درد سیاتیک همانطور که از نامش پیداست به عصب سیاتیک مربوط است. عصب سیاتیک از پایین کمر تا باسن و ران پا منشعب شده و تا ساق پا ادامه دارد. در علم پزشکی، دردی که در ناحیه عصب سیاتیک رخ می‌دهد را درد سیاتیک می‌گویند. در این مقاله از خدمات پرستاری سفیر آرامش همراه شما هستیم تا به بررسی علت درد سیاتیک، علائم و روش‌های درمان سیاتیک بپردازیم. اگر دچار درد در ناحیه عصب سیاتیک شده‌اید با ما همراه باشید.
عصب سیاتیک چیست؟
طولانی‌ترین و بزرگترین عصب در بین اعصاب بدن را می‌توان عصب سیاتیک لحاظ کرد. عصب سیاتیک از قسمت پایین ستون مهرهها (کنار دیسک‌های پایینی کمر) آغاز شده و به طرف استخوان لگن و باسن حرکت می‌کند؛ در نهایت از قسمت پشت ران پاها به ساق پا ختم می‌شود.
به دلیل طولانی بودن عصب سیاتیک، وجود مشکل در یک قسمت عصب، می‌تواند موجب درد سیاتیک در هر ناحیه‌ای از آن شده و محدودیت حرکتی ایجاد کند؛ به همین دلیل درد سیاتیک یکی از مهمترین علت‌های ناتوانی حرکتی در جهان است.
علت درد سیاتیک
ستون فقرات ممکن است به علت‌های متفاوتی آسیب ببیند و این آسیب‌دیدگی باعث فشرده شدن عصب سیاتیک و رادیکولوپاتی شود. برخی از شایع‌ترین علت‌ها عبارتند از:
- بیرون‌زدگی و فتق دیسک
- تنگی کانال نخاعی
- سُرخوردگی و لغزش مهره‌های کمر
- بالا رفتن سن و داشتن عادت‌های آسیب‌زننده مانند سیگار کشیدن
- وارد شدن ضربه به نخاع و کمر
- تومور نخاعی
- سندروم پیریفورمیس
در ادامه به توضیحات اجمالی و بررسی کامل از علل درد سیاتیک که در بالا گفته شد، می‌پردازیم.
همچنین بخوانید: تجهیزات پزشکی لازم برای نگهداری از بیمار در منزل
بیرون‌زدگی و فتق دیسک
چنانچه فتق یا بیرون‌زدگی در مهره‌های کمر وجود داشته باشد، موجب تحریک و فشرده شدن عصب سیاتیک می‌شود. این مورد رایج ترین علت سیاتیک است.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانالی که نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک از آن عبور می‌کنند، باعث فشار بر عصب و درد سیاتیک می‌شود. تنگی کانال نخاعی بر اثر آرتریت و یا بالا رفتن سن رخ می‌دهد.
سُرخوردگی و لغزش مهره‌های کمر
گاهی مواقع جابجایی و سُر خوردن مهره‌های کمر و حرکت آنها به سمت پایین باعث فشار بر عصب سیاتیک و درد آن می‌شود.
بالا رفتن سن و داشتن عادت‌های آسیب‌زننده مانند سیگار کشیدن
بدن انسان با بالارفتن سن تحلیل رفته و در مواردی این تحلیل موجب آسیب رسیدن به بدن می‌شود. یکی از موارد تحلیلی، مشکلات ستون فقرات است که سبب درد سیاتیک می‌شود.
وارد شدن ضربه به نخاع و کمر
ضربه‌ها و آسیب‌هایی مانند شکستگی‌ها که به بدن وارد می‌شوند، میتوانند به درد سیاتیک ختم شوند.
تومور نخاعی
تومور نخاعی به توده غیرطبیعی خوش‌خیم و یا بدخیمی گفته می‌شود که در بافت نخاعی رشد می‌کنند و منجر به درد سیاتیک می‌شوند. خوشبختانه این مورد نادر است.
سندروم پیریفورمیس
در بالای عصب سیاتیک باسن، عضله پیریفورمیس قرار دارد. عضله پیریفورمیس از ساکروم تا بالای استخوان ران کشیده شده است که سفت و منقبض شدن بیش از حد آن می‌تواند موجب درد سیاتیک شود.
پزشکان تشخیص درد سیاتیک را با معاینه ستون فقرات شروع می‌کنند، چراکه شایع‌ترین علت درد سیاتیک فشرده شدن ریشه‌های عصب سیاتیک به دلیل فتق و یا بیرون‌زدگی دیسک است. پرسیدن سوالاتی نظیر چه کارهایی باعث بهبود درد و چه کارهایی باعث تشدید درد می‌شوند و گرفتن تاریخچه پزشکی از جمله اقدامات برای تشخیص سیاتیک و علت آن است.
