اگر تاکنون با اختلال و سندروم توره آشنا نشدهاید، باید بدانید که این اختلال عصبی- حرکتی به طور عمده در کودکان مشاهده میشود. سندرم و اختلال تورت که با نامهای اختلال تیک و اختلال تورت نیز شناخته میشود، شامل حرکات یا صداهای تیک مانند در کودک است. این تیکها میتوانند صوتی یا حرکتی باشند و به طور مکرر تکرار شوند.
نقش خانواده در کمک به مدیریت و کاهش عواقب این اختلال بسیار مهم است. والدین ممکن است در مواجهه با این وضعیت نگران و گیج شوند و ندانند چگونه باید اوضاع را کنترل کنند یا از کودک خود مراقبت کنند. آموزش و اطلاعرسانی درست به والدین درباره نحوه برخورد با تیکها، استراتژیهای حمایتی، روشهای مدیریت استرس و کمک گرفتن از پرستار کودک میتواند به طور قابل توجهی به بهبود وضعیت کودک و کاهش تأثیرات منفی این اختلال کمک کند.
سندروم توره چیست؟
سندروم توره (Tourette) و تورت که به اختصار TS نیز شناخته میشود، یک اختلال عصبی است که باعث ایجاد تیکهای حرکتی یا صوتی در فرد میشود. تیکها به معنای حرکات یا صداهای ناگهانی و تکراری هستند که فرد به طور غیرارادی و مکرر انجام میدهد.
افراد مبتلا به سندرم توره نمیتوانند به راحتی از انجام این تیکها خودداری کنند. به عنوان مثال، ممکن است فرد به طور مداوم چشمک بزند یا به طور ناخواسته صداهایی مانند خرخر ایجاد کند. این تیکها شبیه به سکسکه هستند؛ با این تفاوت که فرد تمایلی به ایجاد آنها ندارد، اما بدن به طور خودکار این واکنشها را تولید میکند. اگرچه ممکن است فردی بتواند برای مدت کوتاهی خود را از انجام یک تیک خاص بازدارد، اما این کار معمولا دشوار است و در نهایت، فرد به انجام آن تیک ادامه میدهد.
اختلال تورت میتواند پیامدهای منفی زیادی برای کودکان به همراه داشته باشد، از جمله گوشهگیری و انزوا. این کودکان به دلیل ناتوانی در مدیریت تیکهای خود ممکن است احساس خجالت کنند و در نتیجه مورد تمسخر قرار گیرند که میتواند باعث محرومیت آنها از حضور در اجتماع شود. این در حالی است که کودکان مبتلا به سندرم توره دارای ضریب هوشی مشابه سایر کودکان هستند و از نظر هوش یا تواناییهای دیگر مشکلی ندارند.
پدر و مادر باید به کودک خود کمک کنند تا از انزوا جلوگیری کند و او را به پیوستن به گروههای پشتیبانی و درمانی تشویق کنند. در این گروهها، افرادی که شرایط مشابهی دارند، تجربیات، موفقیتها و چالشهای خود را به اشتراک میگذارند و توصیههایی را ارائه میدهند که میتواند به فرزند شما کمک کند. این گروهها به کودک این امکان را میدهند که بدون احساس سرخوردگی، با دیگران تعامل داشته باشد و بدون تلاش برای سرکوب علائم، از انزوا جلوگیری کند.
به نقل از mayoclinic.org :
سندرم توره (Too-RET) اختلالی است که شامل حرکات تکراری یا صداهای ناخواسته (تیک) است که به راحتی قابل کنترل نیست. به عنوان مثال، ممکن است مکرراً چشمان خود را پلک بزنید، شانه های خود را بالا بیاورید یا صداهای غیرمعمول یا کلمات توهین آمیز را به زبان بیاورید.
تیک ها معمولاً بین سنین 2 تا 15 سالگی ظاهر می شوند که میانگین آن در حدود 6 سالگی است. مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سندرم توره هستند.
اگرچه هیچ درمانی برای سندرم توره وجود ندارد(که البته ما در سفیر آرامش با این موضوع مخالفیم)، اما درمان هایی در دسترس است. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم توره زمانی که علائم دردسرساز نیستند نیازی به درمان ندارند. تیک ها اغلب پس از سال های نوجوانی کاهش می یابند یا کنترل می شوند.
