علل و درمان اسهال در سالمندان: راهکارهایی برای مدیریت و پیشگیری

اسهال در سالمندان نیازمند توجه ویژه و درمان دقیق است، زیرا می‌تواند به سرعت موجب کم‌آبی، اختلالات الکترولیتی و تضعیف عمومی بدن شود و در برخی موارد تهدیدی جدی برای سلامت آنها به شمار آید. عواملی مانند مصرف داروهای مختلف، به‌ویژه داروهای کاهش چربی خون، بیماری‌های شایع سالمندی مثل دیورتیکلیت، عفونت‌های گوارشی یا تغییرات رژیم غذایی می‌توانند زمینه‌ساز بروز اسهال در سالمندان شوند. بنابراین تشخیص سریع علت و مدیریت صحیح این مشکل از اهمیت بالایی برخوردار است.

درمان اسهال در سالمندان معمولاً شامل جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها، اصلاح رژیم غذایی، مدیریت دارویی و در صورت نیاز استفاده از داروهای ضد اسهال تحت نظر پزشک است. پیشگیری نیز شامل رعایت بهداشت غذا و آب، پایش داروهای مصرفی و تغذیه مناسب می‌شود تا از بروز این مشکل جلوگیری گردد. در این مسیر، پرستاری از سالمند نقش کلیدی دارد. پرستار با نظارت دقیق بر وضعیت سالمند، تشخیص به موقع تغییرات سلامت و کمک به اجرای اقدامات درمانی و پیشگیرانه، می‌تواند از شدت بیماری و عوارض ناشی از اسهال جلوگیری کند و کیفیت زندگی سالمند را حفظ نماید.

تشخیص اسهال در سالمندان

اگر سالمند نا توان است و خود توانایی آن را ندارد که این موضوع را تشخیص دهد، پرستار سالمند یا خانواده او باید متوجه این موضوع بشوند. برخی مراحل شاید کمی چندش آور باشد ولی تشخیص به موقع می تواند حتی برای جان سالمند تعیین کننده باشد. اگر علائم زیر را مشاهده کردید باید برای درمان اسهال به پزشک مراجعه کنید.

• درد شکم
• تخلیه مدفوع مکرر
• آبکی بودن مدفوع
• تب (شدید یا خفیف)
• آزمایش مدفوع

دقت کنید که برای تشخیص اسهال در سالمندان باید مدفوع او کمی با دقت تر مورد برسی قرار گیرد. اگر مدفوع بسیار آبکی بود و حالتی کاملا مایع داشت، اسهال شدید است و می تواند خطرناک باشد. اگر آبکی بود و تکه های غذا در آن بود احتمالا اسهال تازه شروع شده. اگر مدفوع کاملا آبکی نبود ولی بسیار شل بود، می توانید کمی صبر کنید و به درمان های خانگی رجوع کنید ولی اگر بهتر نشد و به یکی از دو حالت قبلی رسید باید به پزشک مراجعه کنید.

خانواده ها می توانند با استخدام پرستار سالمند در منزل یک رژیم غذایی متعادل برای سالمندان خود در نظر بگیرند، پرستاران آموزش دیده مشغول به کار در مجموعه پرستاری سفیر آرامش در زمینه انواع بیماری های سالمندان تحصیل کرده اند و می توانند در مواقع لزوم بهترین خدمات را به خانواده ها و پرستار سالمند ارائه دهند.

اسهال حاد در سالمندان

زمانی که سالمند به طور ناگهانی اسهال با شدت زیادی تجربه کند و یا اسهال در او بیش از سه یا چهار روز طول بکشد، به این حالت اسهال حاد گفته می‌شود. لازم به ذکر است که در اکثر مواقع، اسهال حاد نیازمند درمان‌های پزشکی است و در برخی موارد ممکن است بدون درمان به خودی خود بهبود یابد. همچنین، در برخی مواقع اسهال می‌تواند به صورت مزمن و بیش از ۴ هفته طول بکشد که این معمولا به دلیل عفونت‌ها یا مصرف غذاهای خاص ایجاد می‌شود. علت مدفوع زیاد در سالمندان می‌تواند متنوع باشد، ولی در اینجا بیشتر به اسهال در سالمندان پرداخته‌ایم.

