ورم پا در سالمندان می‌تواند به دلایل متعددی مانند ایستادن یا نشستن طولانی، عدم فعالیت، اضافه وزن یا وجود اختلالات التهابی مانند آرتریت روماتوئید رخ دهد. همچنین، می‌تواند نشانه گردش خون نامناسب یا مشکلات قلبی در برخی از سالمندان باشد.
ورم پا به طور کلی در نتیجه تجمع غیرطبیعی مایع در بافت‌های پا رخ می‌دهد که البته در اکثر مواقع، مشکل جدی به نظر نمی‌رسد. با این حال، در صورت عدم درمان ورم پا در سالمندان و ادامه دار بودن آن، نیاز است تا سالمند به پزشک مراجعه کرده و بررسی‌های لازم انجام شود. در این مطلب از موسسه پرستاری سفیر آرامش به بررسی علت ورم پا در سالمندان پرداخته و روش‌هایی را برای درمان آن معرفی خواهیم کرد.
علت ورم مچ پا بدون درد در سالمندان
سالمندان معمولاً به دلیل تحرک کمتر، داشتن چندین بیماری مزمن و مقدار و انواع داروهایی که مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر اِدم پا هستند. به همین دلیل است که اعضای خانواده یا پرستار سالمند باید علائم عمومی و علل احتمالی این مشکل را بدانند تا از ایجاد عوارض جدی‌تر پس از آن که ممکن است تهدیدی برای زندگی سالمندان باشد، جلوگیری کنند. ورم ساق پا در سالمندان ناشی از مایع اضافی است که در بافت‌های بدن جمع می‌شود. عوامل زیادی می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند که در اینجا به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی به خصوص در هوای گرم
- خوردن غذا با نمک زیاد
- برخی از مشکلات سلامتی مانند نارسایی احتقانی قلب، بیماری کبد و بیماری کلیوی
- لخته شدن خون
- عمل جراحی
- وراثت
- زندگی در ارتفاعات بالا
- تغذیه ناسالم
- تومورها
- یائسگی
- آلبومین کم
- ضعف یا آسیب به رگ‌های پاها
- مصرف داروهایی مانند مسدود کننده‌های کانال کلسیم، استروژن‌ها، داروی دیابت، استروئیدها، داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی، داروی فشار خون بالا، داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
ورم قوزک پا در سالمندان نشانه چیست؟
تورم ناحیه قوزک پا در سالمندان می‌تواند به دلیل ایستادن‌های طولانی مدت یا افزایش وزن رخ دهد. وقتی سالمندی برای مدت طولانی بایستد، فشار زیادی به ناحیه قوزک پای او وارد شده و آن قسمت از پا ورم می‌کند. عوامل دیگری مانند کاهش گردش خون در پاها و تجمع مایع لنفی نیز می‌توانند منجر به بروز این مشکل شوند.
برای پیشگیری و درمان سریع ورم پا در سالمندان، باید از آن‌ها بخواهید تا از ایستادن طولانی خودداری کنند، روی وزن خود تمرکز کرده و فعالیت‌هایی را انجام دهند که باعث بهبود گردش خون در بدن آن‌ها می‌شود. همچنین لازم است در صورت بروز مشکلاتی مانند درد یا هر گونه تغییر غیر طبیعی دیگر، به پزشک مراجعه کنند.
روش‌های درمان ورم پا در سالمندان
برای درمان ورم پای سالمندان روش‌های مختلفی وجود داشته و در این میان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- مصرف غذاهایی با سدیم کمتر مانند پیاز، سیر و سبزیجات که می‌تواند به رژیم غذایی اضافه شود.
- استفاده از جوراب‌های کشی و ماساژ نقاط مچ و قوزک پا که باعث می‌شود مایعات در بدن توزیع شده و تورم کاهش یابد.
- تحرک بیشتر از طریق ورزش و فعالیت‌های بدنی که به کاهش التهاب، حذف مایعات اضافه و بهبود گردش خون کمک می‌کند.
- خودداری کردن از مصرف آب زیاد، باعث درمان سریع‌تر این مشکل می‌شود.
- فعالیت منظم و مداوم باعث می‌شود تا ریسک ایجاد اِدم پا در سالمندان کمتر شود.
