دروغ گفتن در کودکان یکی از رفتارهای کاملا طبیعی در فرآیند رشد کودکان به شمار می‌رود و اغلب والدین و مربیان را با چالش‌های خاصی مواجه می‌کند. این پدیده نه تنها می‌تواند به دلیل کنجکاوی و تخیل قوی کودکان باشد، بلکه اغلب ریشه در نیاز آنها به جلب توجه، محافظت از خود و تجربه‌های دنیای اجتماعی‌شان دارد.
دروغگویی در سنین مختلف، ابعاد و معانی متفاوتی دارد و می‌تواند بازتابی از مراحل رشد عاطفی و اجتماعی کودک باشد. از این رو، درک دلایل، مراحل و عواقب این رفتار، به والدین و مربیان کمک می‌کند تا به طور مؤثری با آن برخورد کنند و راهکارهای مناسبی برای پرورش صداقت و اعتماد را پیاده‌سازی نمایند. موسسه پرستارکودک سفیر آرامش با این مقاله شما را دروغ گفتن در کودکان، علت و نحوه پیشگیری از آن آشنا می کند.
دروغ گفتن در کودکان
دروغ گفتن در کودکان یک‌امر شایع و‌طبیعی است و ممکن است به دلایل متفاوتی اتفاق بیوفتد.دروغ گفتن در کودکان می‌تواند نشانه‌ای از رشد و یادگیری باشد، و مهم است که والدین این رفتار را به درستی مدیریت و هدایت کنند.دروغ گفتن در کودکان ممکن است از زمان به حرف افتادن تا زمانی که بزرگ تر شدن اتفاق بیفتد. در سنین پایین، کودکان تخیل قوی دارند و مرز بین واقعیت و خیالات برای آنها ممکن است مبهم باشد. این باعث می‌شود که آنها گاهی مواقع از داستان سرایی استفاده کنند که ممکن است به عنوان دروغ برداشت شود. دروغ گفتن در کودکان عموما تا 6 سالگی‌ادامه دارد این رفتار در علم‌پزشکی ناآگاهانه تلقی می‌شود و به مرور زمان بهبود پیدا می‌کند.
به نقل از وبسایت childmind:
دروغگویی در کودکان ممکن است به دلایل مختلفی مانند جلب توجه، اجتناب از پیامدهای منفی، آزمایش رفتار جدید یا بهبود اعتماد به نفس رخ دهد. برخی کودکان به دلیل اضطراب یا افسردگی ممکن است دروغ بگویند تا توجه را از خود دور کنند، و کودکانی با اختلال کم توجهی – بیش فعالی ممکن است به دلیل تکانش‌گری بدون فکر کردن دروغ بگویند. والدین باید بفهمند که علت دروغگویی چیست و با ملایمت با آن برخورد کنند. روش‌هایی مانند دادن فرصت برای گفتن حقیقت و اجتناب از قرار دادن کودک در موقعیت‌های تنگنایی، می‌تواند به کاهش دروغگویی کمک کند.
علت دروغ گویی کودکان
کودکان در سن 4 سالگی‌می‌توانند دورغ از واقعیت را تشخیص دهند. اما در بیشتر اوقات دروغگویی به دلیل عدم‌شناخت کافی و درک شرایط است. دروغ گفتن در کودکان ممکن است به علت های متفاوتی اتفاق بیوفتد این علت ها عبارت است از:
- ترس از تنبیه: کودکان ممکن است برای جلوگیری از مجازات به دروغ گفتن روی بیاورند.
- جلب توجه و تأیید: برخی کودکان ممکن است دروغ بگویند تا توجه دیگران را به خود جلب کنند یا در جمع دوستان محبوب‌تر شوند.
- محافظت از خود: کودکان ممکن است با دروغ گفتن تلاش کنند خود را از موقعیت‌های ناخوشایند نجات دهند.
- سطوح بالای تخیل: تخیل قوی کودکان می‌تواند باعث شود که آنها داستان‌هایی بسازند که با حقیقت همخوانی ندارد.
- به دست آوردن یک مزیت و یا منفعت : کودکان ممکن است دروغ بگویند تا از موقعیتی نفع ببرند، مانند تقلب در بازی یا امتحان.
- الگو برداری از دیگران: کودکان ممکن است رفتار دروغگویی را از بزرگ‌ترها یا سایر کودکان بیاموزند.
- عدم درک مفهوم حقیقت: در سنین پایین، کودکان ممکن است هنوز مفهوم صداقت و دروغ را به طور کامل درک نکرده باشند.
- کمبود اعتماد به نفس: کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند، ممکن است از دروغ گفتن به عنوان راهی برای توجیه رفتارهای خود استفاده کنند.
- تنش در خانواده: در خانواده‌هایی که تنش یا مشاجره‌های مکرر وجود دارد، کودکان ممکن است برای جلوگیری از ایجاد تنش‌های بیشتر دروغ بگویند.