اگر اسهال در سالمند بیش از ۳ روز یا حداکثر ۴ روز طول کشید و بهبود نیافت، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. چراکه اسهال در سالمندان می‌تواند موجب از دست رفتن مقادیر زیادی آب و مواد معدنی ارزشمند شود. این امر ممکن است باعث مشکلات جدی‌تری مانند افت فشار خون، سرگیجه، و حتی بیهوشی شود که جبران آن برای بدن سالمند دشوار خواهد بود.

در صورتی که سالمند شما در این وضعیت قرار دارد، به ویژه اگر پوشک می‌زند و قادر به مراجعه به دستشویی به‌طور مستقل نیست، کمک گرفتن از پرستار سالمند پوشکی می‌تواند گزینه‌ای موثر باشد. پرستار سالمند پوشکی توانایی مراقبت و نظارت دقیق بر وضعیت سالمند را دارد و می‌تواند از دست دادن آب بدن او را تحت نظر گرفته و در صورت نیاز اقدامات فوری انجام دهد.

این پرستاران حرفه‌ای به صورت مستمر وضعیت گوارشی سالمند را بررسی کرده و در مواقعی که اسهال به مدت طولانی ادامه یابد، مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی لازم را برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر ارائه می‌دهند. استفاده از یک پرستار متخصص در منزل برای سالمندانی که به دلیل شرایط خاص خود به پوشک نیاز دارند، می‌تواند کمک بزرگی در حفظ سلامت و رفاه آنها باشد.

علت اسهال در سالمندان

• دیورتیکولیت عفونی: دیورتیکولیت یعنی تورم کیسه های داخلی روده که در سالمندان بسیار رایج است و بیشتر موجب یبوست می شود. اما اگر این کیسه ها ملتهب و عفونی شوند موجب اسهال می شوند
• عفونت های باکتریایی: سالمندان به شدت در معرض باکتری دیفیسیل هستند. چراکه ممکن است سیستم ایمنی ضعیف آنها دیگر قادر نباشد از بدن در برابر این باکتری محافظت کند. این باکتری نیز از علت های اسهال در سالمندان است
• آلرژی و حساسیت: حساسیت به لاکتوز یا گلوتن یا مواد غذایی دیگر ممکن است در دوران سالمندی ایجاد شود. یعنی قبلا نبوده ولی با افزایش سن ایجاد می شوند. این حساسیت ها نیز موجب اسهال در سالمندان می شوند.
• آنفولانزای روده: گاستروانتریت نام ویروسی است که این بیماری را ایجاد می کند. این ویروس موجب آنفولانزای روده می شود. این عارضه در بیشتر موارد خود به خود خوب می شود ولی باید حتما به پزشک مراجعه کنید چراکه شاید بدن سالمند توان لازم برای چند روز مقابله را نداشته باشد.
• کولیت ایسکمیک: این بیماری در اثر قطع جریان خون یا کمبود جریان خون به بخشی از روده رخ می دهد. البته این بیماری با درد و خون در اسهال نیز همراه است که علائم هشدار دهنده هستند.
• شیمی درمانی: شیمی درمانی نیز می تواند موجب اسهال شود.

به نقل از griswoldcare :

اسهال می تواند بسیار آزاردهنده باشد، به خصوص برای افراد مسن. وقتی صحبت از اسهال مزمن به میان می آید، می توانید علائم ناتوان کننده دیگری مانند تب و حالت تهوع را نیز تجربه کنید. با این حال، مواردی وجود دارد که می توانید برای پیشگیری و درمان آن در نظر داشته باشید. در این پست نگاهی خواهیم داشت به علائم و علل اسهال مکرر در سالمندان و اقدامات لازم برای اسهال در سالمندان.

