شود. همچنین داروهای ضدسرفه می‌توانند به کاهش سرفه‌های آزاردهنده کمک کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای تنفسی کمکی مانند برونکودیلاتورها (برای گشایش راه‌های هوایی) یا استروئیدها (برای کاهش التهاب ریه‌ها) تجویز کند.
مراقبت حمایتی
علاوه بر درمان دارویی، سالمندان نیاز به مراقبت‌های حمایتی ویژه دارند تا روند بهبودی تسریع شود و از بروز عوارض جلوگیری شود. برخی از اقدامات حمایتی شامل موارد زیر است:
- اکسیژن‌درمانی در صورت کاهش سطح اکسیژن
یکی از مشکلات عمده در عفونت‌های ریه، کاهش سطح اکسیژن در خون است. در صورتی که میزان اکسیژن خون به‌طور خطرناکی کاهش یابد، اکسیژن‌درمانی برای افزایش سطح اکسیژن در بدن ضروری است. این درمان به سالمند کمک می‌کند تا سطح اکسیژن بدن را به میزان طبیعی بازگرداند و از مشکلات تنفسی جلوگیری کند. - مصرف مایعات کافی
یکی از اصول درمانی در عفونت‌های ریه، مصرف مایعات فراوان است. مایعات به رقیق شدن ترشحات ریه کمک کرده و دفع آنها را آسان‌تر می‌کنند. علاوه بر این، مصرف مایعات کافی به جلوگیری از کم‌آبی بدن، که می‌تواند به مشکلات دیگری منجر شود، کمک می‌کند. - تغذیه مناسب
تغذیه سالم و مناسب برای سالمندان مبتلا به عفونت ریه بسیار مهم است. مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و سرعت بهبودی را افزایش دهد. گنجاندن پروتئین و مواد مغذی دیگر در رژیم غذایی، برای بازسازی سلول‌ها و بافت‌ها ضروری است. - استراحت کافی
استراحت کافی به بدن اجازه می‌دهد تا انرژی لازم برای مبارزه با عفونت را داشته باشد. در دوران بیماری، سالمندان باید از فعالیت‌های سنگین خودداری کنند و به میزان کافی استراحت کنند تا بدن بتواند به بهبودی خود بپردازد.
مدیریت بیماری‌های همراه
در بسیاری از موارد، سالمندان به بیماری‌های مزمن یا زمینه‌ای دیگری مبتلا هستند که می‌تواند روند درمان عفونت ریه را پیچیده‌تر کند. مدیریت این بیماری‌های همراه، مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، یا مشکلات ریوی مزمن (COPD)، به‌طور خاص نیاز به توجه و درمان مناسب دارد. پزشکان ممکن است داروهای خاصی برای کنترل این بیماری‌ها تجویز کنند تا به درمان عفونت ریه کمک کنند و از بروز مشکلات اضافی جلوگیری کنند.
بستری در بیمارستان
در صورتی که عفونت ریه شدید باشد یا بیمار به مشکلات تنفسی جدی مانند نارسایی تنفسی، افت شدید سطح اکسیژن یا بی‌حالی شدید دچار شود، بستری در بیمارستان برای مراقبت ویژه ضروری است. بیمارانی که دچار عوارض جانبی عفونت ریه می‌شوند یا آنهایی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای جدی هستند، باید تحت نظارت پزشکان متخصص قرار گیرند و درمان‌های پیشرفته‌تر مانند تهویه مکانیکی یا داروهای تخصصی دریافت کنند. از سوی دیگر، برای سالمندانی که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند، خدمات پرستاری از سالمند پوشکی در بیمارستان و یا حتی در منزل می‌تواند به‌عنوان یک گزینه مؤثر برای مراقبت بهتر و راحتی بیشتر آنها در نظر گرفته شود. در این شرایط، پرستاران می‌توانند به سالمند در حفظ بهداشت و راحتی کمک کنند و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کنند.
