راه رفتن روی پنجه پا در کودکان که راه رفتن نوک انگشتی نیز نامیده میشود، مشکلی شایع در کودکانی است که به تازگی راه افتادهاند. اغلب کودکان در یک بازه زمانی کوتاه به این مشکل دچار میشوند و پس از گذشت مدتی این کار را ادامه نمیدهند. در حالی که برخی از کودکان فراتر از سالهای کودکی خود این عادت را تکرار میکنند. تا وقتی که کودک شما مسیر رشد طبیعی را طی مینماید، اختلالات این چنینی جدی نخواهند بود اما پس از طی شدن سنین رشد راه رفتن روی پنجه پا نگران کننده است.
در واقع زمانی که با معاینات تشخیصی پزشک شرایط خاص جسمانی کودک مشخص شود و بیماریهای بدن کودک شناسایی شوند، احتمالاً نگرانیهایی از بابت سلامت جسم کودک ایجاد خواهد شد. اگر کودک شما نیز جزو کودکانی است که همواره روی پنجه پا حرکت میکند، پس باید به فکر درمان این اختلال در حرکت کودک باشید. با کمک تمرینات مختلف ورزشی و روشهای پزشکی میتوانید این اختلال را درمان کنید. جهت درمان اختلال راه رفتن روی پنجه پا در کودک میتوانید از خدمات پرستار کودک نیز بهرهمند شوید.
راه رفتن کودک روی پنجه پا
حرکت کودک روی پنجه پا نوعی از حرکت و راه رفتن است که طی آن کودک به جای اینکه پای خود را کاملا روی زمین قرار دهد، پنجههای پا را روی زمین میگذارد و راه میرود. در این نوع از راه رفتن هیچ تماسی بین پاشنه پا و سطح زمین وجود ندارد. شاید در کودکانی که به تازگی راه رفتن را یاد گرفتهاند و یا نشانه های راه افتادن کودک را دارند، این مشکل چندان جدی و قابل توجه نباشد زیرا پس از سن ۲ سالگی کودک شما به جای اینکه با انگشتان خود حرکت کند، الگوی راه رفتن با پاشنه و انگشتان و پنجه پا را یاد میگیرد. در نتیجه همچون یک کودک معمولی حرکت میکند. در موارد بسیار نادر کودک حتی پس از سن ۲ سالگی به راه رفتن و حرکت کردن روی پنجه پای خود ادامه میدهد.
گرچه علت این مشکل به طور قطعی شناخته نشده است اما احتمال میرود اختلالات اسکلتی و حرکتی جسم کودک باعث راه رفتن کودک روی پنجه پا شده باشند. زمانی که والدین متوجه مشکل حرکت کودک خود میشوند، باید سریعا به پزشک مراجعه نمایند و جهت بررسیهای اولیه از خدمات پزشک بهرهمند شوند.
لازم به ذکر است اگر این اختلال در همان سنین کودکی درمان نشود، به یک عادت در کودک تبدیل شده و در سنین جوانی و بزرگسالی سبب اختلالات حرکتی کودک میشود. پس باید با کمک روشهایی همچون انجام تمرینات ورزشی کششی، انجام تمرینات ورزشی که عضلات پا را تقویت میکنند، فیزیوتراپی و درمان از طریق جراحی این مشکل برطرف شود.
راه رفتن کودک روی پنجه پا نشانه چه چیزی می تواند باشد؟
راه رفتن کودک روی قسمت پنجه پا دلیل قطعی و مشخص ندارد. به عقیده پزشکان بسیاری از کودکان بیدلیل روی پنجه پای خود حرکت میکنند و پس از گذشت زمان این عادت خود را ترک مینمایند. با این حال اگر فرزند شما همیشه روی پنجه پای خود حرکت میکند، این مورد میتواند نشانه یک مشکل فیزیکی در جسم کودک باشد. در اغلب موارد معاینات پزشکی اختلال ایدیوپاتیک را نشان میدهند.