درمان خانگی اسهال در سالمندان

توجه داشته باشید که هرگز قبل از مراجعه به پزشک اقدام به درمان اسهال در سالمندان به روش خانگی نکنید. چراکه اسهال شاید برای دیگران یک بیماری ساده محسوب شود ولی سالمندان بسیار ضعیف تر و آسیب پذیر تر از دیگر اقشار هستند. همین موضوع سبب می شود که اسهال در سالمندان خطرناک تر باشد و اگر دلایل پنهان آن مورد برسی قرار نگیرد، درمان های خانگی در نهایت موجب آسیب بسیار بیشتری به سالمند شود. حالا روش های درمان خانگی اسهال سالمندان را برسی میکنیم.

کته ماست:

ماست یکی از کاربردی ترین داروهای خانگی برای درمان اسهال و معده درد است. اگر مقداری پلو به صورت کته نیز همراه با آن مصرف شود می تواند بسیار موثر باشد. باکتری های مفید موجود در ماست با عفونت های باکتریایی دیگر مبارزه میکنند.

مصرف روغن سیاه دانه:

سیاه دانه هم می تواند با میکروب ها و باکتری های بیماری زا مبارزه کند و هم می تواند بخش مهمی از املاح از دست رفته بدن را جبران کند. روغن سیاه دانه خواص زیادی دارد که یکی از آنها درمان اسهال در سالمندان است. یک قاشق غذا خوری از این روغن را یا در غذای سالمند بریزید یا با ماست که پیشتر گفتیم میل کنید.

مصرف زنجبیل:

زنجبیل بسیار مقید است اما برای بسیاری از سالمندان می تواند بسیار مضر باشد. اگر سالمند به بیماری هایی مثل دیابت، سنگ صفرا، یا بیماری های قلبی شدید مبتلا است نباید رنجبیل مصرف کند.

قرص یدوکینول:

بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. یا تنها دو عدد از آن را به سالمند بدهید تا بتوانید او را به پزشک برسانید. یدوکینول اصلی ترین قرص قطع اسهال است.

سرکه سیب:

سرکه سیب هم به تخلیه آرام تر مواد غذایی معده کمک میکند و هم با بسیاری از باکتری ها و میکروب ها در سیستم گوارشی مبارزه میکند. اما سرکه سیب با بعضی دارو ها تداخل دارد و نباید آن را بدون ملاحظه مصرف کرد

غذای مناسب برای اسهال سالمندان

در زمان ابتلا به اسهال، تغذیه مناسب برای سالمندان می‌تواند به بهبود وضعیت گوارشی و جلوگیری از تشدید اسهال کمک کند. سیستم گوارش سالمندان به دلیل افزایش سن و ضعف عملکرد آن، حساس‌تر از دیگر افراد است و به همین دلیل رژیم غذایی باید با دقت انتخاب شود. در این راستا، درمان اسهال در سالمندان از طریق تغذیه مناسب می‌تواند یک گام مؤثر در روند بهبودی باشد. برخی غذاها به طور خاص می‌توانند به کاهش شدت اسهال کمک کنند و از تحریک بیشتر روده‌ها جلوگیری کنند.

در ادامه، به چند مورد از غذاهای مناسب برای اسهال سالمندان اشاره می‌کنیم که می‌تواند به بهبود وضعیت گوارشی آنها کمک کند:

1. برنج سفید پخته:
   برنج سفید پخته یکی از بهترین گزینه‌ها برای سالمندان مبتلا به اسهال است. این غذا به دلیل هضم آسان و نرمی که دارد، می‌تواند تحریک روده‌ها را کاهش داده و از شدت اسهال بکاهد. برنج سفید بدون افزودنی‌های پرچرب، برای سالمندان به ویژه زمانی که دچار مدفوع زیاد در سالمندان هستند، مناسب است.