درمان خانگی عفونت ریه در سالمندان
در صورتی که عفونت ریه در سالمندان خفیف باشد و پزشک اجازه دهد، بخشی از درمان می‌تواند در خانه انجام شود. درمان خانگی می‌تواند به تسکین علائم، تسریع بهبودی و کاهش ناراحتی‌ها کمک کند. اما باید توجه داشت که درمان خانگی تنها به‌عنوان یک مکمل برای درمان دارویی مورد استفاده قرار گیرد و در هیچ شرایطی نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شود. همچنین پیش از انجام هرگونه درمان خانگی لازم است با پزشک مشورت کنید تا از ایمنی آن مطمئن شوید.
نوشیدن آب و مایعات گرم برای رقیق‌کردن خلط
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کمک به درمان عفونت ریه، مصرف مایعات به‌ویژه آب و مایعات گرم است. نوشیدن مایعات به رقیق شدن ترشحات در ریه‌ها کمک کرده و دفع آنها را آسان‌تر می‌کند. مایعات گرم مانند چای‌های گیاهی (مانند چای زنجبیل، بابونه یا چای سبز) می‌توانند به کاهش التهاب مجاری تنفسی و تسکین سرفه‌های خشک کمک کنند. در کنار آب و مایعات، مصرف آب‌میوه‌های طبیعی (مانند آب پرتقال یا لیمو) می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
بخور گرم با آویشن یا اکالیپتوس (با نظر پزشک)
بخور گرم با استفاده از روغن‌های گیاهی مانند آویشن یا اکالیپتوس می‌تواند به تسکین گرفتگی بینی و تنش در مجاری تنفسی کمک کند. این روغن‌ها خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارند که می‌توانند به پاکسازی راه‌های تنفسی و کاهش التهاب ریه‌ها کمک کنند. به‌طور معمول، بخور می‌تواند در تنفس بهتر و کاهش سرفه مؤثر باشد. با این حال، استفاده از بخور باید تحت نظر پزشک باشد و از استفاده آن در صورت وجود مشکلات تنفسی خاص یا حساسیت‌های پوستی جلوگیری شود.
مصرف مواد غذایی مقوی و سبک
تغذیه مناسب نقش مهمی در بهبود بیماری‌ها، به‌ویژه عفونت‌های ریه دارد. سالمندان باید از مواد غذایی مقوی و سبک استفاده کنند که انرژی لازم برای مبارزه با عفونت را فراهم کند. غذاهایی که حاوی ویتامین C، ویتامین D، ویتامین A و روی هستند، می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. به‌عنوان مثال، مصرف سبزیجات برگ سبز، میوه‌های تازه، سوپ‌های کم چربی و پروتئین‌های سبک می‌تواند در فرآیند بهبودی مؤثر باشد. علاوه بر این، راه‌های تقویت ریه و سیستم تنفسی مانند استفاده از غذاهای ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی می‌تواند به افزایش قدرت ریه‌ها و بهبود عملکرد تنفسی در سالمندان کمک کند و آنها را در برابر عفونت‌های تنفسی مقاوم‌تر سازد.
استفاده از عسل و لیمو برای تسکین سرفه (در صورت نداشتن دیابت)
عسل و لیمو هر دو دارای خواص ضدعفونی‌کننده و تسکین‌دهنده هستند که می‌توانند به کاهش سرفه و تسکین گلودرد کمک کنند. ترکیب عسل و آب لیمو در آب گرم می‌تواند به مرطوب کردن گلو، کاهش التهاب و رقیق شدن خلط کمک کند. این درمان خانگی به‌ویژه برای سرفه‌های خشک یا خلط‌دار مفید است. البته توجه داشته باشید که استفاده از عسل برای افرادی که دیابت دارند، باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
استراحت کافی در محیط آرام و گرم
استراحت کافی یکی از اصول مهم در بهبودی از هر بیماری است. در صورت ابتلا به عفونت ریه، بدن نیاز دارد تا انرژی خود را صرف مبارزه با عفونت کند، بنابراین استراحت و خواب کافی بسیار ضروری است. محیط باید گرم و آرام باشد تا سالمند بتواند به‌راحتی استراحت کند. همچنین، این استراحت باید در محیطی با تهویه مناسب و دور از سرما یا رطوبت باشد تا به بهبودی سریع‌تر کمک کند.