علت سندرم توره
متاسفانه، علت دقیق سندروم توره هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما چندین عامل به عنوان علل احتمالی این بیماری مطرح شدهاند. از سوی دیگر، هیچ آزمایش خاصی مانند آزمایش خون برای تشخیص سندرم توره وجود ندارد. تشخیص این اختلال از طریق بررسی علائم فرد توسط متخصصان صورت میگیرد. پزشکان باید نوع و مدت زمان تیکها را مورد ارزیابی قرار دهند. اختلالات تیک شامل تیکهای حرکتی، صوتی یا ترکیبی از هر دو هستند. برای تشخیص سندرم توره، فرد باید هر دو نوع تیک حرکتی و صوتی را تجربه کند و این علائم باید به مدت حداقل یک سال ادامه داشته باشند. در خصوص علت سندرم توره چند عامل زیر را میتوان تاحدودی دخیل دانست:
- عوامل ژنتیکی و ابتلا به اختلال تورت
سندرم توره به طور عمده به نظر میرسد که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد، هرچند که هنوز به طور دقیق مشخص نشده است کدام ژنها یا ترکیبات ژنتیکی منجر به این بیماری میشود. تحقیقات نشان دادهاند که احتمال بروز سندرم توره در افرادی که سابقه خانوادگی از این بیماری دارند، بالاتر است.
- عوامل محیطی علت سندرم توره
برخی از عوامل محیطی که ممکن است در دوران بارداری بر مادر تأثیر بگذارند، مانند مصرف مقادیر زیاد الکل، سیگار، یا قهوه، استرسهای شدید و مشکلاتی مانند استفراغ شدید یا حالت تهوع در اوایل بارداری، میتوانند خطر ابتلا به سندرم توره را افزایش دهند. این مشکلات ممکن است به کمبود اکسیژن یا اختلال در جریان خون به مغز منجر شوند.
- مشکلات مغزی نادر علت سندروم تورت
در برخی از موارد نادر، تومورهای مغزی میتوانند به بروز سندرم توره کمک کنند، هرچند این موارد بسیار نادر هستند.
انواع تیک های عصبی ناشی از سندرم توره
اختلال توره با تیکهای حرکتی و صوتی که به طور مداوم و متعدد بروز میکنند، شناخته میشود. این تیکها به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
- تیکهای ساده حرکتی سندروم توره
این تیکها کوتاه و تکراری هستند و معمولاً در گروهی از عضلات خاص ظاهر میشوند. نمونههایی از این تیکها شامل:
- باز و بسته کردن چشم
- بالا انداختن شانه
- حرکات صورت مانند تکان دادن سر یا درآوردن شکلک
- تیکهای ساده صوتی سندرم تورت
این تیکها شامل صداهای مختلفی هستند که ممکن است به صورت کلمه یا جمله نباشند. برخی از نمونههای تیکهای صوتی ساده عبارتند از:
- غرش کردن یا ایجاد صدای لرزان
- تقلید صدای حیوانات
- بالاکشیدن بینی یا خرناس کردن
- صاف کردن گلو
- تیکهای پیچیده حرکتی اختلال توره
تیکهای حرکتی پیچیده در سندرم توره شامل ترکیبی از چند تیک ساده هستند و معمولا چندین عضله را درگیر میکنند. این تیکها به صورت هدفمند ولی غیرارادی بروز میکنند و شامل حرکات پیچیدهتری هستند. برای مثال:
- ترکیب بالا انداختن شانه با چرخش سر و درآوردن شکلک
- حرکات پیچیدهای مانند دستزدن به اشیا، خرابکاری، لیلی کردن، خم شدن یا پیچ و تاب خوردن
- تیکهای پیچیده صوتی سندروم تورت
این تیکها شامل تولید جملات و کلمات هستند. برخی از این تیکها ممکن است عبارات بیمعنی و بیهدف باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است شامل کلمات رکیک و نامناسب باشند. فاکتورهایی مانند هیجان، اضطراب و فشار میتوانند علائم تیکها را تشدید کنند. بنابراین، ایجاد یک محیط آرام و بدون تنش در خانه برای کودک مهم است. به طور کلی، آگاهی از علائم و مدیریت مناسب میتواند به کاهش تأثیرات این اختلال کمک کند. این تیکها به طور مداوم و غیرارادی بروز میکنند و میتوانند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشند.
