اختلال نافرمانی در کودکان در سنین کودکی بروز می‌کند و در صورتی که درمان نشود، می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر روی کودکان بگذارد. این بیماری می‌تواند به اندازه لب‌شکری در کودکان و ناخن‌جویدن در کودکان حائز اهمیت باشد. بنابراین، بسیار مهم است که پرستار کودک به علائم این بیماری در کودک توجه کند تا بتواند با اطلاع دادن به والدین، از گسترش علائم در کودکان با درمان به موقع جلوگیری کند. در ادامه مقاله از سفیر آرامش، شما را با این اختلال و سایر نکاتی که باید در مورد اختلال نافرمانی مقابله‌ای بدانید، آشنا خواهیم کرد. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان
این اختلال بیشتر در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند و می‌تواند تأثیرات زیادی بر روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و سلامت روانی افراد داشته باشد. این اختلال در کودکان به صورت یک الگوی ناپایدار بروز می‌کند که شامل مدام سرپیچی کردن از قوانین و دستورات، مخالفت مکرر با افراد دارای قدرت مثل معلمان و والدین، و نشان دادن رفتارهای خصومت‌آمیز از خود می‌باشد.
کودکانی که مبتلا به این اختلال هستند ممکن است نتوانند به خوبی در فعالیت‌های گروهی شرکت کنند و مدام با بقیه هم‌سن و سالان خود به مشکل بخورند و خیلی زود عصبانی شوند و رفتارهای خصومت‌آمیز از خود نشان دهند. این رفتارها بسیار فراتر از هم‌سن و سالان خود است و گاهی اوقات لازم است به منظور کنترل این رفتارها در کودکان، بزرگترها مداخله کنند. از جمله این رفتارها می‌توان به نافرمانی، لج‌بازی، بحث کردن مداوم و نادیده گرفتن درخواست‌های دیگران اشاره کرد. تشخیص به موقع ODD و درمان آن کمک شایانی به والدین خواهد کرد زیرا در صورتی که این اختلال درمان نشود، می‌تواند بر کیفیت زندگی کودک و والدین او تأثیر منفی بگذارد.
همچنین باید به این نکته نیز توجه کنید که زمانی که این رفتارها به طور مداوم، به طور مثال ۶ ماه ادامه یابد، به این معناست که کودک مبتلا به اختلال نافرمانی است. برخی اوقات کودک در بقیه موقعیت‌ها حرف‌گوش‌کن است و فقط در مقابل والدین خود رفتارهای نافرمانی از خود نشان می‌دهد.
نشانه‌های اختلال نافرمانی در کودکان
کودکان در سنین ۲ تا ۴ سال و در نوجوانی رفتارهای نافرمانی از خود نشان می‌دهند که این رفتارها در اثر خستگی، گرسنگی و یا سایر فشارهای روانی خود را بروز می‌دهند. اما در افرادی که مبتلا به اختلال نافرمانی هستند، رفتار آنها در مقابل این نشانه‌ها و فشارها بسیار بیشتر است. حتی این کودکان با نظم و قوانین موجود در مدرسه نیز مقابله می‌کنند و باعث متلاشی شدن روابط دوستانه می‌شوند. همچنین این کودکان علائم زیر را از خود بروز می‌دهند:
- کودکان مبتلا به این اختلال خیلی زود کنترل خود را از دست می‌دهند و عصبانی می‌شوند و به شدت حساس و زودرنج هستند.
- این کودکان اغلب در مقابل دستورات والدین و معلمانشان سرپیچی می‌کنند و قوانین را زیر پا می‌گذارند.
- کودکان مبتلا به این اختلال بسیار کینه‌ای هستند و همیشه به دنبال انتقام هستند و رفتار کینه‌ورزانه از خود نشان می‌دهند.
به نقل از سایت cedars-sinai :
بیشتر علائمی که در کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD دیده می‌شود، در برخی مواقع در سایر کودکان بدون آن نیز رخ می‌دهد. این برای کودکان حدوداً 2 یا 3 ساله یا در سالهای نوجوانی بسیار صادق است. بسیاری از کودکان تمایل به نافرمانی، مشاجره با والدین یا سرپیچی از قدرت دارند. آنها ممکن است اغلب زمانی که خسته، گرسنه یا ناراحت هستند، این چنین رفتار کنند. اما در کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD، این علائم بیشتر اتفاق می افتد. آنها همچنین با یادگیری و سازگاری مدرسه تداخل دارند. و در برخی موارد باعث اختلال در روابط کودک با دیگران می شوند.