2. سیب‌زمینی پخته:
   سیب‌زمینی پخته بدون چربی اضافی یک غذای بسیار مناسب برای سالمندان است که به راحتی هضم می‌شود و می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کند. از آنجا که این غذا به طور طبیعی سبک است و خواص ضد التهابی دارد، مصرف آن می‌تواند برای سالمندانی که دچار اسهال هستند مفید باشد. این غذا نه تنها از شدت اسهال می‌کاهد، بلکه به عملکرد بهتر دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند.

3. سوپ‌های رقیق:
   سوپ‌های ساده و رقیق یکی دیگر از غذاهای مناسب برای درمان اسهال در سالمندان است. سوپ‌هایی که حاوی سبزیجات نرم و بدون ادویه زیاد باشند، می‌توانند به راحتی هضم شوند و از دهیدراسیون که یکی از عوارض شایع اسهال است، جلوگیری کنند. سوپ‌های رقیق به سالمندانی که نیاز به بازسازی مایعات از دست رفته دارند، کمک شایانی می‌کنند و در کاهش التهاب روده‌ها مؤثر هستند.

4. ماست کم‌چرب:
   ماست کم‌چرب یکی از بهترین گزینه‌ها برای سالمندانی است که به اسهال مبتلا هستند. ماست حاوی باکتری‌های مفید (پروبیوتیک‌ها) است که به تقویت سیستم گوارشی و بازسازی فلور روده‌ها کمک می‌کنند. این باکتری‌های مفید می‌توانند روند بهبودی اسهال را تسریع کرده و از ایجاد مشکلات گوارشی بعدی جلوگیری کنند. مصرف ماست کم‌چرب باعث می‌شود تا سالمند از مزایای درمانی این ماده غذایی بهره‌مند شود.

5. موز:
   موز یکی دیگر از میوه‌های مناسب برای سالمندان مبتلا به اسهال است. موز حاوی پتاسیم است که می‌تواند به جبران مواد معدنی از دست رفته در اثر اسهال کمک کند. این میوه نرم و هضم راحت است و به تسکین التهاب روده‌ها کمک می‌کند. به علاوه، موز دارای خواص قابض است که می‌تواند به کاهش دفعات اسهال کمک کند.

غذاهای ممنوعه در دوران اسهال سالمندان

در کنار غذاهایی که برای درمان اسهال در سالمندان مفید هستند، باید از مصرف برخی مواد غذایی خودداری شود که می‌توانند وضعیت گوارشی سالمند را تشدید کنند. این غذاها شامل موارد زیر هستند:

1. غذاهای پرچرب:
   غذاهایی که چربی زیاد دارند مانند غذاهای سرخ‌کردنی، سوسیس و کالباس یا فست فودها می‌توانند دستگاه گوارش سالمند را بیشتر تحریک کنند و باعث تشدید اسهال شوند. مصرف این غذاها می‌تواند باعث سخت‌تر شدن فرآیند هضم شود.

2. غذاهای ادویه‌دار یا تند:
   غذاهایی که حاوی ادویه‌های تند و پرحجم مانند فلفل، سیر و پیاز هستند، ممکن است موجب تحریک روده‌ها شوند و به افزایش شدت اسهال منجر گردند. این غذاها باعث التهاب بیشتر روده‌ها و سوء هضم در سالمندان می‌شوند.

3. نوشیدنی‌های کافئین‌دار:
   نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و چای که حاوی کافئین هستند، می‌توانند موجب افزایش فعالیت روده‌ها و در نتیجه شدت یافتن اسهال شوند. این نوشیدنی‌ها همچنین موجب از دست رفتن بیشتر مایعات بدن می‌شوند که برای سالمندانی که در معرض خطر دهیدراسیون قرار دارند، مضر است.

