سندرم کودک تکان خورده shaken-Baby-Syndrome نوعی از آسیب دیدگی به مغز کودک در اثر کودک آزاری و سو رفتار ها گفته می شود. این تروما می تواند در اثر ضربه مستقیم به سر، انداختن یا بالا انداختن و یا تکان دادن کودک ایجاد شود. این نوع ترومای سر، سندرم کودک تکان خورده نیز نامیده می شود.ضربه به سر یکی از دلایل مرگ نوزادان است. از آنجا که آناتومی نوزادان، آنها را در معرض خطر آسیب دیدگی ناشی از ضربه به سر قرار می دهد، اکثر قربانیان ناشی از ترومای سر ناشی از سوء رفتار نوزادان کمتر از 1 سال هستند.
ترومای سر می تواند در کودکان تا سن پنج سال اتفاق بیفتد اما متوسط سن قربانیان بین سه تا هشت ماه است. موارد زیادی مربوط به نوزادانی است که شش تا هشت هفته دارند، این زمانی است که نوزادان بیشتر گریه می کنند و بیشتر نیاز به خدمات پرستار کودک دارند.
سندرم کودک تکان خورده چه زمانی ایجاد میشود؟
این آسیب ها زمانی اتفاق می افتد که فردی (بیشتر مواقع والدین یا مراقب کودک) کودک را به شدت تکان دهد یا سر او را به جایی بزند. در بیشتر موارد، مراقب کودک نمی تواند گریه او را متوقف کند و از روی استیصال و عصبانیت کودک را تکان می دهد. متأسفانه، این تکان دادن ممکن است تأثیر مطلوبی داشته باشد: کودک در ابتدا بیشتر گریه می کند، اما با آسیب دیدن مغز ممکن است گریه را متوقف کند.
وقتی کسی به شدت نوزادی را تکان می دهد، سر کودک به طور غیرقابل کنترلی تکان می خورد. این به این دلیل است که عضلات گردن نوزادان به خوبی رشد نکرده و پشتیبانی کمی از سر آنها می کند. این حرکت خشن مغز کودک را به سمت عقب و جلو در داخل جمجمه حرکت می دهد، گاهی اوقات رگ های خونی و اعصاب را در تمام قسمت های مغز قطع کرده و بافت مغز را پاره می کند.
به نقل از وبسایت mayoclinic :
سندرم کودک تکان خورده یک آسیب جدی مغزی است که در نتیجه تکان دادن شدید نوزاد یا کودک نوپا ایجاد می شود. این اختلال همچنین به عنوان ترومای سر آزاردهنده، سندرم ضربه لرزان، آسیب وارده به سر یا سندرم تکان دادن شلاقی نوزاد شناخته می شود. سندرم کودک تکان دهنده سلول های مغز کودک را از بین می برد و از دریافت اکسیژن کافی به مغز او جلوگیری می کند. این شکل از کودک آزاری می تواند باعث آسیب دائمی مغز یا مرگ شود.
سندرم کودک تکان خورده قابل پیشگیری است. کمک برای والدینی که در خطر آسیب رساندن به کودک هستند در دسترس است. والدین همچنین می توانند سایر مراقبان را در مورد خطرات سندرم کودک تکان دهنده آموزش دهند.
عوارض سندروم کودک تکان خورده
زمانیکه تکان دادن کودک با یک ضربه مانند برخورد با دیوار یا تشک تخت همراه باشد، آسیب می تواند بسیار بیشتر باشد. تعامل طبیعی با کودک، مانند حرکت دادن کودک روی زانو یا بلند کردن کودک به هوا، باعث این آسیب ها نخواهد شد. اما مهم است که هرگز کودک را تحت هیچ شرایطی تکان ندهید. ترومای سر ناشی از سوء رفتار اغلب صدمات جبران ناپذیری ایجاد می کند و از هر چهار مورد، یک مورد منجر به مرگ کودک می شود. کودکانی که زنده می مانند ممکن است:
- نابینایی کلی یا جزئی
- از دست دادن شنوایی
- تشنج
- تاخیر در رشد
- ناتوانی ذهنی
- مشکلات گفتاری و یادگیری
- مشکلات حافظه و توجه
- عقب ماندگی شدید ذهنی
- فلج مغزی
حتی نوزادانی که بلافاصله پس از تکان خوردن، طبیعی به نظر می رسند ممکن است در نهایت دچار یک یا چند مورد از این مشکلات شوند. گاهی اوقات اولین علامت تا زمانی که کودک به سیستم مدرسه وارد شده و دچار مشکلات رفتاری یا یادگیری شود، مورد توجه قرار نمی گیرد. اما در آن زمان، ارتباط دادن این مشکلات با یک حادثه تکان شدید در چندین سال قبل دشوار است.