ایدیوپاتیک بدان معنا است که کودک طبق یک عادت خاص روی پنجه پای خود حرکت میکند و دلیلی خاص برای این عارضه وجود ندارد. گاهی اوقات تشخیص پزشکان نشانگر یک بیماری همچون سفت شدن عضلات و تاندونهای پای کودک است و گاهی نیز مشکلی همچون تاندون آشیل که دامنه حرکت کودک را محدود میکند، است. هر چه که باشد، پس از سن ۲ سالگی اختلالات حرکت بدن کودک نوعی اختلالات جدی هستند و باید پیگیری شوند. چنانچه والدین نسبت به درمان مشکل راه رفتن کودک روی پنجه پا بیتوجه باشند، راه رفتن کودک در آینده نیز دچار مشکل میشود.
به نقل از وبسایت رسمی و معتبر mayoclinic :
راه رفتن روی انگشتان پا یا توپ های پا که به آن راه رفتن با انگشت نیز می گویند، در کودکانی که تازه راه رفتن را شروع کرده اند، نسبتاً رایج است. بیشتر کودکان از آن بیشتر می شوند.
کودکانی که بیشتر از سنین کودکی به راه رفتن با انگشتان پا ادامه می دهند، اغلب از روی عادت این کار را انجام می دهند. تا زمانی که کودک شما به طور طبیعی رشد می کند و رشد می کند، راه رفتن انگشتان پا نگران کننده نیست. گاهی اوقات راه رفتن روی انگشتان پا می تواند ناشی از برخی شرایط از جمله فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و اختلال طیف اوتیسم باشد.
علت راه رفتن کودک روی پنجه پا
به طور معمول راه رفتن روی پنجه پا عادتی است که کودکان پس از یادگیری نحوه حرکت کردن آن را تکرار میکنند. اگر به دنبال علل و دلایل اصلی ایجاد این اختلال حرکت هستید، موارد زیر نیز میتوانند دلیلی برای ایجاد مشکل راه رفتن روی پنجه پا باشند:
- عادت اصلی ترین علت راه رفتن روی پنجه
همان طور که اشاره کردیم در اغلب مواردی که راه رفتن کودک روی پنجه پا دیده میشود، دلیل جدی وجود ندارد. این وضعیت به اصطلاح علمی وضعیت ایدیوپاتیک یا ناشناخته نامیده میشود. بدین معنا که هنوز هیچ علل خاصی برای بروز این اختلال حرکتی شناسایی نشدهاند. در شرایط ایدیوپاتیک کودکان قادر به راه رفتن روی پاشنه پا نیز هستند اما به دلیل ساده بودن حرکت روی پنجه پا، آن را ترجیح میدهند.
در این حالت کودک رفته رفته راه رفتن روی پنجه پا را به یکی از عادات خود تبدیل میکند و این میتواند باعث سفتتر شدن یا کوتاهتر شدن عضله پای کودک شود. این عادت پس از مدتی ممکن است برطرف شود یا در سنین نوجوانی، جوانی و بزرگسالی با کودک همراه باشد.
- مشکل تاندون کوتاه آشیل کودک
اگر فرزند شما همواره روی پاشنه پای خود حرکت میکند، این میتواند نشانهای از مشکلات تاندون آشیل پای کودکان باشد. تاندون آشیل تاندونی است که عضلات قسمت پایینی پا را به استخوان پاشنه پا پیوند میدهد. زمانی که تاندون آشیل کوتاهتر از حد معمول باشد، از برخورد قسمت پاشنه پای کودک با زمین جلوگیری میکند. در این حالت کودک قادر به صاف کردن کف پای خود نیست و اجباراً برای جلوگیری از درد پاشنه پا روی انگشتان و پنجه پا حرکت میکند.
- فلج مغزی دلیل رفتن روی پنجه در کودکان
بیماری فلج مغزی در کودکان عامل دیگری برای راه رفتن کودک روی پنجه پا به شمار میآید. آسیب دیدگی پا، رشد غیر طبیعی بدن، تون عضلانی و وضعیت جسمانی نامساعد کودکان عاملی برای فلج مغزی هستند. فلج مغزی انواع مختلفی دارد. یکی از شایعترین انواع فلج مغزی مشکل اسپاستیک است که موجب متاثر شدن عضلات و سفت شدن آنها میشود. این اختلال باعث میشود تاندون آشیل بدن کودک به قدری سفت شود که پاشنه پای کودک حین حرکت به سمت بالا کشیده شود و پنجه پا پایین باشد. در نهایت اختلال حرکت روی پنجه پا ایجاد میشود.