تهویه مناسب محیط
تهویه مناسب محیط زندگی یکی از عوامل مؤثر در بهبودی از عفونت ریه است. هوای تازه و جریان مناسب هوا می‌تواند به تنفس راحت‌تر و کاهش تجمع آلاینده‌ها و میکروب‌ها در فضا کمک کند. برای سالمندان مبتلا به عفونت ریه مهم است که محیط خانه تهویه مناسبی داشته باشد تا رطوبت یا هوای آلوده موجب تشدید علائم نشود. باز گذاشتن پنجره‌ها برای مدت زمانی کوتاه (در صورتی که شرایط هوا مناسب باشد) یا استفاده از دستگاه‌های تهویه هوای مناسب می‌تواند مفید باشد.
درمان آب آوردن ریه در سالمندان
آب آوردن ریه یا پلورال افیوژن به وضعیتی گفته می‌شود که در آن مایع در فضای بین پرده‌های جنب (پرده‌ی پوشاننده ریه) جمع می‌شود. این وضعیت می‌تواند به‌دنبال بیماری‌های مختلفی مانند عفونت‌های شدید ریه، نارسایی قلبی، سرطان یا بیماری‌های کلیوی رخ دهد. در سالمندان این وضعیت می‌تواند به دلیل ضعف سیستم ایمنی یا وجود بیماری‌های مزمن زمینه‌ای به‌ویژه شایع‌تر باشد. آب آوردن ریه می‌تواند به فشردگی ریه‌ها منجر شده و فرآیند تنفس را مختل کند، بنابراین درمان سریع و مؤثر برای جلوگیری از بروز عوارض جدی ضروری است. در ادامه، درمان‌های رایج برای این بیماری بررسی شده است:
کشیدن مایع از ریه (توراسنتز)
یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی برای پلورال افیوژن یا آب آوردن ریه، توراسنتز است. در این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن مخصوص، مایع اضافی را از فضای بین پرده‌های جنب (فضای پلور) خارج می‌کند. این عمل به کمک هدایت تصویری (رادیوگرافی یا اولتراسوند) انجام می‌شود تا پزشک بتواند به‌طور دقیق محل تجمع مایع را شناسایی کند. کشیدن مایع می‌تواند فشار روی ریه‌ها را کاهش دهد و به بهبود تنفس کمک کند. این درمان معمولاً برای کاهش علائم فوری و تسکین وضعیت بیمار انجام می‌شود. در صورتی که میزان مایع زیادی جمع شده باشد، ممکن است نیاز به تکرار این عمل باشد.
استفاده از داروهای مدر (ادرارآور)
در برخی موارد، استفاده از داروهای مدر (ادرارآور) می‌تواند به کاهش میزان مایع جمع‌شده در فضای پلور کمک کند. این داروها با افزایش تولید ادرار و دفع مایعات اضافی از بدن، به کاهش فشار بر ریه‌ها و بهبود تنفس کمک می‌کنند. داروهای مدر معمولاً در شرایطی تجویز می‌شوند که تجمع مایع به‌طور مکرر یا به‌دلیل مشکلات قلبی یا کلیوی باشد. یکی از داروهای معمولاً استفاده‌شده در این زمینه فروزماید است که به‌طور مؤثر در کاهش مایعات اضافی در بدن عمل می‌کند.
درمان بیماری اصلی (مانند نارسایی قلبی یا عفونت زمینه‌ای)
برای درمان پلورال افیوژن، درمان بیماری اصلی که باعث ایجاد این وضعیت شده است نیز بسیار مهم است. در صورتی که آب آوردن ریه به‌دلیل عفونت ریه ایجاد شده باشد، درمان آن شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدویروسی برای کنترل عفونت است. اگر علت بیماری نارسایی قلبی باشد، درمان شامل داروهایی برای مدیریت فشار خون، داروهای مدر و بهبود عملکرد قلب است.
مراقبت‌های پشتیبان
در کنار درمان‌های اصلی، مراقبت‌های پشتیبان نیز در بهبود وضعیت بیمار ضروری هستند. این مراقبت‌ها می‌توانند شامل استفاده از اکسیژن‌درمانی (در صورت نیاز) برای کمک به تنفس، مراقبت‌های تغذیه‌ای برای حفظ قدرت بدن و پیشگیری از عوارض مانند عفونت‌های ثانویه باشند. همچنین، استراحت کافی و نظارت بر وضعیت عمومی بیمار می‌تواند به بهبودی سریع‌تر کمک کند.
