تبخال دهان کودکان، یکی از بیماری‌های شایع ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. این ویروس معمولاً از طریق تماس مستقیم با زخم‌های تبخال یا بزاق آلوده منتقل می‌شود. تبخال دهان می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های دردناک و قرمز در اطراف دهان، لثه‌ها و زبان کودک شود و علائمی چون تب، درد، مشکلات خوردن و نوشیدن را به همراه داشته باشد.
این بیماری معمولاً در کودکان زیر ۵ سال مشاهده می‌شود و اگرچه محدودشونده بوده، اما ممکن است نیاز به درمان و مراقبت‌های خاصی داشته باشد تا علائم کاهش یابد و از عوارض احتمالی جلوگیری شود. والدین و پرستار کودک باید کاملا با این بیماری و علائم آن آشنایی داشته باشند تا در مواقع لزوم اقدامات لازم را انجام دهند.
تبخال دهانی در کودکان چیست؟
هرپس دهانی در کودکان یک عفونت ویروسی است که عمدتاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) ایجاد می‌شود. این عفونت معمولاً در کودکان زیر پنج سال دیده شده و به طور کلی از طریق تماس مستقیم با زخم‌های تبخال یا مایعات بدن فرد آلوده منتقل خواهد شد. علائم ابتدایی این بیماری می‌تواند شامل تب، تحریک پذیری، و کاهش اشتها باشد.
در کودکان، تبخال دهانی معمولاً با ظهور زخم‌های کوچک و دردناک در داخل دهان و اطراف لب‌ها همراه است. این زخم‌ها می‌توانند به شدت دردناک باشند و به طور کلی باعث ناراحتی و مشکلات تغذیه‌ای در کودک شوند. علاوه بر زخم‌های دهانی، ممکن است تورم و قرمزی لثه‌ها و گلو نیز مشاهده شود.
درمان تبخال دهانی معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد ویروسی برای کاهش شدت علائم و مدت زمان بیماری است. همچنین، مراقبت‌های حمایتی مانند استفاده از مسکن‌ها و تامین مایعات کافی برای کمک به بهبود سریع‌تر کودک مهم است. در بسیاری از موارد، با گذشت زمان و بدون نیاز به درمان خاص، زخم‌ها بهبود یافته و علائم کاهش می‌یابند.
به نقل از وبسایت healthychildren :
تبخال در کودکان که معمولاً توسط ویروس هرپس ایجاد می‌شود، به شکل تاول‌های کوچکی ظاهر می‌شود که اغلب در اطراف لب‌ها، دهان یا بینی دیده می‌شود. این تبخال‌ها بسیار مسری هستند و از طریق بزاق یا تماس پوستی منتقل می‌شوند. اکثر کودکان تا سن 5 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند و علائم آن ممکن است از خفیف تا شدید باشد، از جمله تب، تورم غدد لنفاوی و تحریک‌پذیری. تبخال‌ها می‌توانند به دلیل عواملی مانند استرس، نور خورشید یا بیماری بازگردند.
اگرچه درمان قطعی وجود ندارد، اما ویروس اغلب در حالت غیرفعال باقی می‌ماند و با پرهیز از عوامل محرک، رعایت بهداشت و استفاده از درمان‌های تسکین‌دهنده قابل مدیریت است. والدین باید در صورت ادامه‌دار شدن زخم‌ها یا بروز علائم شدید مانند درد نزدیک چشم، یا بروز مکرر تبخال‌ها با پزشک مشورت کنند.
ویروس هرپس عامل بروز تبخال دهانی در کودکان
ویروس هرپس که به نام هرپس سیمپلکس ویروس (HSV) نیز شناخته می‌شود، عامل بروز تبخال دهانی در کودکان است. این ویروس به دو نوع HSV-1 و HSV-2 تقسیم می‌شود، که نوع اول (HSV-1) بیشتر مسئول ایجاد تبخال‌های دهانی است. این ویروس معمولاً از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده مانند بزاق، منتقل شده و می‌تواند به راحتی از طریق بوسیدن یا استفاده از وسایل مشترک مانند قاشق یا لیوان پخش شود.
وقتی کودک به ویروس هرپس آلوده می‌شود، ممکن است علائمی مانند تب، درد در ناحیه دهان و زخم‌های کوچک قرمز و تاول‌دار در لثه‌ها و دهان را تجربه کند. این زخم‌ها می‌توانند به تدریج به زخم‌های باز و دردناک تبدیل شوند که خوردن و نوشیدن را برای کودک سخت می‌کنند. علائم معمولاً در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابند؛ اما ویروس می‌تواند به حالت نهفته در عصب‌های حساس باقی بماند و در مواردی که سیستم ایمنی ضعیف شود، دوباره فعال گردد.
