قطع نخاع چیست؛ مراقبت از بیماران قطع نخاعی

بیمارانی که دچار قطع نخاع می شوند، با توجه به اینکه نخاع قابلیت ترمیم ندارد، نیاز به توجه و پرستاری ویژه دارند، اکثر افرادی که دچار قطع نخاع می شوند، به طور معمول بین ۱۶ تا ۳۰ سال سن دارند، بنابراین در صورت صدمه به نخاع افراد، باید زمینه مراقبت صحیح از آنها را به وجود آورد. خانواده‌ها  می توانند از خدمات پرستار در منزل استفاده کنند، شخصی که وظیفه مراقبت از بیماران قطع نخاعی را به عهده می‌گیرد موظف است تمام امور مربوط به بیمار را به عهده بگیرد تا فرد به بیماری‌های دیگری مبتلا نشود.

پرستاران مشغول به کار در مرکز پرستاری سفیر آرامش در زمینه مراقبت و پرستاری از بیماران قطع نخاعی اطلاعات لازم را فرا گرفته اند و می توانند بهترین خدمات را به خانواده‌ها و این عزیزان ارائه دهند، اگر می خواهید در رابطه با پرستاری از بیمار قطع نخاعی اطلاعات بیشتری به دست بیاورید تا انتهای مطالب همراه ما باشید.

قطع نخاع چیست و چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟

هر ساله افراد زیادی دچار قطع نخاع یا ضایعه نخاعی می‌شوند. این مشکل می‌تواند تمامی زندگی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد. اگر در صورت یک حادثه به نخاع شما آسیب برسد، می‌تواند تا آخر عمر ناتوانی های جسمی و در پی آن مشکلات روحی فراوانی را به وجود بیاورد. نخاع در بدن همه افراد، در پشت بدن و در داخل ستون فقرات جای می‌گیرد و وظیفه آن ایجاد ارتباط اعضای بدن با مغز انسان است. هنگامی که در اثر یک حادثه این قسمت از بدن آسیب می‌بیند، منجر به قطع ارتباط مغز با اعضای بدن خواهد شد. در اثر شدت ضربه، ممکن است سلول‌ها یا رشته‌های عصبی نخاع آسیب ببینند و میزان آسیب‌پذیری متفاوت خواهد بود.

در برخی از موارد پس از مدتی، سلول‌های نخاعی که در حال مرگ هستند، ماده سمی از خود ترشح می‌کنند که به‌مرور باعث فلج شدن فرد خواهد شد. این آسیب می‌تواند ناقص یا کامل باشد. در آسیب ناقص، همه قسمت‌های نخاع آسیب نمی‌بیند و فرد می‌تواند برخی از اندام‌های خود را حس کند و حرکت دهد؛ اما در آسیب کامل تمام بخش‌های نخاع تحت تاثیر قرار می‌گیرند و فرد دیگر نمی‌تواند قسمت‌های اطراف نخاع آسیب دیده را حس کند.

انواع قطع نخاع و ضایعه نخاعی

اکثر مشکلات نخاعی به دلیل تصادف و سوانح به وجود می آیند که در کل دارای دو نوع است:

• قطع نخاع کامل
  در هر ناحیه ای از نخاع که رخ دهد، از آن جا به پایین دیگر هیچ توانایی حرکت و حس کردن وجود نخواهد داشت. افرادی که دچار قطع نخاع کامل می شوند احساس و حرکت دو طرف بدن آنها (از ناحیه قطع شدن نخاع به پایین) به طور کامل از دست می رود، که این ضایعه امکان دارد در هر ناحیه از طناب نخاعی اتفاق بیفتد.
• ضایعه نخاعی ناقص
  افرادی که دچار ضایعه نخاعی ناقص می شوند قدرت تحرک و احساس خود را به طور کامل از دست نمی دهند، در واقع این افراد برای حرکت دادن یکی از پاهای خود توانایی نداشته و در بعضی از اندام ها دارای احساس هستند، که عملکرد یک طرف بدن در مقایسه با طرف دیگر بهتر می باشد.

علت قطع نخاع

هنگامی که عصب انتهای کانال نخاعی دچار آسیب‌دیدگی شود، یا قطع نخاع یا ضایعه نخاعی به وجود می آید. به طور معمول اکثر افراد مبتلا به این بیماری به طور دائمی ناتوانی خود را در عملکردهای بدن از دست میدهند، اکثر افراد مبتلا به قطع نخاع در اثر سوانح و تصادفات دچار ضایعه نخاعی میشوند، طی تحقیقات انجام شده به اثبات رسیده است که در هر دو ساعت یک شخص به دلیل تصادف و سانحه به این بیماری مبتلا میشود، در ادامه مطالب چند مورد از مواردی که در قطع نخاع یا ضایعه نخاعی دخیل هستند بیان شده است:

• شیرجه در آب کم عمق
• ضربه شدید به کمر یا گردن
• گلوله به ستون فقرات
• چاقو به کمر یا ستون فقرات
• آسیب‌های وارده به سر، کمر، قفسه سینه و گردن
• ایجاد التهاب، خونریزی و تورم در محل نخاع
• آسیب دیدگی سر و ستون فقرات در زمان انجام ورزش
• برق گرفتگی
• سقوط از ارتفاع
• آسیب رسیدن به ستون فقرات به دلیل سرطان و عفونت.