درمان آب آوردن ریه باید تحت نظارت دقیق پزشک متخصص انجام شود. اگر علائم آب آوردن ریه مشاهده شود مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه یا احساس فشار بر ریه‌ها، باید فوراً به پزشک مراجعه شود. درمان دیرهنگام می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند نارسایی تنفسی یا شوک شود.
پیشگیری از عفونت ریه در سالمندان
پیشگیری از عفونت ریه در سالمندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این گروه سنی به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های مزمن و کاهش توانایی‌های جسمی بیشتر در معرض ابتلا به این نوع عفونت‌ها قرار دارند. رعایت برخی اقدامات می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ریوی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند. در ادامه به روش‌های پیشگیری مؤثر از عفونت ریه در سالمندان پرداخته‌ایم:
واکسیناسیون
واکسیناسیون یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از عفونت ریه است. در سالمندان، سیستم ایمنی بدن به مرور زمان ضعیف‌تر می‌شود، بنابراین دریافت واکسن‌های ضروری می‌تواند از ابتلا به عفونت‌های جدی جلوگیری کند.
- واکسن پنوموکوک (یک بار در هر ۵ سال): واکسن پنوموکوک می‌تواند از ابتلا به عفونت‌های ریوی ناشی از باکتری‌های پنوموکوک جلوگیری کند. این باکتری‌ها می‌توانند باعث ذات‌الریه، مننژیت و سایر بیماری‌های شدید شوند. در سالمندان، تزریق این واکسن به‌ویژه برای کسانی که مشکلات قلبی، تنفسی یا دیابت دارند، توصیه می‌شود.
- واکسن آنفولانزا (سالانه): آنفولانزا می‌تواند عفونت‌های ریوی را تشدید کند. سالمندان به‌ویژه در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی ناشی از آنفولانزا هستند. بنابراین، دریافت واکسن آنفولانزا هر سال، به‌ویژه در فصل سرما، به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به این ویروس را کاهش می‌دهد.
ترک سیگار و پرهیز از آلودگی هوا
- ترک سیگار: مواد سمی موجود در دود سیگار به‌طور مستقیم به بافت‌های ریه آسیب می‌زنند و توانایی آنها در مبارزه با عفونت‌ها را کاهش می‌دهند. سالمندانی که سیگار می‌کشند، نسبت به دیگران بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ریوی مانند COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه) و ذات‌الریه قرار دارند. ترک سیگار می‌تواند به بهبود عملکرد ریه و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ریوی کمک کند.
- پرهیز از آلودگی هوا: آلودگی هوا یکی دیگر از عوامل خطرناک برای ریه‌ها است. ذرات معلق و آلاینده‌های موجود در هوا می‌توانند به مجاری تنفسی آسیب رسانده و باعث التهاب و عفونت‌های ریه شوند. در مکان‌های آلوده به هوا، سالمندان باید از تردد زیاد در فضای باز خودداری کنند و در صورت نیاز به خروج از خانه، از ماسک‌های مناسب استفاده کنند.
تغذیه سالم و ورزش سبک
- تغذیه سالم: تغذیه مناسب نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از عفونت‌ها دارد. سالمندان باید از مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی استفاده کنند. به‌ویژه ویتامین C، D و زینک می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از عفونت‌های ریوی کمک کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، پروتئین‌های با کیفیت و مواد مغذی مانند ماهی‌های چرب (حاوی اسیدهای چرب امگا-۳) بسیار مفید است.
- ورزش سبک: فعالیت بدنی منظم، به‌ویژه ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی آرام، یوگا یا شنا، می‌تواند به بهبود عملکرد ریه‌ها و افزایش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها کمک کند. ورزش‌های سبک باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود ظرفیت تنفسی می‌شوند. سالمندان باید به‌طور منظم حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنند، البته با مشورت پزشک برای تعیین سطح مناسب فعالیت بدنی.
رعایت بهداشت
- شستن دست‌ها: شستن مکرر دست‌ها یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای جلوگیری از انتقال عفونت است. سالمندان باید دقت داشته باشند که قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و پس از لمس سطوح عمومی دست‌های خود را شسته و ضدعفونی کنند.
