سالمندان گروه سنی حساس، آسیب‌پذیر و ضعیفی هستند که به مراقبت و نگهداری نیاز دارند. این گروه سنی با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند که یکی از آن‌ها سالمندآزاری است. انواع سالمند آزاری بر خشونت‌های جسمی، روحی یا سوءاستفاده جنسی دلالت می‌کنند. براساس آمارها در کشورهایی که جمعیت سالمند رو به افزایش است، گزارشات خشونت علیه سالمندان نیز سیر صعودی دارد؛ از این رو جلوگیری از سالمندآزاری و مقابله با آن اهمیت بیشتری می‌یابد. در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم که سالمندآزاری چیست و درباره تبعات، دلایل و مقابله با آن صحبت می‌کنیم.
سالمند آزاری چیست؟
سالمند آزاری رفتاری است که به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه، برای یک بار یا به صورت مداوم انجام شده و موجب آزار جسمی، روحی یا جنسی سالمند می‌شود. این رفتار برخلاف اعتماد و اطمینان بوده و ممکن است توسط هر شخص و با هر نسبتی انجام شود.
سالمندآزاری رفتاری غیرانسانی است و ابعاد مختلفی دارد. انواع سالمند آزاری شامل آسیب فیزیکی و روحی، سوءاستفاده مالی، سوءاستفاده جنسی، رفتار بی ادبانه، بی‌توجهی، عدم رسیدگی به سالمند و موارد دیگر است.
دلایل سالمندآزاری
سالمندآزاری در اغلب موارد توسط کسانی انجام می‌شود که مسئولیت مراقبت از سالمند را بر عهده دارند. در واقع این رفتار توسط پرستاران و مراقبین مراکز پرستاری سالمند یا حتی بستگان و نزدیکان سالمند اتفاق می‌افتد. دلایل سالمندآزاری معمولا ریشه در مشکلات روانی مراقب سالمند دارد. در برخی موارد فرد به آزار و اذیت ضعیف‌تر از خود علاقه داشته یا حتی با این کار در پی انتقام‌جویی بی‌دلیل از سالمند است. گاهی اوقات نیز فرد مراقب، ناراحتی خود از نزدیکان سالمند را با آزار سالمند جبران می‌کند!
از سوی دیگر سالمندآزاری ریشه در مشکلات جامعه دارد. یعنی سازمان‌های مسئول در زمینه نظارت بر مراکز مراقبتی و بررسی سلامت روانی پرستاران و غربالگری آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند که نتیجه آن افزایش سالمندآزاری است. در هر صورت این رفتارها برخلاف حقوق بشر بوده و ناشی از خوی غیرانسانی فرد آزاردهنده سالمند است.
تبعات سالمند آزاری
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی در سال 2018، از هر 6 نفر سالمند بالای 60 سال، حداقل یک نفر مورد سالمندآزاری قرار می‌گیرد. تبعات و عوارض سالمند آزاری شامل مشکلات جسمی و روحی مختلف است. سالمندان در مقایسه با دیگر افراد جامعه بدن ضعیف‌تری دارند و همین موضوع سبب می‌شود تا آسیب‌های فیزیکی، اثرات درازمدتی در آن‌ها داشته باشد.
از سوی دیگر سالمندآزاری تبعات روحی جبران‌ناپذیری را برای سالمند به دنبال دارد که شامل کاهش امید به زندگی، اضطراب، احساس گناه، ترس از جامعه، استرس، احساس بی ارزشی و دیگر احساسات منفی است. این مشکلات روحی می‌تواند تشدیدکننده بیماری‌های جسمی شده و سلامت سالمند را در معرض خطر قرار دهد.
پیشگیری از آزرده شدن سالمند
با توجه به اثرات و تبعات خطرناک، مقابله با سالمند آزاری اهمیت بسیار زیادی دارد. روش‌های مختلفی برای جلوگیری از سالمند آزاری وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی اصولی است:
- نظارت بر مراکز نگهداری از سالمندان و موسسه‌‌های خدمات پرستاری
- غربالگری و بررسی سلامت روحی پرستاران سالمند
- افزایش آگاهی و آموزش در مدارس
- ارائه گزارشات سالمندآزاری به مراجع قضایی
- ایجاد کمپین‌های عمومی و حرفه‌ای برای افزایش آگاهی جامعه
- آگاه کردن سالمندان برای گزارش سالمندآزاری
جلوگیری از سالمندآزاری یک اقدام عمومی است که نیازمند همکاری سازمان‌ها و اعضای جامعه است. شما برای مراقبت از سالمند خود می‌توانید با او صحبت کنید تا اگر به هر طریقی توسط پرستار، اقوام، مراقبین یا دیگر افراد مورد آزار و اذیت قرار گرفت، بلافاصله به شما اطلاع دهد.
