تفاوت بیماری als و ms

بیماری‌های عصبی گروهی از اختلالات هستند که سیستم عصبی مرکزی یا محیطی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها ممکن است به تدریج باعث اختلال در عملکرد عضلات، احساسات، بینایی، گفتار و دیگر کارکردهای حیاتی بدن شوند. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به مولتیپل اسکلروزیس (MS) و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) اشاره کرد که هر دو با تخریب سلول‌های عصبی همراه‌اند، اما از نظر ماهیت، علائم و روند پیشرفت، کاملاً با یکدیگر متفاوت‌اند.

شناخت تفاوت‌های میان ALS و MS اهمیت زیادی در زمینه تشخیص زودهنگام، انتخاب روش‌های درمانی مناسب و پیشگیری از پیشرفت سریع بیماری دارد. شباهت برخی علائم اولیه این دو بیماری ممکن است منجر به اشتباه در تشخیص شود، در حالی که انتخاب درمان صحیح وابسته به افتراق دقیق آن‌هاست. همچنین درک تفاوت بیماری als و ms، به خانواده بیماران و تیم درمانی کمک می‌کند تا با انتظارات واقع‌بینانه‌تری مسیر مراقبت و توانبخشی را دنبال کنند.

تعریف کلی دو بیماری ALS و MS

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یک بیماری نورون حرکتی نادر و پیشرونده است که باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی مسئول کنترل عضلات ارادی می‌شود. در این بیماری، مغز توانایی ارسال سیگنال‌های حرکتی به عضلات را از دست می‌دهد، که به تدریج منجر به ضعف عضلانی، فلج و در نهایت ناتوانی در بلع و تنفس می‌شود. ALS معمولاً در سنین میانسالی یا بالاتر بروز می‌کند و روند آن اغلب سریع و غیرقابل‌برگشت است.

در مقابل، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف میلین (پوشش محافظ سلول‌های عصبی در مغز و نخاع) حمله می‌کند. این تخریب منجر به  حمله ام اس و اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌شود و علائمی مانند ضعف عضلانی، بی‌حسی، اختلال بینایی و مشکلات تعادلی ایجاد می‌کند. MS می‌تواند دوره‌ای (عود و بهبود) یا پیشرونده باشد و اغلب در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی آغاز می‌شود.

تفاوت بیماری als و ms؛ علائم و مراحل

درسایت  americanbrainfoundationمی‌خوانیم:

در حالی که MS و ALS شباهت‌هایی دارند، این دو بیماری مغزی تفاوت‌های قابل توجهی نیز دارند. شروع و پیشرفت بیماری متفاوت است. علائم MS معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی شروع می‌شود، در حالی که شروع علائم ALS اغلب در سنین بالاتر، بین ۴۰ تا ۷۰ سالگی است. در حالی که MS معمولاً به روشی غیرقابل پیش‌بینی با حملات مشخص و دوره‌های عود و بهبودی پیشرفت می‌کند، ALS شروع تدریجی و زوال تدریجی سریعی دارد.

پیش‌نشانه‌ها نیز متفاوت هستند. ALS در نهایت کشنده است و میانگین بقای آن سه تا پنج سال است و تنها ۱۰ درصد از افراد ۱۰ سال یا بیشتر زنده می‌مانند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به MS معمولاً بیشتر عمر می‌کنند، به طور متوسط بین ۲۵ تا ۳۵ سال، در حالی که علائم خود را با دارو، روش‌های درمانی و تغییرات سبک زندگی مدیریت می‌کنند.

ALS معمولاً با ضعف عضلانی موضعی آغاز می‌شود، به‌ویژه در دست‌ها یا پاها، و به تدریج پیشرفت کرده و سایر عضلات بدن را درگیر می‌کند. این ضعف می‌تواند به صورت سختی در گرفتن اشیا، راه رفتن نامتعادل یا زمین خوردن‌های مکرر ظاهر شود. در مراحل بعدی، کاهش حجم عضلات (آتروفی) نیز مشهود می‌شود.

با پیشرفت بیماری، عضلات مسئول تنفس، بلع و تکلم نیز آسیب می‌بینند. مشکلات تنفسی یکی از جدی‌ترین عوارض ALS است که معمولاً در مراحل پیشرفته بروز می‌کند و می‌تواند نیاز به حمایت‌های تنفسی ایجاد کند. علائم معمولاً بدون درد هستند ولی به‌سرعت شدت می‌گیرند.

علائم MS بسیار متنوع و گاه متغیر هستند، اما از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به اختلال بینایی مانند تاری دید یا دوبینی، به‌ویژه در یک چشم، اشاره کرد. این علائم اغلب اولین نشانه‌های بیماری هستند. همچنین بیماران ممکن است بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در اندام‌ها را تجربه کنند که می‌تواند به شکل موقت یا ماندگار ظاهر شود و در مراقبت از بیماری ام اس باید این موارد را در نظر گرفت.

مشکلات حرکتی و تعادل نیز از علائم رایج MS به‌شمار می‌روند. فرد ممکن است در راه رفتن، هماهنگی حرکات یا حفظ تعادل با مشکل مواجه شود. شدت و نوع علائم بسته به ناحیه درگیر در مغز یا نخاع متفاوت است و ممکن است به‌صورت دوره‌ای (عود و بهبود) یا پیشرونده ظاهر شوند.

 علل و عوامل خطر

بیماری ALS معمولاً به دلایل ناشناخته بروز می‌کند، اما تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ALS ارثی هستند و سابقه خانوادگی یکی از ریسک‌فاکتورهای مهم به‌شمار می‌رود. مردان در سنین بالاتر (معمولاً بین ۴۰ تا ۷۰ سال) بیشتر در معرض خطر هستند.