علائم درد سیاتیک
درد سیاتیک می‌تواند با میزان خیلی خفیف شروع شود و با گذر زمان تشدید گردد. با اینکه عصب سیاتیک در دو طرف بدن وجود دارد، اما درد عصب سیاتیک تنها در یک طرف بدن به وجود میآید. مشکلات زیر از نشانه‌ها و علائم درد سیاتیک هستند:
- درد قسمت‌های پایینی کمر و باسن
- درد کف پا و انگشتان پا
- گرفتگی، سوزش و تیر کشیدن در مسیر عصب (برای مثال نواحی ساق پا تا کشاله ران)
- تشدید درد کمر، باسن و پا با نشستن طولانی، خم شدن و حتی عطسه کردن
بهترین روش درمان سیاتیک
از روش‌های درمان سیاتیک (رادیکولوپاتی کمری) می‌توان به ورزش، حرکات کششی مخصوص، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و فیزیوتراپی اشاره کرد. در اغلب موارد علائم فرد بیمار پس از گذشت مدت زمان 4 تا 6 هفته بهبود می‌یابد و درد سیاتیک کنترل می‌شود. در این مدت بیمار باید از کارهایی که علائم را تشدید می‌کند پرهیز کرده و روش‌های تشخیص درمانی پزشک را به خوبی انجام دهد. این درمان‌ها را می‌توان به عنوان بهترین روش درمان درد سیاتیک دانست، چرا که انجام این روش‌ها بسیار راحت‌تر بوده و هزینه انجام آنها نیز به مراتب کمتر است شما برای کمک به عزیزان خود می توانید از پرستار در منزل بهره بگیرید.
درصورتی که بیماری شدید شود و درمان‌های فوق جوابگو نباشد، در مراحل بعد پزشک به درمان با تزریق استروئید اپیدورال، بلوک ریشه عصبی و جراحی می‌پردازد. جراحی هنگامی که فرد بیمار علائم زیر را داشته باشد، توسط پزشک توصیه می‌شود.
- عدم تاثیر سایر درمان‌های درد سیاتیک
- بیشتر و بدتر شدن تدریجی درد سیاتیک
- ضعف شدید و اذیت کننده پا
- مختل شدن عملکرد مثانه یا روده
جمع‌بندی
درد سیاتیک به دلیل مشکلاتی مثل فشردگی، ملتهب شدن و یا تحریک ناحیه عصب سیاتیک به وجود میآید. عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر شروع شده و تا باسن، ران و ساق پاها امتداد می‌یابد. از شایع‌ترین علل درد سیاتیک فشردگی در قسمت عصب است. دلایل دیگری مانند سُرخوردگی مهرهها و تنگی کانال نخاعی نیز میتوانند موجب درد سیاتیک شوند. ورزش‌های مخصوص سیاتیک، فیزیوتراپی و داروها از درمان‌های اولیه هستند که بسیاری از مواقع در مدت کوتاهی موجب بهبود درد می‌شوند. در صورت عدم بهبودی داروهای تزریقی و یا جراحی در دستور کار پزشکان قرار می‌گیرند. برای درمان سیاتیک و مراقبت از آن پرستار بیمار نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. شما می‌توانید برای دریافت مشاوره با کارشناسان خبره مجموعه سفیر آرامش تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول
آیا بارداری باعث درد سیاتیک می‌شود؟
بارداری به خودی خود باعث درد سیاتیک نمی‌شود اما در بارداری با رشد جنین، وزن بدن اضافه می‌شود. گاهی پیش میآید که به دلیل اضافه وزن عضلات باسن منقبض شده و این انقباضات درد سیاتیک را فعال کنند.
درد سیاتیک در سمت راست بدن است یا سمت چپ؟
عصب سیاتیک از پایین کمر شروع شده و در هر دو طرف بدن وجود دارد، اما درد سیاتیک و علائم آن اغلب در یک سمت بدن رخ می‌دهد.
طرز خواب افرادی که درد سیاتیک دارند، چگونه باید باشد؟
افرادی که درد سیاتیک شدید دارند و این مسئله بر کیفیت خواب آنها اثر می‌گذارد، بهتر است نحوه صحیح خوابیدن را بیاموزند. برای مثال اگر درد سیاتیک پای راست یا چپ دارید، بهتر است به حالت جنینی بخوابید که کمترین فشار به کانال نخاعی وارد شود.
علائم درد سیاتیک چیست؟
- درد قسمت‌های پایینی کمر و باسن
- درد کف پا و انگشتان پا
- گرفتگی، سوزش و تیر کشیدن در مسیر عصب (برای مثال نواحی ساق پا تا کشاله ران)
- تشدید درد کمر، باسن و پا با نشستن طولانی، خم شدن و حتی عطسه کردن