4. لبنیات پرچرب:
   در زمان ابتلا به اسهال، مصرف لبنیات پرچرب مانند شیر کامل، پنیرهای چرب و بستنی می‌تواند وضعیت گوارش را بدتر کند. این نوع لبنیات می‌توانند باعث تحریک سیستم گوارشی و تشدید اسهال در سالمندان شوند. اگر سالمند حساسیت به لاکتوز ندارد، ماست کم‌چرب بهترین گزینه است.

داروی ضد اسهال برای سالمندان

داروی ضد اسهال سالمندان باید با دقت و تحت نظر پزشک تجویز شود، زیرا سیستم گوارشی و عملکرد کلیه در این سنین حساس‌تر است. داروهایی مانند لوپرامید (Loperamide) می‌توانند برای کاهش حرکات روده و کنترل اسهال مؤثر باشند، اما در مواردی که اسهال ناشی از عفونت یا مسمومیت باشد، ممکن است استفاده از آن‌ها توصیه نشود. در کنار مصرف دارو، حفظ آب و الکترولیت‌های بدن از طریق محلول‌های خوراکی و تغذیه مناسب بسیار مهم است. به همین دلیل، مشورت با پزشک یا پرستار سالمند برای انتخاب داروی مناسب و پیشگیری از عوارض احتمالی ضروری است.

درمان اسهال سالمندان در طب سنتی

در طب سنتی، راهکارهای مختلفی برای درمان اسهال سالمندان وجود دارد که به صورت طبیعی و با استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند به بهبود وضعیت سالمند کمک کند. این روش‌ها به عنوان درمان‌های تکمیلی در کنار درمان‌های پزشکی معمولاً استفاده می‌شوند و به دلیل طبیعت ملایم‌تر، ممکن است برای سالمندان مناسب‌تر باشند.

1. نعناع:
نعناع یکی از گیاهان معروف در طب سنتی است که در درمان مشکلات گوارشی از جمله اسهال بسیار مؤثر است. اسانس موجود در نعناع به تسکین درد معده، کاهش التهاب روده‌ها و بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کند. برای سالمندان، استفاده از چای نعناع یا حتی مصرف برگ‌های تازه نعناع می‌تواند مفید باشد. همچنین، نعناع به دلیل خواص ضد میکروبی خود می‌تواند از رشد باکتری‌های مضر در سیستم گوارشی جلوگیری کند.

2. گشنیز:
گشنیز، یکی دیگر از گیاهان دارویی است که در طب سنتی برای درمان اسهال استفاده می‌شود. این گیاه به کاهش التهاب روده‌ها کمک می‌کند و می‌تواند فرآیند هضم را تسهیل کند. در برخی از موارد، جوشانده گشنیز می‌تواند به عنوان یک درمان طبیعی برای اسهال مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، گشنیز خاصیت ضد میکروبی دارد و می‌تواند به مقابله با عفونت‌های روده‌ای کمک کند.

3. آویشن:
آویشن به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده است که دارای خواص ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ است. این گیاه به دلیل خواص ضد باکتریایی‌اش می‌تواند در درمان اسهال ناشی از عفونت‌های باکتریایی مؤثر باشد. در طب سنتی، از آویشن برای تسکین دردهای معده و درمان مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. مصرف چای آویشن یا افزودن آن به غذا به سالمندان کمک می‌کند تا سریع‌تر از اسهال بهبود یابند.

4. زنجبیل:
زنجبیل یک گیاه دیگر است که در طب سنتی برای درمان اسهال استفاده می‌شود. این گیاه با داشتن خواص ضد التهابی، ضد درد و تسکین‌دهنده می‌تواند به کاهش دردهای شکمی و گاز معده در سالمندان کمک کند. همچنین، زنجبیل باعث تسکین حالت تهوع و استفراغ که در برخی از انواع اسهال شایع است، می‌شود. اما باید به این نکته توجه کرد که در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا مشکلات قلبی، مصرف زنجبیل باید با احتیاط انجام شود.