- دیستروفی عضلانی
گاهی اوقات راه رفتن کودکان روی انگشتان پا به علت وجود دیستروفی عضلانی اتفاق میافتد. این بیماری ژنتیکی زمانی رخ میدهد که فیبرهای عضلانی بدن کودک به شکل غیر معمول آسیب ببینند. چنین آسیبهایی در طول زمان مشخص میشوند. اگر کودکان از همان زمانی که راه رفتن را آغاز کردهاند روی پنجه پا راه بروند، به احتمال زیاد دیستروفی عضلانی یکی از مشکلات بدن کودکان است.
- نوروپاتی محیطی علت راه رفتن روی پنجه بچه ها
یکی از بیماریهای اصلی که باعث راه رفتن کودکان روی پنجه پا میشود، نوروپاتی محیطی است. مشکل راه رفتن در دو الی ۱۰ درصد کودکان به دلیل بروز نوروپاتی محیطی است و با علائمی همچون مور مور شدن پا، بیحسی کف پا و ضعف پا همراه است.
- مشکلات ساختاری پا
برخلاف تصور بسیاری از افراد مشکلات ساختاری و ناهنجاریهای ژنتیکی پا نیز عاملی برای اختلالات حرکت کودک از جمله راه رفتن کودک روی پنجه پا هستند. افتادگی پا، پاچنبری و صافی کف پا و پادرد از جمله این ناهنجاریها هستند. اختلالات رشد کودک نیز عاملی برای ایجاد این مشکل هستند.
- بیماری اوتیسم و راه رفتن کودکان بر روی پنجه پا
راه رفتن کودکان روی انگشتان پا با اختلالات طیف اوتیسم نیز در ارتباط است. اوتیسم یک اختلال عصبی است که روابط، تعاملات و ارتباطات افراد را تحت تاثیر قرار میدهد. مشکلات عصبی همچون تاخیر در گفتار و حرکات باعث راه رفتن روی پنجه پا خواهند شد. زیرا ارتباطات زیادی بین مهارتهای حرکتی ضعیف و مهارتهای ارتباطی وجود دارد.
در این حالت کودکان حس خوبی از راه رفتن روی پنجه پا دریافت میکنند و دوست دارند این عادت راه رفتن خود را تقویت کنند. عوامل اصلی بروز این اختلال بیش حسی، مشکل در جهت گیری فضایی، موقعیت نامناسب پا و مشکل حس عصبی پا هستند. والدین جهت درمان این اختلال در کودک خود باید راهکار فیزیوتراپی را انتخاب کنند.
تمرین های درمان راه رفتن کودک روی پنجه پا
شاید جالب به نظر برسد اما تمرینات ورزشی مختلف میتوانند بر عادت راه رفتن روی پنجه پا در یک کودک غلبه کنند. تمرینات کششی و تمرینات عضلانی موجب سستی عضلات پا شده و دامنه حرکت را بهبود میبخشند. این تمرینات اگر به طور منظم انجام شوند، اختلالات حرکت را برطرف میکنند. در ادامه برخی از کاربردیترین تمرینات ورزشی جهت درمان مشکل راه رفتن کودکان روی انگشتان پا معرفی شدهاند.
تمرینات کششی برای درمان راه رفتن کودک روی پنجه پا
تمرینات کششی باعث برطرف شدن انقباض تاندونهای پا میشوند. چنانچه کودک در زمینه انجام تمرینات کششی اکتیو و فعال باشد، سریعا این مشکل رفع میشود. جهت انجام این تمرین کودک باید به پشت بخوابد و زانوهای خود را به شکل صاف روی زمین قرار دهد. در همین حالت با دستان خود پای کودک را گرفته و خم کنید.
حرکت دیگری که میتوانید در این حالت انجام دهید، این است که انگشتان پای کودک را به سمت ساق پا خم کنید تا آسیب تاندونها از بین بروند. شما میتوانید روبروی کودک بنشینید و پای خود را به پای کودک بچسبانید. سپس دستان کودک را بگیرید و خودتان را به عقب بکشید. این تمرین نوعی بازی نیز هست. علاوه بر انجام این کارها استفاده از اسپیلنتهای کششی که توسط پزشکان فیزیوتراپی تجویز میشوند برای درمان این اختلال توصیه شده است.
