کودکان عموما در سنین پایین ضربه به سر را در بازی و یا محیط های محتلف تجربه می‌کند اما این ضربه می‌تواند خفیف و یا شدید باشد تشخیص خفیف بودن آن می‌تواند به شما در کنترل اوضاع کمک کند عموما ضربات خفیف با قرمزی و تورم همراه هستند اما تشخیص ضربات شدید و‌میزان آسیب و‌خطرناک‌بودن آن‌نیاز به پزشک‌متخصص دارد. در برخی موارد می تواند با تب در کودکان همراه باشد. موسسه پرستار کودک سفیر آرامش در این مقاله قصد دارد شما را با مشکلاتی که ممکن است در پی ضربه به سر کودک پیش بیاید آشنا کند.
ضربه به کدام قسمت سر کودک خطرناک است؟
ضربه به سر کودک می‌تواند به شدت خطرناک باشد، اما برخی مناطق خاص در سر هستند که بیشتر در معرض خطر آسیب‌های جدی قرار دارند. عموما از اسیب به دو طرف سر و‌بالای گوش‌ها عموما به عنوان خطرناک‌ترین محل ضربه یاد می‌کنند اما ضربه به نواحی‌مختلف هم در صورت شدت زیاد می‌تواند سبب آسیب شود و یا در مواردی بسیار خطرناک باشد:
- ضربه به پیشانی ممکن است منجر به آسیب به مغز یا کبودی در ناحیه جمجمه شود و در برخی موارد می‌تواند خطر آسیب‌هایی مانند سوانح خونریزی داخلی را به وجود آورد.
- ضربه به پشت سر کودک می‌تواند به آسیب مغز و یا شکستگی جمجمه منجر شود. همچنین ممکن است باعث نگرانی‌هایی درباره آسیب به عصب‌های حیاتی در اطراف مغز شود.
- آسیب به ناحیه گیجگاهی و یا دو طرف سر و‌پشت گوش ها می‌تواند باعث شکستگی‌های جمجمه و آسیب به ساختارهای مغز شود و در برخی موارد ممکن است منجر به صدمات جدی مثل خونریزی مغزی شود.
- ضربه به بالای سر و یا ناحیه تاج نیز نسبت به آسیب در اثر ضربه حساس است و ممکن است منجر به آسیب‌های جدی مغزی شود.
البته این آسیب ها در کودکان به مراتب بیشتر و‌جدی تر از بزرگسالان است. کودکان به دلیل اینکه مغز آن‌ها در حال رشد است و جمجمه‌شان هنوز به‌طور کامل استحکام پیدا نکرده، بیشتر در معرض خطر آسیب‌ها و ضربه‌های شدید به سر هستند.
به نقل از سایت healthychildren:
برای هر چیزی بیش از یک ضربه سبک روی سر، باید با پزشک کودک خود تماس بگیرید. پزشک کودک شما می خواهد بداند که آسیب چه زمانی و چگونه اتفاق افتاده است و کودک شما چه احساسی دارد.
اگر کودک شما هوشیار باشد و به شما پاسخ دهد، آسیب سر خفیف است و معمولاً نیازی به آزمایش یا عکسبرداری با اشعه ایکس نیست. کودک شما ممکن است از درد یا ترس گریه کند، اما این نباید بیش از 10 دقیقه طول بکشد. ممکن است لازم باشد به مدت 20 دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید تا تورم کاهش یابد و سپس برای مدتی کودک خود را از نزدیک تماشا کنید.
بعد از ضربه به سر کودک چه علائمی‌خطرناک است؟
گاهی اوقات برخی از ضربه‌هایی که به سر کودک وارد می‌شود بسیار خفیف هستند در این زمان شما نباید خیلی نگران عوارض این ضربه باشید اما در زمانی‌که ضربه به پشت سر کودک وارد می‌شود باید به تمامی علائم بعد از ضربه توجه کنید. این علائم ممکن است برای سلامت کودک مهم و‌حیاتی باشند.
