اختلال خواب در سالمندان Sleep disorders in the elderly یک بیماری شایع و طبیعی است که با افزایش سن و تغییر الگوی خواب سالمندان پدیدار میشود. اختلالات خواب در دوران سالمندی انواع مختلفی دارند و در اثر عوامل مختلف خود را نشان میدهند. از آنجایی که این اختلالات موجب کاهش تمرکز و کاهش قوای بدنی سالمندان میشوند، باید سریعا درمان شوند.
سالمندان میبایست بلافاصله پس از مواجهه با علائم اختلالات خواب به پزشک مراجعه کنند و پس از تشخیص بیماری بهترین تکنیک درمان را انتخاب کنند. توجه داشته باشید روند درمان اختلالات خواب سالمندان نیازمند پرستاری از سالمندان است. شما میتوانید از خدمات پرستار سالمند جهت مراقبت از سالمندان و حفظ سلامت سالمندان استفاده کنید.
انواع اختلال خواب سالمندی چیست؟
اختلالات خواب در دوران سالمندی انواع مختلفی دارند:
- کم شدن ساعت خواب سالمند
- مشکل سالمند در به خواب رفتن
- خواب سبک و کم کیفیت سالمندان
- بیدار شدن سالمند در نیمه شب
- زودتر یا دیرتر بیدار شدن سالمند از خواب
علت بی خوابی سالمندان
برای تقویت خواب سالمندان، تقویت خواب نوزاد و برطرف کردن هر نوع اختلالات خواب در هر سنی لازم است ابتدا علت اصلی بی خوابی و مشکلات خواب مشخص شود. برخی از مهمترین علل اختلال خواب در سالمندان موارد زیر هستند:
- عادات نامناسب خواب
- نامناسب بودن محیط خواب سالمند
- یائسگی علت بی خوابی در سالمندان
- عوارض مصرف برخی از داروهای مضر
- ورزش نکردن و بی تحرکی
- فشار، استرس و اضطراب در زندگی
- عدم تعامل اجتماعی با گروه سالمندان
- اختلالاتی همچون سندرم پای بیقرار، خروپف، آپنه خواب و تنفس بدون نظم در بدن سالمند
- نور اضافی محیط
- احساس درد در اعضای بدن به علت وجود بیماریهایی همچون پوکی استخوان، دیابت، آرتروز و آسم در سالمندان
علائم بی خوابی در سالمندان چیست؟
مشکلات خواب و اختلال خواب در سالمندان ممکن است علائم مختلفی داشته باشند. گاهی اوقات سالمندان در طول روز احساس خستگی و خواب آلودگی دارند و گاهی نیز در به خواب رفتن با مشکل مواجه میشوند. از آنجایی که اختلالات خواب افراد سالمند در بدن هر فرد به شکلی خاص بروز میکنند، ممکن است سالمندان با علائم زیر نیز مواجه شوند:
- بروز مشکلات تنفسی در خواب و خر و پف
- تغییر در الگوی خواب مثل کاهش یا افزایش زمان خواب و بیداری
- تاثیر استرس در سالمندان و بی خوابی آن ها
- فعالیتهای غیر عادی در طول خوابیدن و بی خوابی در سالمندان
راه های تشخیص اختلال خواب در سالمندان
تشخیص اختلال خواب در سالمندان گرچه با توجه به علائم مختلف این بیماری امکان پذیر است اما مبتلایان به اختلالات خواب جهت تشخیص دقیق بیماری خود و دلایل آن باید به پزشک مراجعه نمایند. پزشک در ابتدا سوالاتی را جهت بررسی علائم جسمانی میپرسد و پس از آن به معاینه جسم بدن بیمار میپردازد. این اقدام با هدف یافتن هر گونه مشکل اساسی در بدن سالمندان انجام میشوند. در صورتی که علائم اولیه باعث مشکوک شدن پزشک بشوند، جهت تشخیص این بیماری باید تست خواب یا پلی سومنوگرام انجام شود.