تمرین کشش تاندون آشیل
یکی از مهمترین تمرینات برای درمان راه رفتن کودک روی پنجه پا تمرین کشش تاندون آشیل است. در این تمرین شما باید از کودک بخواهید که ابتدا روی یک سطح صاف دراز بکشد و پای خود را صاف کند. در همین حالت شما زانوی کودک را میگیرید و زانو را خم میکنید. حال انگشتان خود را با دقت به سمت زانوی کودک نشانه بگیرید و به مدت ۱۵ الی ۳۰ ثانیه در همین وضعیت نگه دارید. این کار را حداقل ده بار انجام دهید تا اختلالات حرکتی کودک درمان شوند.
انجام فعالیتهای پروپریوسپتیو
در مواقعی درمان راه رفتن روی پنجه پا میتواند بسیار آسانتر از آن چیزی باشد که شما فکرش را میکنید. فعالیتهای پروپریوسپتیو جزو تمرینات سادهای هستند که راه رفتن کودک بر روی پنجه پا را درمان مینمایند. هدف اصلی انجام این فعالیتها این است که حسی عمیق در پای کودک ایجاد شود و اختلال راه رفتن روی انگشتان درمان گردد. بدین منظور میتوانید از تمرینات جهیدن، بالا و پاییدن پریدن روی ترامپولین و راهپیمایی کردن به همراه کودک بهره بگیرید.
تمرین نشستن و ایستادن کودک برای درمان خانگی راه رفتن بر روی پنجه
این تمرین نیز جزو تمرینات کاربردی برای رفع مشکل راه رفتن کودک روی پنجه پا است. در ابتدا از کودک خود بخواهید روی یک صندلی کوچک بنشیند و پاهای خود را به زمین بچسباند. دستان خود را درست در قسمت زیرین زانوی کودک قرار دهید و پس از گرفتن زانو پای کودک را به زمین فشار دهید. بهتر است در این مرحله فشار زیادی به پا وارد شود. پس از انجام این کار از کودک بخواهید بایستد. این تمرین را در طول روز چندین بار انجام دهید تا پای کودک استقامت کافی جهت ایستادن روی پنجه و پاشنه پا را پیدا کند. با انجام این تمرین الگوی قرار گرفتن پای کودک روی زمین نیز تغییر میکند.
تمرینات لمسی پای کودک
تمرینات لمسی پای کودک علاوه بر این که جزو تمرینات درمانی مشکل حرکت روی پنجه پا در کودکان به شمار میآیند، یک بازی ایدهآل برای بچهها هستند. برای انجام این تمرینات باید به کودک خود فرصت بدهید تا پابرهنه روی سطوح ماسهای، چمن و شن حرکت کند. اگر پوست بدن کودک شما حساس است، میتوانید در خانه یک سینی را پر از برنج کنید و از کودک بخواهید در سینی حرکت نماید. با انجام این کار کودک ناخواسته تمام پای خود را روی زمین قرار میدهد و فشار مداوم کف پا روی زمین الگوی حرکت را بهبود میبخشد. والدین میبایست در تشویق کودک برای انجام این تمرین استمرار داشته باشند تا پس از مدتی کوتاه مشکل راه رفتن کودک درمان شود.
تمرین تقلید راه رفتن حیوانات
از دیگر تمرینات مفید درمان راه رفتن روی انگشتان پا تمرین تقلید از حیوانات است. کودک شما با تقلید حرکت حیواناتی نظیر خرس و فیل (به این صورت که دست و پای خود را روی زمین قرار داده و حرکت کند) میتواند به راحتی عادت روی پنجه پا راه رفتن را کنار بگذارد.
تمرین راه رفتن با کفشهای ورزشی صدادار برای درمان راه رفتن روی پنجه پا
اغلب کودکان کفشهای صدادار و چراغدار را دوست دارند. شما میتوانید از این فرصت برای درمان مشکل حرکت روی پنجه پا در کودک استفاده نمایید. ابتدا کفشی را خریداری کنید که تنها زمانی چراغ میزند یا صدا میدهد که پای کودک کاملا روی زمین قرار بگیرد. سپس هنگام پیادهروی یا راه رفتن این کفش را به کودک بپوشانید. خواهید دید کودک برای دیدن چراغ کفش یا شنیدن صدا از کفش مجبور است پای خود را روی زمین قرار دهد. این تمرین اگر هر روز انجام شود، به راحتی مشکل راه رفتن کودک روی پنجه پا را درمان میکند.