- استفراغ بیش از یک بار
- خونریزی یا هر گونه ترشحات از گوش یا بینی
- گیجی، تشنج، گرفتگی
- تاری یا دوبینی
- هماهنگی ضعیف بدنی یا ناشیانه
- ایجاد ضعف جدید دست یا پا، یا هر ضعف موجود که بدتر شده یا بهبود نیابد.
- مشکل در بلع یا سرفه هنگام خوردن یا نوشیدن
- حساسیت به صدا
- گفتار نامشخص یا ناواضح
- رفتار غیر معمول یا گیج کننده
- سردرد شدید یا مداوم که با مسکن بهبود نیابد.
استفراغ بعد از ضربه به سر کودک
عموما در هنگام ضربه سر به کودک می‌توانید به عنوان اقدامات اولیه او را نشانده و کمپرس سرد بر روی سر او قرار دهید اگر بعد از یک تا دو ساعت از ضرب علائمی مانند حالت تهوع و استفراغ در کودک شما ظاهر شد ممکن است خطرناک باشد. در این زمان بهتر است که در اولین فرصت کودک را به نزدیک‌ترین اورژانس رسانده تا اقدامات اولیه برای جلوگیری از افزایش خطرات ناشی از ضربه مغزی برای او انجام شود
در نوزادان استفراغ بعد از ضربه به سر عموما یکی از نشانه‌های ضربه شدید به جمجمه است و باید بسیار جدی گرفته شود. استفراغ پس از ضربه به سر کودک یا نوزاد اصلا نشانه خوبی نیست و ممکن است در ادامه علائم دیگری برای کودک شما رخ دهد این علائم عبارت است از:
بیهوش شدن
در برخی از زمان ها نوزاد پس از ضربه به سر بی تابی می کند که این شرایط می تواند امیدوار کننده باشد. اما برخی اوقات پس از ضربه بعد از مدت کوتاهی نوزاد بیهوش می‌شود که در این صورت باید او را به سریع‌ترین مکان درمانی انتقال دهید. برخی اوقات ممکن است روند بیهوش شدن کودک برعکس باشد یعنی پس از ضربه سریعا بیهوش شده و بعد از چند دقیقه به هوش بیاید در این زمان بهترین راه بررسی بیهوش شدن کودک توسط کادر درمان است.
تشنج
تشنج عبارت است از لرزش سریع دست و پا و قفل شدن دهان که ممکن است در فرد پس از وقوع ضربه رخ دهد. تشنج ممکن است از چند دقیقه بعد از ضربه و حتی تا دو سال بعد از ضربه هم برای فرد و کودک رخ دهد.
ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چرا بعد از دو سال ممکن است تشنج در کودکان رخ دهد زیرا اثرات برخی از ضربات در دراز مدت مشخص می‌شود و ساختار مغز را پس از مدتی تحت تاثیر قرار می دهند.
ضربه به سر نوزاد و تب
پس از ضربه به سر کودک ممکن است عوارض جانبی برای او پیش بیاید استفراغ تب بی‌حالی گیجی از شرایطی است که ممکن است با آن ها روبرو شوید. برخی اوقات ضربه مغزی ممکن است سبب تب و عدم توانایی بدن در تنظیم دمای بدن شود.
عموما بروز تب پس از ضربه به پشت سر کودک به دلیل وجود التهاب نیست بلکه یک تب نورولوژیک است که 4تا 37 درصد کودکانی که ضربه به سر راتجربه می‌کنند به این نوع تب مبتلا می شوند. این تب در کودکان یک پایه عصبی داشته و چون تشدید کننده ای ضربه مغزی است باید جدی گرفته شود و در صورت بروز تب آن را پیگیری کنید.
البته لازم به ذکر است که در برخی کودکان تب با افزایش دما همراه نبوده و کودک مشکلاتی از قبیل بیدار شدن از خواب، عرق کردن یا احساس «گرگرفتگی» و قرمزی موضعی را دارد. تمامی‌این علائم نشانه هایی از بروز‌ضربه مغزی است و باید جدی گرفته شود. شما با انجام اقدامات زیر می‌توانید از بروز تب جلوگیری کنید:
- نوشیدن آب خنک
- استفاده از وسایل سرمایشی
- پوشیدن لباس‌های خنک
- ضربه به پشت سر و‌تورم
اگر نوزاد دچار ضربه به پشت سر شده و تورم مشاهده می‌شود، این وضعیت ممکن است نگرانی‌هایی را به وجود آورد. هرگونه تورم در ناحیه سر پس از ضربه می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد. تورم می‌تواند نشانه خونریزی زیر پوست یا حتی درون جمجمه باشد.