درمان تبخال دهانی معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد ویروسی است که می‌تواند شدت و مدت زمان بیماری را کاهش دهد. همچنین، مراقبت از زخم‌ها، حفظ بهداشت مناسب و جلوگیری از تماس نزدیک با دیگران در زمان شیوع ویروس، می‌تواند به کاهش انتشار بیماری کمک کند. پزشک ممکن است پیشنهادات خاصی برای مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض جانبی بدهد.
تفاوت تبخال دهان با آفت دهان چیست؟
هرپس دهانی در کودکان و آفت دهان هر دو مشکلات دهانی هستند که با کمک پزشک و پرستار کودک بهبود می‌یابند. در ادامه به بررسی این تفاوت این دو بیماری می پردازیم:
1. تبخال دهان (هرپس دهانی)
- علت و عامل ایجاد: تبخال در دهان ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) است. این ویروس بعد از اولین تماس با بدن، به صورت غیر فعال در اعصاب دهانی باقی می‌ماند و در مواقع خاص مانند استرس یا ضعف سیستم ایمنی دوباره فعال می‌شود.
- علائم: معمولاً با احساس سوزش، خارش یا درد در ناحیه‌ای که تبخال‌ها ظاهر می‌شوند، شروع شده و سپس تاول‌های کوچک و پر از مایع به سرعت تشکیل می‌شوند. این تاول‌ها معمولاً پس از چند روز شکسته شده و به زخم‌های خشک تبدیل می‌شوند.
- انتقال: تبخال دهانی از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا، به ویژه در هنگام بروز تاول‌ها، منتقل می‌شود. تماس با بزاق، بوسیدن، یا استفاده از وسایل مشترک مثل مسواک یا لیوان می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.
2. آفت دهان (آفت‌های دهانی)
- علت و عامل ایجاد: علت دقیق آفت‌های دهانی هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما عواملی مانند استرس، کمبود ویتامین‌ها (به ویژه ویتامین B12، فولیک اسید و آهن)، آسیب‌های فیزیکی به دهان (مانند سایش ناشی از دندان‌ها یا مواد غذایی خشن) و برخی اختلالات سیستم ایمنی می‌توانند نقش داشته باشند.
- علائم: آفت‌های دهانی به صورت زخم‌های کوچک و گرد با حاشیه قرمز و مرکز سفید یا زرد رنگ در داخل دهان ظاهر می‌شوند. این زخم‌ها می‌توانند دردناک باشند و خوردن یا صحبت کردن را دشوار کنند.
- انتقال: آفت‌های دهانی مسری نیستند و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شوند. این زخم‌ها به دلیل عوامل داخلی و شخصی ایجاد می‌شوند.
در نهایت، هر دو وضعیت نیاز به توجه و مدیریت مناسب دارند، اما با توجه به تفاوت‌هایشان، درمان و پیشگیری از هر کدام باید بر اساس نوع و علت آنها صورت گیرد.
دلایل بروز بیماری تبخال دهان کودکان
تبخال دهان کودکان که به نام “هرپس سیمپلکس” نیز شناخته می‌شود، یک عفونت ویروسی است که عمدتاً به وسیله ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) ایجاد می‌شود. در ادامه به بررسی دلایل بروز این بیماری در کودکان می‌پردازیم:
- انتقال ویروس از فرد به فرد: ویروس هرپس سیمپلکس به راحتی از طریق تماس مستقیم با پوست یا مخاط آلوده منتقل می‌شود. در کودکان، این انتقال معمولاً از طریق تماس با فردی که دچار تبخال است، صورت می‌گیرد. تماس با بزاق یا ضایعات تبخالی فرد آلوده یا حتی استفاده از لوازم شخصی مانند حوله، لیوان یا مسواک مشترک، می‌تواند موجب انتقال ویروس شود.
- سیستم ایمنی ضعیف: سیستم ایمنی کودکان به ویژه در سنین پایین هنوز به طور کامل توسعه نیافته؛ بنابراین، آنها ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های ویروسی از جمله هرپس سیمپلکس باشند.
- پیشینه عفونت‌های ویروسی: اگر کودکی قبلاً دچار عفونت‌های ویروسی دیگر شده باشد، ممکن است سیستم ایمنی او ضعیف‌تر شده و در معرض ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس قرار گیرد.