چه حوادثی که می‌توانند منجر به مشکلات نخاعی شوند؟

در طول زندگی ممکن است حوادث و مشکلات زیادی برای همه افراد به وجود بیاید که برخی از آن‌ها خسارات جبران‌ناپذیری در پی خواهند داشت. قطع نخاع شدن، آسیبی است که در اثر حوادث زیر ممکن است به وجود بیایند:

• بیشترین آسیب‌های نخاعی در تصادفات رانندگی اتفاق می‌افتد. رانندگان موتورسیکلت‌ها تقریبا دوبرابر رانندگان خودروها در معرض این آسیب هستند.
• کسانی که ورزش‌های سنگین می‌کنند، ممکن است در اثر ایجاد حادثه در حین ورزش دچار آسیب و ضایعه نخاعی شوند.
• کوهنوردان همیشه در معرض آسیب‌های نخاعی هستند به‌خصوص اگر سن آن‌ها بالا باشد. پس همیشه در حین کوهنوردی تمام نکات ایمنی را رعایت کنید.

علائم قطع نخاع یا ضایعه نخاعی

اگر پرستار در منزل این علائم را مشاهده کند نشان از بروز ضایعه نخاعی است که باید هرچه سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کند:

1. تنگی نفس و اختلالات تنفسی
2. درد غیرقابل تحمل در گردن و کمر
3. احساس درد شدید در ناحیه آسیب دیده
4. مور مور شدن بدن
5. گرفتگی عضلانی
6. عدم حرکت اندام ها
7. عدم کنترل ادرار و مدفوع
8. عدم تشخیص گرما و سرما

مراقبت از بیماران قطع نخاع

پرستاری از بیماران قطع نخاعی مستلزم مراقبت های ویژه ای است که در ادامه به آنها اشاره شده است:

مراقبت از مفاصل بیماران ضایعه نخاعی:

اندام هایی که دچار ضایعه نخاعی میشوند به دلیل عدم تحرک پس از گذشت زمان دچار خشکی و سفتی خواهند شد، که این خشکی مفاصل عوارض جبران ناپذیری برای بیمار به وجود خواهد آورد، برای جلوگیری از خشکی مفاصل، پرستار بیمار باید به طور مرتب تمام مفاصل و اندام فرد شده بیمار را حرکت دهد.

مراقبت های پوستی:

با توجه به اینکه بیمار نمی‌تواند لگن و اندام تحتانی خود را حرکت دهد احتمال خطر ابتلا به زخم بستر افزایش می‌یابد، به طور معمول این زخم ها در ناحیه پشت لگن و پا به وجود می آیند که پرستار بیمار باید به طور مکرر بیمار را در بستر حرکت دهد، تا از بروز این چنین زخم های جلوگیری کند.

مراقبت دستگاه ادراری و دفع بیماران قطع نخاعی:

همانطور که میدانید بیماران قدرت کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست میدهند که باید برای آنها سوند ادراری نصب شود.

شما می توانید برای پرستاری از بیماران قطع نخاعی به مجموعه پرستاری سفیر آرامش مراجعه کنید و پرستار بیمار را با دارا بودن سابقه چندین ساله استخدام کنید.

مراقبت از زخم بستر بیماران قطع نخاعی:

اکثر افرادی که دچار آسیب‌های نخاعی شده‌اند، به علت قرار گرفتن در یک موقعیت به مدت طولانی دچار زخم بستر در سالمندان می‌شوند. وقتی که این بیماران به مدت طولانی روی تخت هستند، اسپاسم‌های عضلانی، درد و بی‌اختیاری ادرار را نیز تجربه می‌کنند. همه این مشکلات به‌تنهایی بسیار آزاردهنده هستند و اگر زخم بستر نیز به آنان اضافه شود غیرقابل‌تحمل خواهدبود. زخم بستر به علت دراز کشیدن مداوم در یک نقطه به وجود می‌آید.

در این حالت عضلات منقبض شده و گردش خون در آن ناحیه قطع خواهد شد. در مرحله بعد به پوست فرد هیچ اکسیژنی نمی‌رسد و در نتیجه باعث آسیب رسیدن به آن و ایجاد زخم خواهد شد. درمان این مشکل بستگی به‌شدت آن دارد. اگر بتوانید آن را زود تشخیص دهید، می‌توانید با اقدامات ساده از جمله شستوشو با محلول آنتی‌سپتیک زخم بستر را درمان کنید.