- تمیز نگه داشتن نواحی آسیب دیده و استفاده از کفش، جوراب یا پوشش مناسب باعث حفاظت از پاها در برابر آسیب و عفونت می‌شود.
- قرار دادن پاها در ارتفاع بالاتر از سطح بدن که تجمع مایعات و التهابات را کاهش می‌دهد.
- بالش‌های مخصوص نیز به برطرف شدن این مشکل به خصوص در زمان خواب کمک می‌کنند.
- ماساژ دادن پاها به کاهش ورم و درد پا کمک کرده و به خروج مایعات از آن نیز کمک می‌کند. این فرایند ورم پا را کاهش می‌دهد.
3 تمرین خانگی راحت برای درمان اِدم پای سالمندان
فیزیوتراپیست‌های متخصص و معروفی مانند باب شروپ و برد هاینک در تحقیقاتی که برای اِدم پای سالمندان انجام دادند، 3 تمرین خانگی ساده را برای برطرف کردن این مشکل معرفی کردند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. البته این تمرینات مانند هر ورزش دیگری، بهتر است به مرور و در ابتدا به آرامی انجام شود.
تمرین 1: Ankle pumps
در این تمرین باید دراز کشیده و پاها را بالا بیاورید. سپس انگشتان پا را به سمت بالا و پایین بکشید. این ورزش را سه بار در روز و در هر بار 30 دفعه تکرار کنید. این تمرین بهتر است در حالت خوابیده انجام شود، اما به صورت نشسته نیز قابل انجام است. در این حالت باید از یک چهارپایه برای بلند کردن پاها استفاده شود.
تمرین 2: Butt squeezes
در حالی که نشسته یا دراز کشیده‌اید، ماهیچه‌های باسن را منقبض کنید. این کار را به آرامی انجام داده و برای چند ثانیه به همان حالت بمانید. سپس عضله را به حالت استراحت برگردانده و دوباره فرایند انقباض را انجام دهید. در این ورزش نفس خود را حبس نکرده و آرام و عمیق نفس بکشید. برای کسب نتیجه بهتر سه بار در روز و در هر بار 10 ثانیه این کار را انجام دهید.
تمرین 3: Single knee to chest
در حالی که دراز کشیده‌اید، یک زانو را به سمت قفسه سینه آورده و آن را به حالت اول برگردانید. سپس پای دوم را به همین ترتیب حرکت دهید. این ورزش را هم سه بار در روز و در هر بار 10 مرتبه تکرار کنید تا نتیجه آن را ببینید.
همچنین بخوانید: سالمند آزاری چیست و جلوگیری از آن
کلام آخر
همانطور که در این مطلب گفته شد، ورم پا در سالمندان یکی از مشکلات شایع بوده و می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. عواملی مانند کاهش عملکرد قلبی، اختلال در عروق پا، عدم تحرک کافی، عوارض دارویی و بیماری‌های مزمن از اصلی‌ترین علل ورم پا در سالمندان به شمار می‌آیند.
برای درمان ورم پا در سالمندان، راهکارهایی مانند استراحت، بالا گرفتن پاها، استفاده از شلوارهای تنگ و استفاده از یخ گاهی می‌توانند مفید باشد. همچنین، پیدا کردن دلایل اصلی آن مانند مشکلات قلبی، کمک می‌کند تا درمان آن اصولی‌تر انجام شود.
سوالات متداول
علت ورم پا در سالمندان چیست؟
کاهش عملکرد قلبی، اختلال در عروق پا، انسداد لنفاوی، التهاب مفاصل، عوارض دارویی یا عفونت‌ها از علل ورم پا در سالمندان هستند.
آیا ورم پا در سالمندان خطرناک است؟
ورم پا در سالمندان ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد. برخی از بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، کلیوی، تشنج و عفونت می‌توانند باعث ورم پا شوند، بنابراین مشاوره پزشکی لازم است.
آیا تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به بهبود اِدم پا کمک کند؟
بله. این تغییرات شامل رژیم غذایی، کاهش مصرف نمک، افزایش فعالیت بدنی منظم و داشتن وزن مناسب است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر ورم با علائمی مانند درد شدید، تغییر رنگ پوست، تنگی نفس یا علائم غیرمعمول دیگر همراه باشد، نیاز به ارزیابی توسط پزشک خواهید داشت.