علائم سندرم توره
علامت اصلی سندرم توره، تیک است که معمولاً در سنین پنج تا ده سالگی شروع میشود. نخستین علائم معمولاً به شکل تیکهای حرکتی در ناحیه سر و گردن بروز مییابند. این تیکها معمولاً در مواقع استرسزا یا هیجانانگیز بدتر میشوند و هنگامی که فرد آرام است یا بر فعالیتی متمرکز میشود، بهبود مییابند. با گذشت زمان، نوع و تعداد تیکها ممکن است تغییر کند و علائم میتوانند ظاهر، ناپدید و دوباره ظاهر شوند. با این حال، سندرم توره به طور کلی به عنوان یک اختلال مزمن شناخته میشود.
در بسیاری از موارد، تیکها در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی کاهش مییابند و گاهی به طور کامل از بین میروند، اما برخی از افراد ممکن است همچنان تیک را در بزرگسالی تجربه کنند و در بعضی موارد، شدت آن ممکن است افزایش یابد. برخلاف تصورات رایج که رسانهها ممکن است نشان دهند، مانند گفتن غیرارادی فحش (کوپرولالیا) یا تکرار مداوم کلمات دیگران (اکولالیا)، این علائم نادر هستند و برای تشخیص سندرم توره ضروری نمیباشند.
درمان قطعی سندرم توره در کودکان
تیک در بسیاری از کودکان به طور جزئی بروز میکند و ممکن است زندگی روزمره آنها را تحت تاثیر قرار ندهد. اما اگر نگرانی دارید که تیکهای کودک شما نیاز به درمان دارند، میتوانید از روشهای درمانی موثر موجود استفاده کنید. اولین گام برای مواجهه با سندرم توره و درمان آن، افزایش آگاهی و اطلاعات خود درباره این اختلال است. آشنایی با منابع موجود و درک عمیقتر از سندرم توره، شامل شناخت علائم و روشهای درمان، به شما کمک میکند تا بهترین تصمیمها را برای کودک و خانوادهتان بگیرید.
در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سوال، حتماً با پزشک مشورت کنید و تا جایی که ممکن است، اطلاعات بیشتری درباره سندرم توره کسب کنید. از پزشک در مورد علائم دیگر غیر از تیک نیز سؤال کنید و توجه داشته باشید که این سندرم ممکن است با سایر اختلالات روانی، رفتاری، یا تکاملی همراه باشد.
بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم توره به مشکلات یادگیری و سایر مسائل روانی دچار میشوند که میتواند استرس و چالشهای بیشتری برای مدیریت مراقبتهای سلامت به همراه داشته باشد. بنابراین، دریافت درمان مناسب و هماهنگ بسیار مهم است و میتواند به بهبود کیفیت زندگی کودک و خانواده کمک کند. درمانهای سندرم توره به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
درمان سندروم توره با دارو
این دسته شامل داروهایی است که میتوانند به کنترل و کاهش شدت تیکها کمک کنند. داروهای ضد تیک و داروهای دیگر که برای کاهش علائم اضطراب و افسردگی نیز استفاده میشوند، میتوانند به بهبود وضعیت کودک کمک کنند.
درمانهای غیردارویی سندروم تورت
این درمانها شامل روشهایی مانند رفتار درمانی، آموزش مهارتهای اجتماعی و مشاوره خانوادگی است. رفتار درمانی میتواند به کودک کمک کند تا تیکها را شناسایی کرده و تکنیکهای مقابلهای برای کاهش آنها یاد بگیرد. همچنین، ایجاد محیطی آرام و بدون استرس در خانه میتواند به بهبود وضعیت کودک کمک کند.