در مقابل، MS عمدتاً یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش میلین سلول‌های عصبی حمله می‌کند. عوامل مؤثر بر بروز MS شامل زمینه ژنتیکی، کمبود ویتامین D، عفونت‌های ویروسی (مانند EBV)، زندگی در مناطق جغرافیایی با نور خورشید کم هستند. این بیماری بیشتر در زنان و در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال شایع است.

 تفاوت در روند بیماری

ALS یک بیماری پیشرونده و بدون بازگشت است که به‌طور مداوم عملکرد عضلات را تضعیف می‌کند. معمولاً پس از بروز علائم اولیه، سرعت پیشرفت بیماری زیاد است و بیمار در مدت چند سال به مرحله فلج و وابستگی کامل می‌رسد. تنفس، گفتار و بلع به مرور دچار اختلال جدی می‌شوند.

در MS، روند بیماری ممکن است به‌صورت دوره‌ای (عود و بهبود) یا پیشرونده باشد. برخی افراد سال‌ها با علائم خفیف زندگی می‌کنند، در حالی که در دیگران پیشرفت بیماری سریع‌تر و شدیدتر است. میزان ناتوانی در MS می‌تواند به شکل قابل‌توجهی متغیر باشد و بستگی زیادی به نوع و شدت درگیری سیستم عصبی دارد.

نحوه تشخیص ALS  و MS

تشخیص ALS اغلب از طریق رد سایر بیماری‌های مشابه انجام می‌شود. پزشک معمولاً با استفاده از تست‌هایی مانند نوار عصب و عضله (EMG)، تصویربرداری MRI و بررسی عملکرد تنفسی، به تشخیص دقیق نزدیک می‌شود. آزمایش‌های خونی نیز ممکن است برای رد بیماری‌های دیگر درخواست شوند.

در مورد MS، تشخیص با تکیه بر ترکیبی از یافته‌های بالینی و تست‌های پاراکلینیکی انجام می‌شود. MRI نقش کلیدی در شناسایی پلاک‌های التهابی در مغز و نخاع دارد. آزمایش مایع مغزی نخاعی (LP) برای شناسایی نشانگرهای خاص التهابی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان و مدیریت بیماری

در حال حاضر درمان قطعی برای ALS وجود ندارد، اما برخی داروها مانند ریلوزول می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کمی کند کنند. درمان بیشتر بر کاهش علائم، استفاده از تجهیزات کمک‌حرکتی و حمایت‌های تنفسی متمرکز است. گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و حمایت روانی نقش مؤثری در حفظ کیفیت زندگی دارند.

در عین حال، درمان بیماری ام‌ اس و روش‌ های پیشگیری آن معمولاً شامل داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی مانند اینترفرون‌ها یا داروهای خوراکی خاص است که برای مقابله با بیماری‌های خودایمنی به کار می‌روند. این داروها می‌توانند تعداد حملات را کاهش دهند و روند پیشرفت بیماری را کند کنند. علاوه بر درمان دارویی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و مشاوره روان‌شناسی نیز برای کنترل بهتر علائم و بهبود عملکرد روزمره بیماران ضروری هستند.

 پیش‌بینی روند بیماری

پیش‌آگهی در ALS معمولاً ضعیف‌تر است و میانگین طول عمر پس از تشخیص بین ۳ تا ۵ سال است. البته برخی بیماران ممکن است بیش از این مدت نیز زنده بمانند، به‌ویژه در صورتی که مراقبت تخصصی و حمایتی مناسب دریافت کنند. ناتوانی در تنفس معمولاً علت اصلی مرگ در این بیماران است.

در مقابل، MS اگرچه ممکن است در برخی بیماران موجب ناتوانی شود، اما بسیاری از افراد می‌توانند با مدیریت صحیح، زندگی فعال و طولانی داشته باشند. نوع و شدت بیماری، سن شروع و پاسخ به درمان از عوامل مهم در پیش‌آگهی MS هستند. امید به زندگی در اغلب موارد نزدیک به افراد سالم است.

جمع‌بندی و توصیه‌ها

با وجود شباهت‌هایی در برخی علائم، ALS و MS دو بیماری با مکانیسم، سیر و پیامدهای متفاوت هستند. شناخت دقیق تفاوت‌ها به بیماران و خانواده‌های آن‌ها کمک می‌کند تا مسیر درمان و مراقبت را با آگاهی بیشتری دنبال کنند. همچنین، تشخیص به‌موقع می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی داشته باشد.

توصیه می‌شود افرادی که علائم عصبی غیرمعمول را تجربه می‌کنند، در اسرع وقت به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند. بهره‌گیری از مراقبت چندرشته‌ای، از جمله روان‌شناسی، توانبخشی و تغذیه، می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری‌ها کمک کند و از احساس انزوا یا ناتوانی بکاهد.

سوالات پرتکرار

۱. آیا ALS و MS یک بیماری هستند؟

خیر، ALS و MS دو بیماری عصبی متفاوت با علل، علائم و روند پیشرفت جداگانه هستند.

۲. کدام بیماری خطرناک‌تر است؟

ALS معمولاً شدیدتر و سریع‌تر پیشرفت می‌کند و پیش‌آگهی بدتری دارد، در حالی‌که MS در بسیاری موارد قابل‌کنترل است.

۳. آیا ALS و MS قابل درمان هستند؟

هیچ‌کدام درمان قطعی ندارند، اما در MS درمان‌هایی برای کاهش حملات و کند کردن روند بیماری وجود دارد؛ درمان ALS بیشتر حمایتی است.

۴. آیا MS می‌تواند تبدیل به ALS شود؟

خیر، این دو بیماری مسیرهای فیزیولوژیکی متفاوتی دارند و یکی به دیگری تبدیل نمی‌شود.