تست خواب معمولا در آزمایشگاههای خواب و شب هنگام انجام میگیرد. شخص سالمند باید در این آزمایشگاهها همچون روزهای عادی به خواب برود و تکنسینها علائم بدن سالمند حین خواب را یاداشت کنند. نوع حرکات بدن، میزان ضربان قلب سالمند، خروپف و تنفس نامنظم از جمله مهمترین علائم قابل کنترل حین تست خواب هستند. پس از انجام تست خواب بیماری اصلی بدن سالمند و دلیل اختلالات خواب سالمند مشخص خواهند شد.
به نقل از وبسایت رسمی و معتبر www.healthline.com :
اختلالات خواب چگونه تشخیص داده می شوند؟
برای تشخیص، پزشک در مورد علائم شما می پرسد و یک معاینه فیزیکی برای بررسی شرایط زمینه ای انجام می دهد. آنها همچنین ممکن است از شما بخواهند که یک دفترچه خاطرات خواب را برای 1 تا 2 هفته تکمیل کنید تا در مورد الگوهای خواب خود بیشتر بدانید.تشخیص بی خوابی به سه جزء اصلی نیاز دارد:
- مشکل خواب مداوم
- فرصت خواب کافی
- اختلال عملکرد مانند توهم در سالمندان
اگر سالمند مشکوک به اختلال خواب اولیه، به ویژه آپنه انسدادی خواب باشد، پزشک ممکن است یک مطالعه خواب در آزمایشگاه به نام پلی سومنوگرافی (PSG) یا یک تست خواب در خانه (HST) را توصیه کند.
درمان اختلال خواب در سالمندان
جهت رفع مشکلات و اختلال خواب در سالمندان راهکارهای درمانی متعددی پیشنهاد شدهاند. در ادامه به معرفی بهترین و کاربردیترین تکنیکهای درمان اختلالات خواب افراد مسن خواهیم پرداخت.
- درمان اختلالات خواب افراد مسن با تغییر سبک زندگی
شاید ساده به نظر برسد اما تغییر سبک زندگی و انجام برخی از اقدامات موثر قبل از خواب راهی برای درمان بی خوابی در سالمندان است. پرهیز از خوردن غذا و نوشیدن مایعات قبل از خواب، پرهیز از مصرف نوشیدنیهای الکلی قبل از خواب و دوش آب گرم میتواند کیفیت خواب را افزایش دهد.
- بهبود مشکلات خواب سالمندان با رفتار درمانی
رفتار درمانی یکی دیگر از تکنیکهای کاربردی در برطرف کردن اختلالات خواب افراد مسن است. در این تکنیک رفتارهای مناسب و مرتبط با خواب به سالمندان آموزش داده میشوند. همچنین نحوه تنظیم ساعات خواب و چگونگی کنترل محرکها توسط سالمند به فرد بیمار آموزش داده میشوند. برای درمان از طریق رفتار درمانی لازم است حداقل ۶ هفته زمان را به درمان اختصاص دهید.
- درمان بیماریها مرتبط اختلال خواب در سالمندان
یکی از اصلیترین روشهای درمان اختلال خواب در سالمندان برطرف کردن بیماریهایی است که خواب را با مشکل مواجه کردهاند. بیماریها و مشکلات تنفسی، دردهای جسمانی، مشکلات ذهنی و هر گونه بیماری دیگر ممکن است خواب را با مشکل مواجه کنند. در این صورت باید بیماری اصلی درمان شود تا سالمند به راحتی به خواب برود.
- درمان اختلالات خواب افراد پیر با مصرف برخی داروها
مصرف داروهای مخصوص خواب روش دیگری برای رفع بی خوابی سالمندان است. در صورتی که روشهای معرفی شده امتحان شدند اما نتیجهای به دنبال نداشتند، باید بیماران دارو مصرف نمایند. داروهایی همچون ملاتونین از جمله داروهای اصلی رفع اختلالات خواب هستند و زیر نظر پزشکان متخصص تجویز میشوند.