اما نکته مهم این است که این زخم‌ها قابل پیشگیری هستند و قبل از اینکه با آن‌ها درگیر شوید می‌توان از به‌وجودآمدن آن‌ها جلوگیری کرد. برای این کار اول از همه باید مطمئن شوید که بیمار تحرک کافی را دارد. سپس پوست را مرتب تمیز کرده و آن را خشک کنید. در این مواقع می‌توانید مطمئن باشید که زخم بستر دیگر به وجود نخواهد آمد.

چگونه باید بیماران قطع نخاعی را جابجا کرد؟

بیمارانی که دارای مشکل قطع نخاعی دارند، بستگی به سطحی که دارند می‌توانند تمرین‌ها و حرکت‌هایی را برای تحرک و جابجایی انجام دهند. اگر بیمار در سطح 6C قرار دارد، می‌تواند با غلت زدن یا تغییر وضعیت از دراز کشیدن به نشسته به بهبود وضعیت خود کمک کند. اگر بتواند بدون کمک پرستار بیمار یا شخص دیگری به‌تنهایی بنشیند، پیشرفت بسیار زیادی در روند درمان او رخ خواهد داد.

تمامی این فعالیت‌ها باید تحت‌نظر پزشک یا پرستار باشد تا بیمار دچار مشکلات بیشتری نشود. در صورتی که آسیب بیمار سطح بالاتری دارد، برای انجام این حرکات نمی‌تواند به‌تنهایی اقدام کند و نیازمند کمک اطرافیان خواهد بود. برخی از افراد این حرکت‌ها را نمی‌توانند انجام دهند و ممکن است آسیب نخاعی آنان حادتر شود؛ پس باید از اقدامات دیگری برای تحرک آن‌ها استفاده کرد.

یکی از بهترین راه‌ها برای جابجایی بیمار و نگهداری از افراد فلج، استفاده از ویلچر است. بیماران زیادی هستند که خود قادر به کنترل ویلچر هستند و برای جابجایی نیاز به همراهی ندارند. اما اگر آسیب بیمار حاد باشد، حتما برای جابجایی به کمک پرستار در منزل نیاز خواهد داشت.

نکات قبل از جابجایی بیمار و پرستاری از بیماران قطع نخاعی

اگر می‌خواهید که بیمار را جابجا کنید، واجب است که چند نکته مهم را رعایت کنید. قبل از هر گونه اقدام، باید به بیمار اطلاع دهید و بدون اطلاع او هیچ کاری نکنید. اطلاع داشتن او از این وضعیت می‌تواند به همکاری با شما کمک کند. از روش‌های صحیح و اصولی برای جابجایی استفاده کنید و هرگز به طور ناگهانی نسبت به انتقال بیمار اقدامی نکنید.

آسیب‌های نخاعی همیشه در کمین هستند و اگر به طور کامل مراقب فعالیت‌های خود نباشید، ممکن است در اثر یک حادثه به آن‌ها دچار شوید. دانستن نحوه مراقبت از این بیماران بسیار مهم و حیاتی است. با توجه به وضعیتی که دارند، نمی‌توان مراقبت در منزل از بیماران ضایعه قطع نخاعی را به تنهایی انجام داد و حتما نیاز به پرستاری حرفه‌ای خواهید داشت. مرکز پرستاری سفیر آرامش این امکان را در اختیار شما خواهد گذاشت.

اگر به دنبال پرستار هستید، سفیر آرامش می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند. این مرکز با سابقه چندین ساله در خدمات پرستاری از بیماران قطع نخاع و مراقبت در منزل از بیماران ضایعه نخاعی، همه امکانات لازم برای بهره‌مندی شما از پرستار سالمند یا کودک را در اختیارتان قرار می‌دهد.

شما می‌توانید در همه روزهای هفته و به‌صورت بیست و چهار ساعته از تمامی خدمات این مرکز بدون محدودیت استفاده کنید. ضایعات نخاعی از جمله مشکلاتی است که به طور معمول نیاز به پرستار تمام‌وقت دارد. اما سوالی که پیش می‌آید این است که نگهداری از افراد فلج به چه صورت خواهد بود؟ در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

سوالات متداول

آیا ممکن است بیماران قطع نخاع درمان شوند؟

در عصر حاضر هنوز درمانی برای این مشکل ابداع یا کشف نشده است. اما تحقیقات امید بخش هستند.

طول عمر بیماران قطع نخاع چقدر است؟

این موضوع به نقطه ای که نخاع قطع شده بسیار وابسته است. مثلا اگر بیمار از گردن قطع نخاع باشد بسیار بیشتر از افراد عادی دچار بیماری های مختلف می شود. ولی اگر تنه پاهای او فلج باشد طول عمر وی فرق خاصی با افراد سالم ندارد

چه عارضه بیشتر بیماران ضایعه نخاعی را تهدید میکند؟

زخم بستر را می توان به عنوان رایج ترین بیماری تهدید کننده بیماران قطع نخاعی معرفی کرد. بعد از آن ذات الریه در درجه دوم است.