راه های جلوگیری از سندروم کودک تکان خورده
ترومای سر ناشی از سوء رفتار صد در صد قابل پیشگیری است. یکی از جنبه های پیشگیری از آن، آگاهی از خطرات احتمالی تکان کودک است که برای خدمات بیشتر میتوانید از خدمات پرستار در منزل استفاده کنید. یافتن راه هایی برای کاهش استرس والدین یا مراقب در لحظات حساسی که کودک در حال گریه است، می تواند خطرات را تا حد زیادی کاهش دهد. برخی از برنامه های مستقر در بیمارستان ها به والدین جدید کمک می کند تا در مورد آسیب های تکان دهنده اطلاعات کسب کرده و از آن جلوگیری کنند و بدانند هنگام گریه نوزاد چگونه عمل کنند.
علائم سندرم کودک تکان خورده چیست؟
در هر موردی از ترومای سر ناشی از سوء رفتار، مدت زمان و نیروی تکان و تعداد دفعات این تکان بر شدت آسیب های کودک تاثیر دارد. در خشن ترین موارد، کودکان ممکن است بی هوش، دچار تشنج و یا در حال شوک به اورژانس برسند. اما در بیشتر موارد اگر کودک علائم جدی از خود نشان ندهد ممکن است که هرگز تحت نظر پزشک قرار نگیرد. در موارد خفیف، سندرم کودک تکان خورده ممکن است علایم زیر را داشته باشد:
- بی حالی
- تحریک پذیری
- استفراغ کودکان
- مکیدن و بلعیدن ضعیف
- کاهش اشتها
- عدم لبخند زدن و یا صدا داشتن
- تشنج
- مشکلات تنفسی
- کبود شدن بخاطر کمبود اکسیژن
- تغییر سطح هوشیاری
- مردمک نابرابر
- ناتوانی در بلند کردن سر
- ناتوانی در تمرکز چشم و یا ردیابی حرکت
چگونه سندرم کودک تکان خورده تشخیص داده می شود؟
بیشتر موارد ترومای سر ناشی از سوء رفتار به عنوان “صدمات خاموش” به مراقبت های پزشکی ارائه می شود. به عبارت دیگر، والدین یا مراقبان معمولاً نمی گویند کودک دچار تکان خوردگی شده است، بنابراین پزشکان نمی دانند که به دنبال چه علائم غیرآشکار یا جسمی باشند. این امر گاهی اوقات منجر به آسیب دیدگی کودکان می شود که قابل شناسایی نیست.
در بسیاری از موارد ، نوزادانی که علائم شدیدی ندارند ممکن است هرگز به پزشک مراجعه نکنند. علائمی که از شدت کمتری برخوردارند مانند استفراغ یا تحریک پذیری ممکن است به خودی خود از بین برود و ممکن است منشاء نامرتبط با ترومای سر ناشی از سوء استفاده داشته باشند.
متاسفانه، جز در مواردی که پزشک سوءظن به کودک آزاری دارد، موارد خفیف (که به نظر می رسد کودک بی حال، کلافه، یا شاید تغذیه خوبی ندارد) معمولا به عنوان یک بیماری ویروسی یا قولنج تشخیص داده می شود. بدون سوءظن به کودک آزاری و اقدام به صحبت به والدین و مراقبان کودک، این کودکان ممکن است دوباره دچار این صدمات شوند، و این بار هرگونه صدمه و آسیب مغزی بدتر شود.
چه زمانی برای سندروم کودک تکان خورده به دکتر مراجعه کنیم؟
زمانی که سندروم کودک تکان خورده با علائم زیر همراه باشد باید سریعا به پزشک و متخصص اطفال مراجعه کنید:
- خونریزی در شبکیه چشم
- شکستگی جمجمه
- ورم مغز
- کبودی در اطراف سر، گردن، و یا سینه
- شکستگی دنده ها یا استخوان های بلند (استخوان بازوها و پاها)
- تجمع خون زیر سطح مغز
همانطور که در این مقاله از مجموعه سفیر آرامش گفته شد سندروم کودک تکان خورده بر اثر کودک آزاری و رفتار های نامناسب ایجاد میشود که این نوع عارضه با عوارضی مثل نابینایی، ناشنوایی، ناتوانایی های ذهنی و علائمی مثل بی حالی، کاهش اشتها، مشکلات تنفسی و ناتوانی در بلند کردن سر همراه می باشد.
سوالات متداول
1- چرا نوزاد سر خود را به عقب میکشد؟
این مشکل به دلیل رفلکسهای طبیعی، درد یا ناراحتی، مشکلات عضلانی گردن، یا اختلالات عصبی رخ میدهد. اگر این حرکت مکرر باشد، مشاوره با پزشک ضروری است.
2- عوارض تکان دادن سر نوزاد چیست؟
تکان دادن سر نوزاد میتواند منجر به آسیب به گردن، ستون فقرات، مغز و اعصاب شود. این کار خطرناک است و باید از آن اجتناب کرد.