- استفاده از ماسک در محیط‌های آلوده: در فضاهای بسته و پرجمعیت، به‌ویژه در زمان شیوع بیماری‌های تنفسی مانند آنفولانزا یا کرونا، استفاده از ماسک می‌تواند به کاهش انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک کند.
- عدم تماس با افراد بیمار: سالمندان باید از تماس نزدیک با افرادی که علائم بیماری‌های تنفسی مانند سرفه، عطسه و تب دارند، خودداری کنند. این افراد ممکن است ناقل عفونت‌های ریوی باشند.
عفونت ریه در سالمندان باعث مرگ می‌شود؟
عفونت ریه در سالمندان یکی از مشکلات جدی به‌شمار می‌آید که در صورت عدم تشخیص به‌موقع یا درمان ناکافی می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند سپسیس (عفونت عمومی بدن)، نارسایی تنفسی یا حتی مرگ شود. سالمندان به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های مزمن همراه و کاهش توان جسمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های ریوی و عوارض ناشی از آن هستند. این گروه سنی معمولاً ظرفیت کمتری برای مقابله با عفونت‌ها دارند و بدن آنها کمتر قادر به ترمیم سریع است.
میزان مرگ‌ومیر ناشی از عفونت ریه در سالمندان
میزان مرگ‌ومیر ناشی از عفونت ریه در سالمندان نسبت به سایر گروههای سنی به‌مراتب بالاتر است. به‌ویژه در افرادی که دچار بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، دیابت، نارسایی کلیه یا بیماری‌های مزمن ریوی (COPD) هستند، خطر مرگ ناشی از عفونت ریه بیشتر می‌شود. این افراد به‌دلیل ضعف‌های مزمن بدنی، کمتر قادر به مبارزه با عوامل عفونی هستند و در صورتی که بیماری به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است عوارض جدی‌تری برای آنها ایجاد شود.
عوارض خطرناک عفونت ریه در سالمندان
- سپسیس: زمانی که عفونت ریه به خون سرایت می‌کند، می‌تواند باعث بروز سپسیس شود، که یک عفونت عمومی بدن است. سپسیس به‌سرعت می‌تواند منجر به نارسایی اعضای مختلف بدن شود و در صورت عدم درمان فوری، تهدیدی جدی برای زندگی محسوب می‌شود.
- نارسایی تنفسی: در صورت پیشرفت عفونت ریه، ریه‌ها ممکن است توانایی خود را در تأمین اکسیژن بدن از دست بدهند. این وضعیت می‌تواند به نارسایی تنفسی منجر شده و نیاز به مراقبت‌های ویژه مانند تهویه مکانیکی (دستگاه تنفس مصنوعی) را ضروری سازد.
- اختلالات قلبی: عفونت ریه می‌تواند فشار زیادی به قلب وارد کند، به‌ویژه در سالمندانی که بیماری قلبی دارند. این فشار اضافی می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی و حتی نارسایی قلبی شود.
آیا عفونت ریه در سالمندان باعث مرگ می‌شود؟
در صورتی که عفونت ریه در سالمندان به‌موقع تشخیص داده شود و درمان مناسب برای آن انجام شود، خطر مرگ به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. درمان زودهنگام، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدویروسی و مراقبت‌های حمایتی مانند اکسیژن‌درمانی می‌توانند نقش مهمی در بهبود وضعیت بیمار داشته باشند.
با این حال، در مواردی که درمان به‌موقع صورت نگیرد یا عفونت به‌طور گسترده‌تری منتشر شود، عوارض تهدیدکننده‌ای مانند سپسیس، نارسایی تنفسی یا آسیب‌های جدی به دیگر اعضای بدن می‌تواند به وقوع بپیوندد. بنابراین، پیشگیری از عفونت ریه از طریق واکسیناسیون، مراقبت‌های بهداشتی، تغذیه مناسب و مدیریت صحیح بیماری‌های زمینه‌ای بسیار حیاتی است.