- مخالفت با شرایط بهداشتی: شرایط بهداشتی نامناسب مانند عدم شستن دست‌ها یا استفاده از لوازم شخصی مشترک می‌تواند به انتقال ویروس کمک کند.
- عوامل محیطی و فصلی: برخی عوامل محیطی و فصلی، مانند تغییرات شدید دما یا تنش‌های روانی، می‌توانند باعث کاهش سیستم ایمنی و بروز عفونت‌های ویروسی شوند.
- تماس با مایع تبخالی: تماس با مایع درون تاول‌های تبخالی فرد آلوده یکی از راه‌های اصلی انتقال ویروس است. این تماس می‌تواند از طریق بوسیدن، یا لمس نواحی آلوده و سپس تماس با دهان یا صورت کودک صورت گیرد.
در کل، جلوگیری از تماس نزدیک با افراد آلوده، رعایت بهداشت مناسب و آگاه‌سازی از علائم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به تبخال در دهان در کودکان کمک کند.
نشانه ها و علائم ویروس هرپس در کودکان
ویروس هرپس (Herpes Simplex Virus) در کودکان می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. علائم ویروس هرپس در کودکان شامل موارد زیر است:
تبخال‌های دهانی:
اینها زخم‌های کوچک و دردناک هستند که در اطراف دهان، لب‌ها و درون دهان ظاهر می‌شوند. این زخم‌ها معمولاً در ابتدا به صورت تاول‌های کوچک و پر از مایع هستند که بعداً پوسته می‌زنند.
عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
ممکن است کودک دچار سرفه، گلودرد و یا آبریزش بینی شود.
تب بالا در کودکان
تب در کودکان به صورت بالا و ناگهانی یکی از علائم رایج بوده و ممکن است با سایر علائم عفونی همراه باشد.
تورم غدد لنفاوی
غدد لنفاوی در ناحیه گردن و زیر فک می‌تواند بزرگ و دردناک شوند.
زخم‌های جنسی
اگر ویروس از طریق تماس جنسی منتقل شود، ممکن است زخم‌هایی در نواحی تناسلی و مقعد ظاهر شوند.
تغییرات رفتاری
برخی کودکان ممکن است دچار بی‌قراری، بی‌حالی یا تغییرات در رفتار و خواب شوند.
علاوه بر این علائم در موارد شدیدتر این ویروس می‌تواند به سیستم عصبی مرکزی نیز حمله کند و باعث مننژیت یا آنسفالیت شود. در این صورت، علائم شامل سردرد شدید، حساسیت به نور، استفراغ در کودکان و در برخی موارد تشنج خواهند بود. در صورتی که هر یک از این علائم در کودک مشاهده شود، ضروری است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب صورت گیرد.
روش های درمان تبخال دهان کودکان
تبخال دهان کودکان که معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث بروز زخم‌ها و ناراحتی‌های زیادی در ناحیه دهان و اطراف آن شود. درمان تبخال دهانی در کودکان می‌تواند شامل روش‌های مختلفی باشد که هدف آنها کاهش علائم و تسریع بهبودی است. در زیر روش‌های درمانی مختلف توضیح داده شده‌اند:
۱. داروهای ضد ویروسی
- آسی کلروویر (Acyclovir): یکی از داروهای اصلی برای درمان تبخال است. این دارو می‌تواند به صورت کرم یا قرص تجویز شود و به کاهش طول مدت و شدت علائم کمک می‌کند.
- والاسیکلوویر (Valacyclovir) و فامسی کلروویر (Famciclovir): داروهایی دیگر برای درمان تبخال هستند که ممکن است در برخی موارد تجویز شوند.
۲. درمان‌های موضعی
- کرم‌های ضد ویروسی: کرم‌هایی مثل لوسیون یا پمادهایی که حاوی مواد ضد ویروسی هستند، می‌توانند به کاهش درد و سرعت بهبودی زخم‌ها کمک کنند.
- کرم‌های بی‌حس‌کننده: کرم‌های موضعی حاوی بنزوکائین یا لیدوکائین می‌توانند باعث کاهش درد و سوزش شود.
۳. مراقبت‌های عمومی
- آبرسانی: اطمینان از مصرف مایعات کافی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن و تسهیل بهبودی.
- پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده: پرهیز از غذاهای تند، نمک‌دار یا اسیدی که می‌توانند زخم‌ها را تحریک کنند.
- توجه به بهداشت: شستشوی دست‌ها به طور مکرر و استفاده از وسایل شخصی برای جلوگیری از گسترش ویروس.