5. عسل:
عسل طبیعی دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است و می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم گوارشی و درمان اسهال کمک کند. مصرف یک قاشق چای‌خوری عسل در روز می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی سالمند کمک کرده و روند بهبودی او را تسریع کند.

همچنین، سالمندان باید قبل از استفاده از هرگونه داروی گیاهی یا درمان سنتی با پزشک خود مشورت کنند تا از تداخلات دارویی یا اثرات جانبی احتمالی جلوگیری شود. طب سنتی می‌تواند مکمل خوبی برای درمان‌های پزشکی باشد، اما نباید به عنوان جایگزین درمان‌های اصلی استفاده شود.

خدمات پرستاری در منزل توسط شرکت سفیر آرامش

اگر شما یا عزیزانتان با مشکلاتی مانند اسهال در سالمندان مواجه هستید، در نظر گرفتن خدمات پرستاری در منزل می‌تواند راه حلی مناسب و کارآمد باشد. شرکت سفیر آرامش با تجربه و مهارت خود در زمینه مراقبت از سالمندان، آماده است تا در این شرایط به شما کمک کند. پرستاران آموزش‌دیده و متخصص در این مجموعه به خوبی از نیازهای ویژه سالمندان آگاه هستند و توانایی ارائه خدمات پزشکی و بهداشتی در منزل را دارند.

این خدمات شامل مراقبت‌های درمانی، نظارت بر وضعیت گوارشی و انجام مراقبت‌های پیشگیرانه است که به سالمندان کمک می‌کند تا در محیطی آرام و آشنا بهبودی پیدا کنند. پرستاران سفیر آرامش علاوه بر درمان اسهال و مراقبت‌های مربوط به آن، خدماتی همچون مشاوره تغذیه‌ای، نظارت بر داروها و حفظ بهداشت شخصی سالمندان را نیز به طور کامل ارائه می‌دهند.

شرکت سفیر آرامش خدمات پرستاری خود را در تمامی مناطق تهران و کرج ارائه می‌دهد. اگر به دنبال پرستار سالمند در منزل شمال تهران و یا هر نقطه دیگر از تهران یا کرج هستید، تیم حرفه‌ای ما آماده است تا با برنامه‌ریزی منظم و مراقبت‌های ویژه، کیفیت زندگی سالمند شما را بهبود بخشد.

سخن پایانی

همانطور که در مطالب بالا متوجه شدید، یکی از بیماری های تهدید کننده سالمندان اسهال است که در برخی مواقع بدون نیاز به درمان پزشکی در منزل برطرف می شود، بنابراین فرد مراقب یا پرستار سالمند در منزل وظیفه دارد یک رژیم غذایی متعادل و مناسب با وضعیت سالمند را تهیه کند، اسهال سالمند به روش خانگی و در منزل درمان می شود، موسسه پرستاری سفیر آرامش با دارا بودن سابقه چندین ساله در زمینه نگهداری و مراقبت از سالمندان آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشد. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره می‌توانید با کارشناسان ما از طریق شماره تماس‌های موجود در سایت در ارتباط باشید و خدمات پرستاری مورد نیاز خود را در هر نقطه از تهران و کرج دریافت کنید.

سوالات متداول

آیا اسهال در سالمندان خطرناک است؟

بله. اسهال برای دیگر گروه های سنی قابل تحمل تر است ولی برای سالمندان می تواند بسیار خطرناک باشد و باید به آن رسیدگی فوری شود.

درمان خانگی اسهال در سالمندان چیست؟

اگر اسهال شدید است، نباید بدون مراجعه به پزشک اقدام به درمان آن به صورت خانگی نمایید. اما اگر اینطور نبود، می توانید از کته ماست، روغن سیاه دانه و سرکه سیب استفاده کنید.