سالمند آزاری در محیط های مختلف
سالمندآزاری ممکن است در محیط‌های مختلف روی دهد که یکی از آن‌ها سالمند آزاری خانواده است. گاهی اوقات سالمند در محیط خانواده توسط وابستگان نزدیک مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد. این نوع سالمندآزاری معمولا برخوردهای نامناسب است که آرامش روانی سالمند را بر هم می‌زند.
از سوی دیگر ممکن است آزار سالمند در منزل توسط پرستار سالمند صورت بگیرد که شامل آزارهای روحی یا جسمی است. در مراکز نگهداری از سالمندان نیز احتمال سالمندآزاری توسط مراقبین و مسئولان آسایشگاه وجود دارد. گاهی اوقات نیز حضور سالمند در جامعه با آزار و اذیت توسط افراد مختلف همراه است. در مجموع می‌توان گفت احتمال سالمندآزاری در محیط‌های مختلف وجود دارد و در هر صورت عوارض سالمند آزاری جبران‌ناپذیر است.
استخدام پرستار سالمند قابل اطمینان
در این مطلب درباره سالمند آزاری خانواده و دیگر محیط‌ها صحبت کرده و شما را با این مشکل اجتماعی آشنا کردیم. همانطور که گفتیم، برخی پرستاران و مراقبین سالمند با روش‌های مختلف به آزار و اذیت سالمند پرداخته و شرایط زندگی را برای او سخت می‌کنند. برای جلوگیری از سالمندآزاری به هر پرستاری اطمینان نکنید و در پی مراکز معتبر باشید. موسسه خدمات پرستاری سفیر آرامش یکی از مراکز معتبر پرستاری با مجوز رسمی وزارت بهداشت است. کلیه پرستارانی که با این مرکز همکاری دارند، از لحاظ سلامت روان مورد بررسی قرار گرفته و به صورت حرفه‌ای عمل می‌کنند. سابقه درخشان پرستاران سالمند این مرکز، خیال شما را برای نگهداری از عزیزان خود راحت می‌کند.
سوالات متداول
سالمندآزاری چیست؟
سالمندآزاری به معنای هر رفتار آزاردهنده‌ای است که یکبار یا به صورت مداوم، توسط نزدیکان و پرستاران سالمند انجام می‌شود. این رفتارهای آزاردهنده خشونت‌های جسمی، روحی، سوءاستفاده جنسی، سوءاستفاده مالی، عدم رسیدگی، بی توجهی و غیره را شامل می‌شود.
سالمند آزاری خانواده به چه معناست؟
گاهی اوقات سالمندآزاری در محیط خانواده و توسط نزدیکان سالمند انجام می‌شود. این نوع سالمندآزاری در اغلب موارد به صورت رفتارهای ناخوشایندی است که آرامش روانی سالمند را بر هم زده و او را در شرایط روحی نامناسب قرار می‌دهد.
دلایل سالمندآزاری شامل چه مواردی است؟
سالمندآزاری رفتاری غیرانسانی و برخلاف حقوق بشر است که ممکن است دلایل فردی یا اجتماعی داشته باشد. گاهی اوقات این رفتارها از عقده‌ها و مشکلات روحی مراقبین سالمند نشات می‌گیرد که در پی آزار افراد ضعیف‌تر از خود هستند. در برخی موارد مشکلات اجتماعی مانند کمبود خدمات ارائه شده توسط مراکز بهزیستی و عدم نظارت صحیح بر پرستاران و غربالگری آن‌ها، احتمال سالمندآزاری را افزایش می‌دهد.
تبعات و عوارض سالمند آزاری چیست؟
تبعات سالمندآزاری شامل مشکلات جسمی و روانی است. باتوجه به ضعف‌های بدنی سالمندان، معمولا خشونت‌های فیزیکی موجب آسیب‌های طولانی مدت در آن‌ها می‌شود. از اثرات روحی سالمندآزاری نیز می‌توان به احساس بی ارزشی، اضطراب و استرس، احساس گناه، کاهش امید به زندگی، ترس از اجتماع و … اشاره کرد.
جلوگیری از سالمندآزاری چگونه امکان‌پذیر است؟
مقابله با سالمند آزاری نیازمند تلاش‌هایی در سطح جامعه است. از جمله موارد تاثیرگذار برای جلوگیری از سالمندآزاری می‌توان به نظارت بر مراکز نگهداری از سالمندان و موسسه‌‌های خدمات پرستاری، غربالگری و بررسی سلامت روحی پرستاران سالمند، افزایش آگاهی و آموزش در مدارس، ارائه گزارشات سالمندآزاری به مراجع قضایی، ایجاد کمپین‌های عمومی و حرفه‌ای برای افزایش آگاهی و آگاه کردن سالمندان برای گزارش سالمندآزاری اشاره کرد.