- محافظت از دیگران: در برخی موارد، کودکان ممکن است دروغ بگویند تا از احساسات یا موقعیت دیگران محافظت کنند.
- اجتناب از سرزنش: گاهی کودکان برای جلوگیری از سرزنش‌های دیگران دروغ می‌گویند.
- رقابت با همسالان: در بعضی شرایط، کودکان ممکن است برای نمایش برتری یا برنده شدن در رقابت‌ها دروغ بگویند.
- سازگاری با فشارهای اجتماعی: برخی کودکان ممکن است برای سازگاری با گروه‌های همسن خود به دروغگویی روی بیاورند.
- وابستگی به داستان‌ها: گاهی اوقات، کودکان علاقه‌مند به داستان‌گویی هستند و این ممکن است منجر به بیان دروغ‌هایی شود که یادشان مانده‌اند.
- تجربه‌های قبلی: اگر کودک ببیند که دروغ گفتن موفقیت‌آمیز بوده و عواقب منفی نداشته، ممکن است به این رفتار ادامه دهد.
دروغ گفتن کودکان از چه سنی شروع می شود؟
طبق مطالعات روانشناسی انجام‌شده دروغ گفتن در کودکان از سن 2سالگی‌شروع شده و در 4 سالگی‌کودک‌دیگر‌تفاوت حرف دروغ و راست را متوجه می‌شود. مقوله دروغ گویی در تمامی بچه ها اتفاق می افتد اما ممکن است در سنین متفاوتی والدین آن را تجربه کنند.
آیا دروغ گفتن کودکان نگران کننده است؟
کودکان اکثر اوقات به دلیل اینکه درکی‌از فضا ندارند دورغ می‌گویند و کاملا با دروغ گویی در بزرگسالان متفاوت است. دروغ گویی در کودکان در اکثر اوقات نگران کننده نیست. نحوه برخورد والدین با فرزندان در هنگام دروغگویی بسیار مهم است.
نحوه واکنش والدین به دروغ گفتن کودک، مثبت و آموزشی باشد. به جای تنبیه شدید، گفت‌وگو و توضیح دادن عواقب دروغ گفتن می‌تواند مؤثرتر باشد. اگر دروغ گفتن کودک مکرر شود، به گونه‌ای که نشان‌دهنده اضطراب، عدم اعتماد به نفس یا مشکلات اجتماعی باشد، ممکن است بهتر باشد با یک متخصص مشورت شود.
در مقابل دروغ گفتن کودکان چه رفتاری باید داشت؟
نحوه رفتار با شخص دروغگو دقیقا به سن آن مربوط می‌شود هر چقدر که سن کودک کمتر باشد،باید ملایم تر با او برخورد شود. در کودکان زیر 3سال عموما دروغ گویی‌معنایی ندارد اما از سن 5سالگی‌به بعد باید علت دروغگویی ریشه یابی شود.
در ادامه تعدادی از رفتارهای مناسب درباره نحوه برخورد با کودک‌دروغگو‌را برای شما عنوان می کنیم:
- درباره اهمیت راستگویی با آن ها صحبت کنید: کتاب ها و‌قصه هایی برای کودک‌بخوانید که در آن ها درباره مزایای راست گویی با کودکان صحبت می شود.
- تنبیه مناسبی انتخاب کنید: تنبیه کودک‌باید‌آموزنده باشد نه اینکه حس نفرت و‌لجبازی را در آن ها زنده کند. سعی کنید از انجام تنبیه های سخت جلوگیری کنید. در کودکان استثنائی باید به شدت به این مورد توجه کرد.
- سعی نکنید کودکان را تحقیر کنید: تحقیر کودکان در هنگام دروغگویی سبب برانگیخته شدن حس لجبازی در آن ها خواهد شد.
- تشویق به صداقت: وقتی کودک با صداقت برخورد کند، او را تشویق کنید. نشان دادن اینکه رفتار مثبت مورد قدردانی است، می‌تواند به تقویت تصمیم به صداقت کمک کند.
- بخشیدن و حمایت کردن: در صورت مواجهه با دروغ، تسلط بر احساسات و واکنش با آرامش می‌تواند برای کودک احساس امنیتی ایجاد کند. او باید احساس کند که می‌تواند به شما اعتماد کند.
- تشویق به بیان احساسات: به کودک اجازه دهید احساسات و نگرانی‌های خود را با شما در میان بگذارد. ایجاد فضایی امن برای ابراز احساسات می‌تواند به کاهش تمایل به دروغ گفتن کمک کند.
آیا یاد دادن دروغ سفید به کودکان درست است؟
برخی والدین برای جلوگیری از دروغ گفتن فرزندشان به آن ها دروغ سفید باد می دهند. حال ممکن است برای شما سوال پیش بیاید که دروغ سفید چیست؟ دروغ سفید در کودکان به دروغ‌های کوچک و بی‌ضرری اطلاق می‌شود که معمولا با هدف جلوگیری از جریحه‌دار شدن احساسات دیگران یا تسهیل در تعاملات اجتماعی بیان می‌شوند. کودکان ممکن است به دلایل مختلف این نوع دروغ‌ها را بگویند.