- وارونهسازی عادات:
یکی از روشهای مؤثر در درمان سندرم توره، وارونهسازی عادات است. در این روش، ابتدا هر تیک به طور واضح و با صدای بلند شناسایی میشود. سپس به کودک آموزش داده میشود که هنگام بروز تیک، خود را در وضعیتی خاص قرار دهد یا رفتاری جدید را انجام دهد که مانع از وقوع تیک شود. به عنوان مثال، اگر کودک عادت به قرار دادن دستها روی سر دارد، با قرار دادن دستها روی زانو میتوان از بروز این تیک جلوگیری کرد. - درمان اختلال توره با رواندرمانی:
روش دیگر در کنترل سندرم توره، رواندرمانی است. این روش بر آموزش مهارتهای مقابله با تیکها و درمان اختلالات همراه مانند وسواس، افسردگی و اضطراب تمرکز دارد. رواندرمانی میتواند به کودک کمک کند تا با تیکها بهتر کنار بیاید و احساسات منفی مرتبط با این اختلال را مدیریت کند. - درمان سندروم تورت با نورولوژیکال:
یکی از روشهای پیشرفته درمان سندرم توره، درمان نورولوژیکال است که به تحریک عمیق مغزی معروف است. در این روش، یک باتری در مغز فرد مبتلا قرار داده میشود تا نواحی خاصی از مغز که کنترل حرکت را بر عهده دارند، تحریک شود. این باتری با استفاده از سیمهایی که در مغز قرار میگیرند، محرکهای الکتریکی را به نواحی هدف ارسال میکند.
این روش عمدتا برای افرادی که تیکهای پیچیده و شدیدی دارند و به دارو یا شیوههای دیگر درمانی پاسخ نمیدهند، مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، تحقیقات در مورد اثربخشی این روش هنوز در حال انجام است و نتایج نهایی آن مشخص نشده است. اگر فکر میکنید این روش برای درمان کودک شما مناسب است، بهتر است با پزشک معالج مشورت کنید تا از مزایا و خطرات احتمالی آن آگاه شوید و بررسی کنید که آیا این روش برای وضعیت خاص کودک شما مناسب است یا خیر.
دارو های سندرم توره
اختلال توره، همانند بسیاری از اختلالات نورولوژیک، درمان قطعی ندارد و داروها تنها به کاهش و مدیریت علائم کمک میکنند. بنابراین، استفاده از داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا داروهای خودسرانه ممکن است عوارض جانبی زیادی به همراه داشته باشند. داروهای معمولاً تجویز شده برای اختلال توره عبارتند از:
- داروهای اعصاب و کنترلکننده دوپامین برای نشانگان توره
داروهایی مانند هالوپریدول، آریپیپرازول و ریسپریدون، با هدف تضعیف یا مسدود کردن گیرندههای دوپامین در مغز، به کنترل تیکها کمک میکنند. این داروها میتوانند عوارضی مانند مهآلود شدن ذهن و افزایش وزن داشته باشند. - سم Onabotulinum A (بوتاکس)
تزریق بوتاکس به ماهیچههای آسیبدیده، به کنترل تیکهای عصبی ساده حرکتی و صوتی کمک میکند. این روش میتواند برای کاهش شدت تیکها و درمان نشانگان توره موثر باشد. - داروهای ضد افسردگی
از آنجا که سندرم توره معمولا با اضطراب، اندوه و وسواس همراه است، داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین برای بهبود این علائم تجویز میشوند. این داروها میتوانند به کاهش اضطراب و بهبود وضعیت روانی کودک کمک کنند. - داروهای ضد صرع
برخی از داروهای ضد صرع، مانند لاموتریژین و توپیرامات، ممکن است به کنترل علائم تیک کمک کنند. این داروها به ویژه زمانی که تیکها همراه با تشنج یا اختلالات عصبی دیگر وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار میگیرند. - مهارکنندههای آدرنرژیک مرکزی
داروهایی مانند گوانفاسین و کلونیدین که معمولا برای درمان اختلالات توجه و کنترل تکانهها تجویز میشوند، میتوانند به کاهش شدت تیکها کمک کنند. این داروها به تنظیم فعالیتهای عصبی و کنترل رفتارهای تکانهای کمک میکنند. - داروهای مخصوص اختلال کمتوجهی و بیشفعالی
داروهایی که برای درمان اختلال کمتوجهی و بیشفعالی (ADHD) تجویز میشوند، مانند دکستروآمفتامین و متیلفنیدات، میتوانند توجه و تمرکز کودک را بهبود بخشند. با این حال، در برخی از موارد، این داروها ممکن است تیکهای عصبی را تشدید کنند؛ بنابراین باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند.