تشخیص اختلال نافرمانی مقابله‌ای
وقتی که کودک به طور مداوم از خود رفتارهای نافرمانی و پرخاشگرانه نشان دهد و مشکلات جدی را در خانه و مدرسه ایجاد کند، این موضوع ممکن است اختلال نافرمانی مقابله‌ای را نشان دهد که معمولاً این اختلال خود را قبل از ۸ سالگی و تا ۱۲ سالگی در کودکان نشان می‌دهد و قابل تشخیص است. یکی از نکاتی که والدین باید به آن توجه کنند این است که در صورت مشاهده این اختلال در کودکان خود باید سریعاً به روان‌پزشک مراجعه کنند تا درمان‌های لازم روی کودکشان انجام شود. در صورتی که اقدامات لازم را سریعاً انجام دهند، می‌توانند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.
بعد از مراجعه به روان‌شناس، او با کودک شما صحبت می‌کند و معاینات لازم را روی او انجام می‌دهد. در صورتی که کودک مبتلا به این نوع از اختلال باشد، برنامه درمانی مناسبی را با توجه به شرایط او در اختیار شما و معلمان کودکتان قرار می‌دهد و روند درمان در کودکتان را مورد بررسی قرار می‌دهد.
نحوه برخورد با کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی
برخورد با کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی بسیار چالش‌برانگیز است و نیاز به صبر و حوصله‌ی فراوانی دارد و باید به یک‌سری از نکات نیز توجه کرد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
- در صورتی که کودک شما رفتار مثبتی از خود نشان داد، او را تشویق کنید. این کار باعث افزایش انگیزه در فرد خواهد شد. می‌توانید به منظور تشویق کودک خود، برای او هدیه‌ای که دوست دارد را بخرید. تشویق کردن روی کودکان ۳ تا ۸ سال بسیار تأثیرگذار است.
- زمانی که می‌خواهید او را به انجام کاری وادارید، دستورهای ساده و شفاف به او بدهید. برای مثال به جای اینکه به او بگویید “تکالیفت را انجام بده”، بگویید “اول می‌خواهی فیلم ببینی یا تکالیفت را انجام بدهی؟”
- کودک خود را تنبیه نکنید زیرا در صورتی که او را تنبیه کنید، باعث سرکشی بیشتر او خواهد شد. بهتر است به جای تنبیه کردن، او را از انجام کار مورد علاقه‌اش محروم کنید.
- سعی کنید در هنگام بحث با کودک، صبوری و آرامش خود را حفظ کنید و دچار عصبانیت‌های بی‌مورد نشوید. در صورتی که حس کردید بحث کردن طولانی شده است، به کودک کمی استراحت دهید و محل را ترک کنید.
- سعی کنید به کودک مهارت‌های اجتماعی لازم را آموزش دهید تا بتواند به صورت مؤثرتری در اجتماع حاضر شود. مهارت‌هایی مثل همکاری و حل مسئله بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
عوارض و مشکلات اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان
اختلال نافرمانی در کودکان می‌تواند عوارض و مشکلات فراوانی را به وجود آورد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
- مشکلات تحصیلی: این کودکان در مدرسه از دستورات معلم نافرمانی می‌کنند و تکالیف خود را انجام نمی‌دهند و نمی‌توانند روی درس خود به خوبی تمرکز کنند که این موضوع باعث افت تحصیلی در آنها خواهد شد.
- مشکلات اجتماعی: این کودکان به دلیل پرخاشگری که دارند، با هم‌سن و سالان خود نمی‌توانند به خوبی ارتباط برقرار کنند و در فعالیت‌های گروهی همکاری کنند. به همین دلیل دچار مشکلات اجتماعی خواهند شد.
- مشکلات خانوادگی: نافرمانی مداوم در کودکان باعث می‌شود که آنها مدام با والدینشان درگیر باشند و با هم بحث کنند و این موضوع سبب می‌شود تا روابط خانوادگی آنها تحت تأثیر قرار بگیرد.