مهم است که برای درمان تبخال دهانی در کودکان، با پزشک متخصص مشورت کنید تا روش‌های درمانی مناسب برای وضعیت خاص کودک شما تعیین شود.
درمان خانگی تبخال دهان کودکان
علائم ویروس هرپس در کودکان به‌طور معمول توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. در ادامه، درمان‌های خانگی و مراقبت‌های ممکن برای این وضعیت را توضیح می‌دهیم:
- استفاده از کمپرس سرد: کمپرس سرد می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. برای این کار، یک حوله تمیز را با آب سرد خیس کنید و آن را به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
- محلول‌های شستشو با آب نمک: شستشوی دهان با محلول آب نمک می‌تواند به کاهش درد و جلوگیری از عفونت کمک کند. دستورالعمل این محلول به این گونه است که یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و دهان کودک را با این محلول شستشو دهید. این کار را چند بار در روز انجام دهید.
- مراقبت از تغذیه: هنگام ابتلا به تبخال، خوراکی‌های تند، اسیدی و گرم ممکن است درد را تشدید کنند. غذاهای نرم، سرد و ملایم برای کودک مناسب‌تر هستند. از خوراکی‌هایی مانند ماست، پوره سیب‌زمینی و سوپ‌های سرد استفاده کنید.
- استفاده از عسل: عسل خواص ضدویروسی و ضدباکتریایی دارد و می‌تواند به تسکین زخم‌ها کمک کند. دستورالعمل این گونه بوده که مقداری عسل را به آرامی روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید. توجه داشته باشید که عسل برای کودکان زیر یک سال مناسب نیست.
- استفاده از ژل‌های بی‌حس‌کننده: ژل‌های بی‌حس‌کننده بدون نسخه می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. قبل از استفاده، با پزشک یا داروساز مشورت کرده و دستورالعمل‌های محصول را دنبال کنید.
- پرهیز از انتقال عفونت: برای جلوگیری از انتقال عفونت به سایر اعضای خانواده، از لمس زخم‌ها و تماس نزدیک با دیگران خودداری کنید. باید دست‌ها را به‌طور مداوم شسته و از به اشتراک‌گذاری وسایل شخصی خودداری کنید.
این روش‌ها ممکن است به بهبود سریع‌تر زخم‌های تبخال کمک کنند؛ اما در صورتی که علائم ادامه‌دار یا شدید بودند، نیاز به مراقبت‌های پزشکی بیشتری است.
سخن پایانی
تبخال دهانی در کودکان که معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ ایجاد می‌شود، باعث ظهور زخم‌های دردناک در اطراف دهان و لب‌ها می‌شود. این بیماری بسیار مسری است و می‌تواند از طریق تماس مستقیم با زخم‌های فعال منتقل شود. برای پیشگیری و درمان، مهم بوده که بهداشت فردی را رعایت کرده و در صورت بروز علائم، به پرستار کودک یا پزشک مراجعه شود. مراقبت صحیح می‌تواند به کاهش علائم و سرعت بهبودی کمک کند.
سوالات متداول
علائم تبخال در کودکان چیست؟
علائم تبخال دهانی کودکان شامل تب، درد و التهاب در دهان، زخم‌های کوچک و قرمز، و تورم در لثه‌ها و زبان است.
چگونه تبخال در کودکان منتقل می‌شود؟
تبخال در کودکان می‌تواند از طریق تماس مستقیم با زخم‌های فعال یا بزاق آلوده منتقل شود. همچنین تماس با اشیاء یا وسایل شخصی فرد مبتلا نیز ممکن است باعث انتقال ویروس شود.
چه مدت طول می‌کشد تا تبخال دهانی در کودکان بهبود یابد؟
معمولاً تبخال‌های دهانی در کودکان ظرف 1 تا 2 هفته بهبود می‌یابند؛ اما در برخی موارد ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد.
علت ویروس هرپس در کودکان چیست؟
ویروس هرپس در کودکان معمولاً به دلیل تماس مستقیم با فرد آلوده به ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. این تماس می‌تواند از طریق بوسیدن، استفاده مشترک از وسایل شخصی (مثل ظروف غذا یا حوله) یا تماس با بزاق و زخم‌های تبخال صورت گیرد. ویروس می‌تواند در کودکی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارد، به راحتی منتقل شود.
تبخال در کودکان خطرناک است؟
در صورتی که برای درمان تبخال و ویروس هرپس در کودکان اقدامی صورت نگیرد، امکان دارد علاوه بر مشکلات پوستی سبب التهاب سیستم عصبی و آسیب به اندام های داخلی شود.