تمرینات وزنه مچ پا
تمرینات وزنه مچ پا برای آن دسته از کودکانی مناسب هستند که پس از سنین ۲ سالگی عادت راه رفتن روی پنجه پا را ترک نکردهاند. این تمرینات موجب طولانیتر شدن تاندون پا، درمان کوتاه بودن تاندون شده و قدرت راه رفتن کودک را بهبود میبخشند. بهتر است قبل از انجام این تمرینات با یک پزشک متخصص مشورت داشته باشید و از وزنههای مناسب برای درمان مشکل راه رفتن کودک خود استفاده کنید. لازم به ذکر است استفاده از وزنههای مخصوص مچ پا موجب تماس کف پا با سطح زمین میشود.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی علل و عوامل راه رفتن کودک روی پنجه پا پرداختیم و تمریناتی را جهت درمان سریع این اختلال حرکت در کودکان پیشنهاد کردیم. راه رفتن بر روی پنجه پا در سنین کودکی و زمانی که کودک نوپا است، یک عارضه معمولی به شمار میآید و نیاز به درمان جدی ندارد. زمانی که کودک پس از سن ۲ سالگی مدام روی پنجه پای خود حرکت میکند، ممکن است به فلج مغزی، ایدیوپاتیک، دیستروفی عضلانی، نوروپاتی محیطی، اختلالات رشد و مشکلات حرکتی مبتلا شده باشد. همچنین کودکان مبتلا به اوتیسم با این اختلالات مواجه میشوند.
درمان سریع این مشکل با استفاده از چندین تمرین مختلف امکان پذیر است. تمرینات کششی، ایستادن و نشستن، وزنه زدن و تمریناتی از این قبیل جهت درمان راه رفتن روی پنجه پا توصیه شدهاند. چنانچه اختلال حرکت در کودک شما شدید است، میتوانید به یک پزشک مراجعه کنید و زیر نظر پزشک به درمان این اخالال بپردازید. اگر نسازمند خدمات پرستاری از کودک دلبند خود هستید، میتوانید از خدمات پرستاری و مراقبت از کودک مرکز پرستاری سفیر آرامش بهرهمند شوید.
سوالات متداول
عوارض راه رفتن روی پنجه پا چیست؟
راه رفتن کودک بر روی پنجه پا میتواند عوارضی همچون عدم تعادل عضلانی در دوران نوجوانی و بزرگسالی، کاهش قدرت لگن و عضلات، ناتوانی در صاف کردن قسمت کف پا، عدم توانایی در حفظ تعادل و زمین خوردن مداوم، ایجاد سفتی مچ پا و انقباض عضلات را به دنبال داشته باشد.
راه رفتن روی پنجه پا در کودکان پسر و دختر چگونه است؟
اگرچه هر دو جنسیت کودک یعنی هم دختران و هم پسران تمایل به راه رفتن روی پنجه پای خود را دارند اما به نظر میرسد کودکان پسر بیشتر از کودکان دختر علاقمند این مدل از راه رفتن و حرکت کردن هستند.
آیا باید کودک را مجبور به درست راه رفتن کرد؟
اگر راه رفتن کودک روی پنجه پا هنوز به یک عادت اصلی تبدیل نشده است، میتوان با تذکر دادن یا صحبت کردن آن را درمان نمود. تشویق کودکان در کنار انجام تمرینات ورزشی کششی و عضلانی راهکارهای موثر جهت درمان این اختلال دامنه حرکت کودک به شمار میآیند.
روی پنجه راه رفتن برای دیسک کمر مفید است یا مضر؟
روی پنجه راه رفتن برای دیسک کمر معمولاً مضر است. این حرکت فشار بیشتری بر عضلات پایین کمر و ستون فقرات وارد میکند، که میتواند باعث تشدید درد و آسیب بیشتر به دیسکها شود.
فواید راه رفتن روی پنجه در بزرگسالان چیست؟
راه رفتن روی پنجه در بزرگسالان به تقویت عضلات ساق و کف پا، بهبود تعادل، تقویت عضلات مرکزی، افزایش انعطافپذیری مچ و بهبود گردش خون کمک میکند.