خبر خوب این است که با پیشگیری مؤثر، تشخیص زودهنگام و درمان درست، می‌توان به‌طور قابل‌توجهی خطر مرگ ناشی از عفونت ریه را کاهش داد. سالمندان باید به‌طور منظم برای بررسی سلامت خود به پزشک مراجعه کنند، واکسن‌های لازم را دریافت کنند و از اقدامات پیشگیرانه مانند شستن دست‌ها، اجتناب از آلودگی هوا و داشتن تغذیه سالم پیروی کنند. در نتیجه، هرچقدر که تشخیص و درمان سریع‌تر انجام شود، شانس بهبود و کاهش عوارض مرگبار بیشتر خواهد بود. همچنین، آگاهی از علائم اولیه عفونت ریه و پیگیری درمان در مراحل ابتدایی می‌تواند تفاوت‌های زیادی در کاهش خطرات ناشی از این بیماری ایجاد کند.
سخن آخر
عفونت ریه در سالمندان به‌عنوان یکی از مشکلات جدی و شایع در این گروه سنی، یک بیماری قابل پیشگیری و درمان‌پذیر است. با این حال، برای کاهش خطرات و عوارض ناشی از این بیماری، تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که درمان‌های علمی و صحیح به‌موقع انجام شود، بسیاری از خطرات مرگبار عفونت ریه در سالمندان قابل اجتناب هستند. یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت ریه کمک کند، پیشگیری مؤثر است. واکسیناسیون، رعایت بهداشت فردی، تغذیه سالم و مدیریت بیماری‌های مزمن از جمله اقداماتی هستند که به سالمندان کمک می‌کنند تا سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و از ابتلا به عفونت‌های ریوی جلوگیری کنند.
نقش مراقبین، اطرافیان و حتی خود سالمند در شناخت علائم اولیه، پیگیری درمان و رعایت اصول پیشگیری بسیار مهم است. آگاهی از علائم هشداردهنده مانند سرفه، تب، تنگی نفس، بی‌حالی و گیجی، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی به تشخیص زودهنگام و درمان سریع‌تر کمک کند. سالمندان همچنین باید به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کرده و از روش‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامتی خود استفاده کنند. در نهایت، عفونت ریه در سالمندان می‌تواند به‌طور چشمگیری کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، اما با انجام اقدامات پیشگیرانه، مراقبت‌های بهداشتی صحیح و درمان‌های به‌موقع، می‌توان از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کرد و سلامت سالمندان را حفظ کرد. سفیر آرامش به عنوان ارائه‌دهنده خدمات پرستاری از سالمند در منزل، می‌تواند در این مسیر به مراقبت و پیگیری‌های مستمر از سالمندان کمک کرده و بهبود کیفیت زندگی آنها را تسهیل کند.
سوالات متداول
چرا سالمندان بیشتر در معرض عفونت ریه هستند؟
سالمندان به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های مزمن و کاهش توان جسمی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های ریوی هستند. همچنین، کاهش تحرک بدنی و مصرف داروهای خاص نیز خطر را افزایش می‌دهد.
مهم‌ترین علائم عفونت ریه در سالمندان چیست؟
علائم شامل سرفه مداوم، تنگی نفس، تب (گاهی خفیف یا بدون تب)، بی‌حالی، کاهش اشتها، گیجی و درد قفسه سینه است. در سالمندان، علائم ممکن است غیرمعمول یا خفیف باشند.
چگونه عفونت ریه در سالمندان تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص از طریق معاینه فیزیکی، تصویربرداری قفسه سینه (رادیوگرافی)، آزمایش خون و در برخی موارد آزمایش خلط برای شناسایی عامل بیماری‌زا انجام می‌شود.
آیا درمان خانگی برای عفونت ریه در سالمندان مؤثر است؟
در صورت خفیف بودن عفونت، درمان خانگی مانند مصرف مایعات گرم، استراحت و استفاده از بخور می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما باید همیشه با نظر پزشک و به‌عنوان مکمل درمان دارویی انجام شود.
آیا عفونت ریه در سالمندان باعث مرگ می‌شود؟
در صورت عدم درمان به‌موقع، عفونت ریه در سالمندان می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند سپسیس یا نارسایی تنفسی و در موارد شدید، مرگ شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب خطر مرگ را کاهش می‌دهد.