در این زمینه، مهم است که والدین و بزرگ‌ترها به کودکان یاد بدهند که در شرایط مناسب باید با صداقت عمل کنند، اما در عین حال بفهمند که دروغ‌های سفید در برخی مواقع می‌توانند از روی نیت خوب بیان شوند. آموزش ارزش‌های صداقت و اهمیت احساسات دیگران می‌تواند به کودکان کمک کند تا در آینده انتخاب‌های بهتری در ارتباطات خود داشته باشند. البته لازم به ذکر است که یاد دادن دروغ سفید به کودکان به طور کلی یک موضوع پیچیده است و بستگی به شرایط و نحوه برخورد با آن دارد.
جلوگیری از دروغ گفتن کودکان
برخی مواقع کودکان برای جلوگیری از سرزنش شدن توسط والدین و همچنین عدم تنبیه دروغ می‌گویند شاید بتوان از برخورد درست والدین با کودکان به عنوان اولین راه برای جلوگیری از دروغ گفتن نام برد. شما می‌توانید به عنوان یک‌الگو‌برای کودک‌خود عمل کنید هر چقدر شما الگوی بهتری باشید، کودک‌بهتر یاد می گیرد که نباید دروغ بگوید.
شاید منطقی‌باشد که به شما بگوییم باید در قدم اول علت دروغگویی کودک را پیدا کنید. مواظب باشید هیچ گاه به کودکانتان برچسب دروغگویی نزنید زیرا این کار نه تنها سبب کاهش دروغگویی او نخواهد شد بلکه اعتماد به نفس کودک را کاهش میدهد و او را سرخورده می کند.
پیامد های دروغ گفتن کودکان
در بسیاری از موارد دروغ گویی‌در کودکان ناشی از تخیلات کودکانه آنها است. این عادت یک نوع اختلال رفتاری است که باید دلیل آن مشخص شود تا بتوان از بروز آن جلوگیری کرد اگر عادت به دروغگویی‌در کودکان‌قبل از سن مدرسه کاهش پیدا نکند با افزایش سن ممکن است بیشتر شود و در سنین بالا می‌تواند خطرهای جدی برای کودک‌به همراه داشته باشد.
سخن پایانی
دروغگویی در کودکان یک پدیده پیچیده و طبیعی است که به طور معمول در فرآیند رشد و توسعه اجتماعی آنها مشاهده می‌شود. این رفتار ممکن است ناشی از کنجکاوی، نیاز به جلب توجه، یا تلاش برای محافظت از خود در برابر عواقب انجام رفتارهای نامطلوب باشد. والدین و مربیان باید درک درستی از دلایل دروغگویی داشته باشند و به جای تنبیه، به آموزش ارزش‌های اخلاقی و توانمندی‌های ارتباطی بپردازند. ارائه فضاهایی امن برای بیان حقیقت و تقویت ارتباطات صادقانه می‌تواند به کاهش دروغگویی کمک کند. به‌علاوه، شناخت سنجش‌پذیر از مراحل توسعه‌ای کودک می‌تواند به والدین کمک کند تا رفتارهای دروغگویی را به عنوان بخشی از فرآیند یادگیری و رشد درک کنند. در نهایت، اهمیت تربیت یک محیط حمایتی و مثبت می‌تواند نقش بسزایی در شکل‌گیری رفتارهای صادقانه و درست در کودکان ایفا کند.
سوالات متداول
1- از چه زمانی به دروغگویی در کودکان حساس شویم؟
به دروغگویی در کودکان زمانی باید حساس شد که به طور مداوم و با هدف خاصی مانند فرار از مسئولیت، آسیب رساندن به دیگران یا پوشاندن رفتارهای نامناسب اتفاق بیفتد. دروغ گفتن در سنین 3 تا 6 سالگی معمولاً به دلیل تخیل قوی کودکان طبیعی است، اما اگر بعد از 6 سالگی به عادت تبدیل شود یا کودک از دروغ برای اهداف نادرست استفاده کند، نیاز به توجه بیشتر والدین و آموزش دارد.
2- علائم و نشانه های دروغگویی در کودکان چیست؟
علائم دروغگویی در کودکان مواردی مانند تناقض در صحبت‌ها، پاسخ‌های غیرواقعی، تغییر رفتار ناگهانی، پوشاندن خطاها، اجتناب از توضیح جزئیات و تکرار الگوی دروغگویی است.
3- علت دروغگویی در کودکان چیست؟
علت دروغگویی در کودکان معمولا ترس از تنبیه، جلب توجه، جلوگیری از مشکلات، تقلید از دیگران، خیال‌پردازی، احساس ناامنی یا ناتوانی در بیان واقعیت است.