فراموش نکنید که انتخاب دارو باید بر اساس نیازهای خاص هر بیمار و تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز عوارض جانبی و تاثیرات منفی جلوگیری شود. درمان موثر سندرم توره معمولاً شامل ترکیبی از دارو درمانی و روشهای غیر دارویی است.
ناگفته نماند که برای درمان اختلال توره با دارو، معمولا دوز کم دارو شروع میشود و سپس به تدریج افزایش مییابد تا عوارض جانبی به حداقل برسد. دوز نهایی روزانه ممکن است برای هر کودک متفاوت باشد. اگر نگرانی دارید، با پزشک مشورت کنید. خواب آلودگی ممکن است موقتی باشد و نیاز به مشاوره نداشته باشد. اگر باید دوز دارو را طی ۳ روز افزایش دهید، میتوانید آن را طی ۵ تا ۷ روز افزایش دهید. مشکلات خواب آلودگی ممکن است به مدت ۲ هفته ادامه یابد و از بین برود. اگر قبل از این مدت دارو را قطع کنید، ممکن است درمانی مفید را زودتر از موعد قطع کردهاید.
اگر تیکها شدیدتر شد، حتما با پزشک تماس بگیرید. لازم نیست دوز دارو را تغییر دهید یا دارو را قطع کنید. تیکها ممکن است به طور طبیعی زیاد و کم شوند و معمولاً دلیلی واضح ندارند. تغییرات در شدت تیکها معمولاً ناشی از استرس یا تغییرات دیگر است و نیاز به تغییر سریع دارو ندارد.
سندرم توره یک اختلال عصبی است که با تیکهای حرکتی و صوتی ناگهانی و مکرر شناخته میشود. این تیکها میتوانند ساده یا پیچیده باشند و در مواقع استرسزا یا هیجانانگیز شدت یابند. علائم معمولا در سنین پنج تا ده سالگی شروع میشود و ممکن است با گذر زمان تغییر کند. در بیشتر موارد، تیکها در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی کاهش مییابند، اما برخی افراد ممکن است در بزرگسالی همچنان به تیکها دچار شوند.
درمان سندرم توره شامل روشهای دارویی و غیردارویی است. درمانهای دارویی میتوانند شامل داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدصرع و داروهای مهارکننده دوپامین باشند، در حالی که روشهای غیردارویی مانند وارونهسازی عادات و رواندرمانی نیز برای مدیریت علائم مؤثرند. توجه به عوامل محیطی و روانی مانند استرس و اضطراب نیز مهم است، زیرا این عوامل میتوانند علائم را تشدید کنند.
علیرغم عدم وجود درمان قطعی، مدیریت مناسب و بهرهمندی از درمانهای سندروم توره میتواند به بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کند. همچنین، قرار گرفتن در گروههای پشتیبانی و بهرهمندی از خدمات پرستار کودک سفیر آرامش میتواند به کودک کمک کند تا از انزوا جلوگیری کرده و با دیگران در تعامل باشد.
سوالات متداول
سندرم توره چیست و چه علائمی دارد؟
سندرم توره اختلال عصبی است که با تیکهای حرکتی و صوتی مشخص میشود. تیکها میتوانند ساده مانند چشمک زدن و خرخر کردن، یا پیچیده شامل حرکات هدفمند و غیرارادی باشند. علائم معمولا از سنین پنج تا ده سالگی شروع میشود و ممکن است با گذر زمان تغییر کنند.
چه عواملی باعث بروز سندرم توره میشود؟
علت دقیق سندرم توره هنوز مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی نقش مهمی دارند. سابقه خانوادگی، مصرف مواد توسط مادر در دوران بارداری و برخی اختلالات نادر مانند تومور مغزی میتوانند در بروز این اختلال موثر باشند.
آیا درمان قطعی برای سندروم توره وجود دارد؟
در حال حاضر، درمان قطعی برای سندرم توره وجود ندارد. درمانها بیشتر بر کنترل علائم متمرکز هستند و شامل داروهای مختلف و روشهای غیردارویی مانند رواندرمانی و وارونهسازی عادات میشود. هدف درمان کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
سندروم تورت چیست؟
سندورم تورت همان اختلال و سندرم توره بوده که باعث یکسری تیک ها مثل پریدن پلک و سرفه های غیر ارادی در کودکان می شود.
