خداوند حکیم برای دفاع از ارگان‌های پیچیده و سیستم‌های کارآمد بدن، سازوکار دفاعی را طراحی نموده که در چندین خط حفاظتی، از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا حفاظت می‌کند. بیماری خود ایمنی به‌طور غیر ارادی هنگامیکه پاتوژن‌ها (باکتری و ویروس و..) به بدن حمله می‌کنند، بدن تولید سلول‌های جنگنده را افزایش می‌دهد و مقدار زیادی خوناب، پروتئین‌های دفاعی، آنتی بادی، گلبول سفید و… را به موضع آسیب هدایت می‌کند تا عامل بیگانه را از بین ببرند و از پیشروی آن جلوگیری کنند. که در مورد پرستار بیمار توضیح کامل تری خواهیم خواند.
اما ممکن است شرایطی پیش بیاید که سیستم دفاعی بدن دچار اختلال شود و نتواند عامل خودی را از غیر خودی تشخیص دهد. در این شرایط سازوکار حرفه‌ای دفاع، علیه سلول‌های بدن فرد برانگیخته می‌شوند و کمر بر نابودی خودی‌ها می‌بندند؛ فارغ از اینکه این‌ها سلول‌های بیگانه نیستند و آزاری برای بدن ندارند!
امروزه انواع بیماری‌های خودایمنی یا Autoimmune disease اختلالات زیادی را در بدن افراد ایجاد می‌کنند و با توجه به نوع و شدت خود، آثار گسترده‌ای بر زندگی فرد می‌گذارند. اما کسب اطلاع در مورد علائم بیماران خود ایمنی و همچنین روش مراقبت از بیماران خود ایمنی کمک می‌کند افراد با تشخیص زودهنگام بیماری و رعایت ملاحاظات لازم زندگی بهتری داشته باشند در مقاله از سفیر آرامش راجب چیستی آن توضیح کامل داده شده است.
عوامل موثر در بیماری‌های خودایمنی
به‌طورکلی هنوز برای پزشکان هم شفاف نیست که چه چیزی باعث تشخیص اشتباه سیستم ایمنی و حمله آن به بافت‌های خودی می‌شود. اما این مورد به اثبات رسیده که عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد این بیماری‌ها تاثیر دارند. سابقه ابتلا به بیماری‌های اتوایمن در خانواده و اقوام و همچنین عوامل محیطی مثل ابتلا به انواع باکتری و ویروس می‌توانند ریسک ابتلا به بیماری‌های خودایمنی را افزایش دهند. در برخی بیماری‌های خودایمنی استرس، سیگار کشیدن، چاقی و برخی داروها نیز نقش مهمی دارند.
همچنین نرخ ابتلا به بیماری‌های خودایمنی در زنان تقریبا دو برابر مردان است و با توجه به نژاد و موقعیت جغرافیایی نیزمی‌تواند متفاوت باشد. به‌عنوان مثال در نژاد آمریکایی‌ها احتمال ابتلا به بیماری خودایمنی لوپوس بیشتر از آسیایی‌ها و اقوام قفقاز است! اما مهم این است که پیگیری علائم بیماران خود ایمنی، به تشخیص به موقع و درمان بیماری آن‌ها کمک شایانی می‌کند.
بیشتر بخوانید: جلوگیری از بیماری‌های عفونی با روش واکسیناسیون
علائم بیماران خود ایمنی را بشناسید
بیماری‌های خودایمنی انواع گوناگونی دارند و بر حسب اندام هدف خود می‌توانند علائم و آثار متفاوتی داشته باشند. به‌عنوان مثال درحالیکه اندام هدف بیماری خودایمنی دیابت نوع۱ پانکراس است، بیماری SLE یا لوپوس سیستمیک اریتماتوس (لوپوس منتشر) تمام سیستم‌ها و ارگان‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خوب است بدانید که تاکنون بیش از ۸۰ نوع بیماری خودایمنی شناخته‌شده وجود دارد که هر یک علائم مختص خود را دارند و می‌توانند اندام‌های هدف خود را تحت تاثیر قرار دهند.
دیابت نوع ۱(دیابت رایج در کودکان و نوجوانان)، آرتریت روماتوئید، لوپوس، پسوریازیس، مالتیپل اسکلروزیس، بیماری گریوز، سندروم یا نشانگان شوگرن، بیماری آدیسون، سلیاک، میاستنی گراویس و… نمونه‌هایی از بیماران خودایمنی به شمار می‌روند. هرکدام علائم خاصی دارند و در مراحل اولیه ایجاد می‌توانند با علائم زیر نیز بروز پیدا کنند:
- خستگی غیرطبیعی و شدید
- تب خفیف
- دردهای ماهیچه‌ای
- ریزش مو
- گزگز دست و پا
- تورم و التهاب
- راش یا ضایعه پوستی
بیماری دیابت نوع ۱ که احتمالا آشنایی مختصری با آن دارید، با تاثیر بر سلول‌های لوزالمعده علائمی چون تشنگی مداوم، تکرر ادرار و کاهش وزن را بر می‌انگیزد. بیماری التهابی روده که به اختصار IBD نام دارد نیز با نفخ و درد شدید شکم شناخته می‌شود. پسوریازیس در نواحی مختلف بدن، خود را با زخم‌های گرد و قرمز رنگ و پوسته‌پوسته بروز می‌دهد و می‌تواند ران، نواحی تناسلی و دیگر بخش‌های پوست را درگیر کند.
روش درمان و مراقبت بیماری خود ایمنی
روش مراقبت از بیماران خود ایمنی نیازمند تشخیص بیماری خود ایمنی با آزمایش خون است. البته باید توجه داشت که بیماری‌های خودایمنی با یک آزمایش واحد تشخیص داده نمی‌شوند. بلکه پزشکان برای تشخیص بیماری خود ایمنی با آزمایش خون، از انواع آزمایشات بهره می‌برند و در کنار آن‌ها از معاینه و بررسی علائم نیز کمک می‌گیرند.
اگرچه به نظر می‌رسد که بیماری‌های سخت خودایمنی کشنده باشند و طول عمر فرد را کم کنند. اما درواقع طول عمر بیماران خود ایمنی مشابه سایر افراد است و ایشان نیز می‌توانند به اندازه دیگر افراد عمر کنند. با آین تفاوت که در طول عمر خود با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند و محدودیت‌های بیشتری در زندگی دارند. البته شناخت روش مراقبت از بیماران خود ایمنی به بهبود کیفیت زندگی این بیماران کمک شایانی می‌کند و در کاهش علایمشان موثر خواهد بود.
بیماری‌های خودایمنی درمانپذیز هستند؟
در مورد روش درمان و مراقبت بیماری خود ایمنی باید بدانید که روش رایج درمانی، سرکوب ایمنی است. وقتی ایمنی به حدی بیش فعال است که به سلول‌های خودی حمله می‌کند، می‌توان آن را از طریق سرکوب، کنترل کرد. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ناپروکسن و ایبوپروفن و همچنین داروهای سرکوب ایمنی، از راه‌های موثر برای بهبود بیماری‌های خودایمنی به شمار می‌روند. در کنار این‌ها رعایت رژیم غذایی و تغذیه نیز به بهتر شدن حال فرد کمک شایانی می‌کنند.
پرستاران مجرب و آموزش دیده ما در سفیر آرامش کنار بیماران اتوایمن و خانواده‌های محترمشان ایستاده‌اند و در روند درمان، ایشان را یاری می‌رسانند. کافیست با سفیر آرامش ارتباط بگیرید تا در کوتاهترین زمان ممکن از خدمات با کیفیت پرستاری بهره‌مند شوید.