در برخی موارد تورم سبب افزایش فشار درون جمجمه شده و سبب درگیر شدن بافت های اطراف و آسیب به جمجمه خواهد شد. تورم یکی‌از مسائلی است که اگر پس از ضربه به سر کودک‌جدی گرفته نشود ممکن است سبب مرگ‌کودک‌شود. اگر در هنگام‌تورم‌پشت سر نوزاد علائم همراه زیر را داشت توصیه می‌شود سریعا با پزشک‌مشورت‌کنید:
- دچار استفراغ می‌شود.
- خواب‌آلودگی غیرعادی دارد یا به سختی بیدار می‌شود.
- متوجه تغییرات رفتاری می‌شوید (مانند تحریک‌پذیری یا اشکال در تغذیه).
- علائم تشنج یا ناهماهنگی حرکتی دارد.
ضربه به سر کودک تا چند ساعت خطرناک‌است؟
ضربه به سر کودکان می‌تواند در هر زمانی خطرناک باشد، و شدت و نوع ضربه، سن کودک و علائم همراه می‌تواند تأثیر زیادی بر نحوه واکنش به این وضعیت داشته باشد. با توجه به تحقیقات انجام شده در این زمینه علائم ممکن است بلافاصله پس از آسیب یا تا چند ساعت یا حتی روزها پس از ضربه ظاهر شوند. بنابراین، فقط زیرا کودک بعد از چند ساعت به نظر خوب است، به این معنی نیست که خطر وجود ندارد.
به طور کلی، پزشکان توصیه می‌کنند که به مدت 24 ساعت پس از ضربه به سر، کودک تحت نظارت باشد. اگر هیچ‌کدام از علائم نگران‌کننده در این مدت ظاهر نشود، خطر کمتری وجود دارد، اما همچنان باید توجه کرد. بهترین کار این است که در صورت مشاهده هر گونه تغییر غیرعادی در رفتار یا سلامت کودک، سریعا به متخصص پزشکی مراجعه کنید. هیچ گاه در مورد وضعیت سلامت کودک ریسک نکنید.
اقدامات لازم بعد از ضربه خوردن سر بچه و‌نوزاد
بعد از ضربه به سر بچه یا نوزاد، اقدامات زیر می‌تواند به حفظ سلامتی و نکات ایمنی در خانه کودک کمک کند:
- ارزیابی وضعیت کودک
بررسی کنید که آیا کودک هوشیار است و به اطراف خود پاسخ می‌دهد. اگر کودک بیهوش شد یا مشکل در بیدار شدن داشت، فورا به خدمات اورژانس مراجعه کنید.
- نظارت بر علائم
در ساعت‌های اولیه بعد از ضربه، به دقت کودک را زیر نظر داشته باشید. به دنبال علائم هشداردهنده باشید، مانند سردرد شدید، استفراغ، مشکل در تعادل، مشکل در صحبت کردن یا تغییر در رفتار.
- اجتناب از فعالیت‌های سخت
از فعالیت‌های فیزیکی شدید یا خطرناک برای کودک جلوگیری کنید تا مغز او به خوبی استراحت کند.
- یخ درمانی
در صورت وجود تورم، می‌توانید یک بسته یخ (با پارچه‌ای روی پوست) بر روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید تا التهاب کاهش یابد.
سخن پایانی
ضربه به پشت سر کودک در برخی موارد ممکن است سبب بروز مسائل و مشکلات جدی برای کودک شما شود . ممکن است این علائم سبب بروز آسیب تا پایان عمر برای کودک شود. هرگونه مشکل غیر عادی مانند استفراغ، دوبینی، خونریزی از بینی و یا گوش می تواند به عنوان علائم خطر به حساب بیاید و نیاز به بررسی توسط کادر پزشکی دارد.