- مشکلات روانی: این کودکان بیشتر از کودکان عادی در معرض ابتلا به استرس و اضطراب و همچنین افسردگی قرار می‌گیرند.
پیشگیری از ابتلا به ODD
باید بگوییم که راه صددرصدی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد اما می‌توان با انجام برخی از اقدامات، خطر ابتلای کودک به این بیماری را کاهش داد:
- از کودک در خانه حمایت کنیم و فضای مثبتی را برای آنها فراهم کنیم. سعی کنیم در صورتی که رفتار مثبتی در آنها مشاهده کردیم، اقدام به تشویق کردن آنها کنیم.
- در صورتی که علائمی از این نوع اختلال را در کودک مشاهده کردیم، به روان‌شناس مراجعه کنیم زیرا انجام این کار به بهبود علائم کمک می‌کند و از وخیم شدن حال کودک جلوگیری می‌کند.
- به کودک یاد بدهیم تا رفتار خود را کنترل کند و میزان استرس را در خود کاهش دهد و احساسات منفی را از خود دور کند. مجموعه‌ی این اقدامات به کاهش رفتارهای منفی در کودک کمک خواهد کرد.
- به کودک خود یاد بدهیم تا بتواند با هم‌سن و سالان خود و اطرافیان خود به طور مؤثر ارتباط برقرار کند.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که کودک شما به صورت مداوم اختلال نافرمانی از خود نشان دهد و علائمی مثل نافرمانی، عصبانیت و تحریک‌پذیری شدید و رفتارهای کینه‌توزانه و انتقام‌جویی از خود نشان دهد، همچنین در روابط خانوادگی و اجتماعی خود دچار مشکل شود، باید به روان‌شناس مراجعه کنید تا بتوانید رفتارهای کودک خود را کنترل کنید و از گسترش بیماری جلوگیری کنید. توجه کنید که این علائم باید به مدت ۶ ماه مداوم خود را نشان دهند.
درمان اختلال نافرمانی مقابله‌ای
درمان اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های مختلف است که به بهبود رفتار و کاهش نشانه‌های این اختلال کمک می‌کند. برخی از روش‌های مؤثر درمان شامل رفتاردرمانی، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، دارودرمانی، درمان توسط خانواده و آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان است.
جمع‌بندی
در این مقاله در مورد اختلال نافرمانی در کودکان صحبت کردیم و بیان نمودیم که این اختلال علائمی مثل نافرمانی شدید در کودکان و احساس خشم و عصبانیت زیاد را نشان می‌دهد. در ادامه، شیوه درمان و علائم بروز این بیماری را به شما معرفی کردیم. اگر شما هم در مورد این اختلال در کودکان خود تجربه‌ای دارید که می‌تواند برای والدین دیگر مفید باشد، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) چیست؟
اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) یک اختلال رفتاری است که در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند و شامل الگوی مداوم نافرمانی، مخالفت و رفتارهای خصومت‌آمیز نسبت به افراد دارای قدرت مانند والدین و معلمان است.
2. علائم اصلی اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان چیست؟
علائم اصلی شامل نافرمانی مداوم، عصبانیت و تحریک‌پذیری شدید، رفتارهای کینه‌توزانه و انتقام‌جویی، و مشکلات جدی در روابط خانوادگی و اجتماعی است.
3. چه عواملی می‌توانند باعث بروز اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان شوند؟
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند، از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی، و روان‌شناختی. تجربه‌های منفی در کودکی، مشکلات خانوادگی، و استرس‌های روانی نیز می‌توانند به بروز این اختلال کمک کنند.
4. چگونه می‌توان اختلال نافرمانی مقابله‌ای را در کودکان تشخیص داد؟
تشخیص این اختلال معمولاً توسط روان‌شناس یا روان‌پزشک انجام می‌شود. آنها با بررسی رفتارهای کودک، مصاحبه با والدین و معلمان، و انجام تست‌های روان‌شناختی می‌توانند این اختلال را تشخیص دهند.
5. روش‌های درمانی موثر برای اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان چیست؟
درمان این اختلال معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های مختلف است که به بهبود رفتار و کاهش نشانه‌های این اختلال کمک می‌کند. برخی از روش‌های مؤثر شامل رفتاردرمانی، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، دارودرمانی، درمان توسط خانواده و آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان است.