درمان بی خوابی سالمندان در خانه
برای درمان مشکل بیخوابی افراد مسن در خانه و خواباندن کودکان میتوانید اقدامات زیر را به کار بگیرید:
- تنظیم ساعات خواب مشخص برای سالمندان
- ایجاد محیطی آرام و راحت جهت خواب
- عدم چرت زدن، خوابیدن و عدم استراحت سالمند در طول روز
- دوش آب گرم برای رفع خستگی و استراحت بهتر و اختلال خواب در سالمندان
- انجام ورزشهای منظم در طول روز
- خوردن شام سه الی چهار ساعت قبل از خواب
- ایجاد فعالیتهای آرام و خوابآور قبل از خواب (مثل مطالعه، تماشای سریال و ورزشهای آرام)
جلوگیری از اختلال خواب در سالمندان
همیشه پیشگیری از بروز بی خوابی و اختلال خواب در سالمندان بهتر از درمان این مشکل است. گاهی اوقات انجام برخی از کارهای روزانه باعث میشود سالمندان از بروز اختلالات خواب در امان باشند. مهمترین این کارها موارد زیر هستند:
- زمانی که سالمندان وارد رختخواب خود میشوند، بدون انجام کارهای اضافی باید سریعا بخوابند.
- سالمندان میبایست برنامه خواب منظمی داشته باشند. یعنی شبها در ساعت معین به خواب بروند و صبح نیز در ساعت معین از خواب بیدار شوند.
- نوشیدن چای، قهوه و نوشیدنیهای حاوی کافئین بعد از ظهر یا شب ممنوعیت دارد.
- تا حد امکان از خوابیدن سالمندان در طول روز جلوگیری کنید تا دچار اختلالات خواب نشوند.
- از مصرف خودسرانه قرصهای خوابآور که عوارض خطرناکی را با خود به دنبال دارند، پرهیز نمایید.
- بهتر است جای خواب سالمند یکباره تغییر نکند. اگر قرار بر تغییر جای خواب سالمندان است، باید اجازه دهید فرد سالمند به محیط جدید عادت کند.
- برای شام هرگز غذاهای چرب و سنگین استفاده نکنید.
- پیاده روی و فعالیتهای فیزیکی بدن سالمند را تا حد امکان افزایش دهید.
اختلال خواب در سالمندان یکی از رایجترین اختلالات افزایش سن است و در اثر اضطراب، افسردگی، عدم جای خواب مناسب، مصرف غذاهای سنگین، نوشیدن آب، ورزش نکردن و سایر دلایل اتفاق میافتد. اختلالات خواب آزار دهنده هستند و اجازه استراحت کافی به سالمندان را نمیدهند. به همین علت باید سریعا درمان شوند.
راهکارهایی همچون رفتار درمانی، تغییر سبک زندگی، مصرف دارو و درمان بیماریهای مرتبط با خواب جهت برطرف کردن این بیماری توصیه شدهاند. چنانچه میخواهید کیفیت خواب افراد سالمند را افزایش دهید، میتوانید جهت رفع اختلال خواب در سالمندان از خدمات پرستاری مرکز خدماتی سفیر آرامش بهرهمند شوید.
سوالات متداول
عوارض کم خوابی در سالمندان چیست؟
اگر سالمندان کم خوابی داشته باشند، دچار دیابت، مشکلات حافظه، اضافه وزن، حملات قلبی و سکته میشوند.
اختلال خواب در سالمندان چه دلایلی دارد؟
اختلالات خواب در سالمندان دلایل متعددی دارند. عدم تحرک، نوشیدن آب و مصرف غذا قبل از خواب، بیماریهای مختلف، الکل، سیگار، ورزش نکردن، عوارض برخی داروها و افسردگی و اضطراب دلایل اصلی این مشکل هستند.
بهترین روش درمان بی خوابی در سالمندان چیست؟
داشتن سبک زندگی مناسب و استفاده از مکملهای غذایی همچون منیزیم و ملاتونین به افزایش کیفیت خواب سالمندان کمک شایانی میکند و راهحلی ویژه جهت رفع مشکل خواب سالمندان و پیشگیری از اختلالات خواب است.
بی خوابی در سالمندان به چه معناست؟
بی خوابی در سالمندان و اختلال خواب افراد مسن به این معناست که افراد در سنین بالا بنا به دلایلی مثل استرس و اظراب نمی توانند در طول شبانه روز خواب راحت و با کیفیت به اندازه کافی داشته باشند.
