دلایل و علت توهم در سالمندان

یکی از بیماری های رایجی که امروزه اکثر افراد نوجوان و سالمند را درگیر میکند، توهم است این بیماری زمانی ایجاد می شود که فرد چیزهای غیر واقعی را حس کرده و نمی ‌تواند اتفاقات واقعی و غیر واقعی را تفکیک کند، توهم زمانی خطرناک است که افراد به طور کلی در یک دنیای غیر واقعی زندگی کنند، به طور معمول توهم علائم بیماری‌ های دیگری است به این معنا که یک بیماری خطرناک تر در روان فرد ایجاد شده که نشانه اصلی آن توهم است. پرستار سالمند و خانواده‌ها باید تلاش کنند علت و دلایل اصلی بیماری توهم را شناسایی کنند و روش‌های درمانی مناسب را به کار ببرند، زیرا برخی مواقع امکان دارد در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع توهم به یک بیماری جداگانه تبدیل می شود.

توهم چیست؟

توهم برداشت نادرستی از اشیاء یا وقایع است که شامل حواس پنج‌گانه می‌شود: بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی. توهمات به نظر واقعی می‌رسند، اما واقعی نیستند. واکنش‌های شیمیایی و یا ناهنجاری‌ها در مغز انسان باعث ایجاد توهمات می‌شوند. توهمات معمولاً نشانه‌ای از اختلالات مرتبط با روان‌پریشی، به‌ویژه اسکیزوفرنی هستند، اما همچنین ممکن است ناشی از مصرف مواد، شرایط عصبی و برخی وضعیت‌های موقت نیز باشند.

یک فرد ممکن است توهمی را تجربه کند بدون آنکه بداند آنچه را که تجربه می‌کند واقعی نیست. وقتی شخصی فکر می‌کند توهمش واقعی است، این به عنوان یک علامت روان‌پریشی در نظر گرفته می‌شود. هنگام بروز توهم شما چیزهایی را می‌شنوید، می‌بینید، بو می‌کنید، مزه می‌زنید یا احساس می‌کنید که به نظر واقعی می‌آیند، اما فقط در ذهنتان وجود دارند.

به نقل از وبسایت clevelandclinic :

توهمات برداشت‌های نادرستی از تجربیات حسی هستند. برخی از توهمات عادی هستند، مانند آن‌هایی که در هنگام خواب رفتن یا بیدار شدن ایجاد می‌شوند. اما دیگر توهمات ممکن است نشانه‌ای از یک وضعیت جدی‌تر مانند اسکیزوفرنی یا زوال عقل باشند.

توهم در سالمندان

هنگامی که سالمند به وسیله حواس فیزیکی چیزهای غیر واقعی را احساس می کند دچار توهم شده است، توهم در سالمندان و سایر گروه‌های سنی به یک شکل بوده و علائم و نشانه های آن یکی هستند، به صورت کلی تو هم دارای دو دسته اصلی است:

• توهم تخیلی

در توهم تخیلی فرد مبتلا اتفاقات و شرایطی را احساس می ‌کند که به هیچ وجه در واقعیت وجود ندارد، و تنها در ذهن او ساخته شده اند.

• توهم معمول در سالمندان

توهم معمول امکان دارد به طور واقعی نیز وجود داشته باشد.

 انواع توهم در سالمندان

چندین نوع مختلف از توهم در سالمندان وجود دارد، از جمله:

1- توهم در شنوایی (صوتی)

این‌ نوع توهمات شایع‌ترین نوع توهم در سالمندان هستند. که شامل شنیدن صداهایی است که واقعی نیستند، مانند موسیقی، صداهای پا یا صدای درهایی که به هم کوبیده میشوند. برخی افراد صداهایی از دیگران می‌شنوند در حالی که هیچ کس صحبت نکرده است. این صداها ممکن است مثبت، منفی یا خنثی باشند و ممکن است از شما بخواهند که کاری انجام دهید که ممکن است به خود یا دیگران آسیب برساند.

2- توهم بینایی (دیداری)

این توهمات شامل دیدن چیزهایی هستند که واقعی نیستند، مانند اشیاء، اشکال، افراد، حیوانات یا نورها.

3- توهم لمسی (لامسه)

این توهمات باعث می‌شوند سالمند احساس لمسی روی بدن خود یا حرکتی در بدن خود کند که واقعی نیست. این مورد ممکن است شامل احساس خزیدن حشرات روی پوست یا حرکت اندام‌های داخلی باشد.

4- توهم بویایی (بویایی)

این توهمات شامل تجربه بوی‌هایی هستند که وجود ندارند یا هیچ کس دیگری نمی‌تواند آن‌ها را حس کند.

5- توهم چشایی (چشایی)

این توهمات طعم‌هایی ایجاد می‌کنند که اغلب عجیب یا ناخوشایند هستند. توهمات چشایی (که معمولاً طعم فلزی دارند) یک علامت نسبتاً رایج برای افرادی است که به صرع مبتلا هستند.

6- توهم حضور

این توهمات باعث می‌شوند که فرد احساس کند کسی در اتاق کنار او یا در پشت سرش ایستاده است.

7- توهم پروپریوسپشن (Proprioception)

این توهمات باعث می‌شوند فرد فکر کند که بدن شما در حال حرکت است، مانند پرواز یا شناور شدن، در حالی که این‌طور نیست.

8- توهم مرتبط با خواب

همچنین اختلالات خواب در سالمندان ممکن استباعث ایجاد توهمات زیر در آنان بشود:

• توهم بیدارشدن از خواب: این‌ها توهماتی هستند که در هنگام بیدار شدن از خواب اتفاق می‌افتند. برای بیشتر افراد، این توهمات عادی تلقی می‌شوند و نگران‌کننده نیستند. این توهمات ممکن است در افرادی که به برخی اختلالات خواب مبتلا هستند، بیشتر رایج باشند.
• توهم هنگام خواب رفتن: این‌ها توهماتی هستند که در هنگام خواب رفتن اتفاق می‌افتند. معمولاً کوتاه‌مدت هستند و حدود 86 درصد آن‌ها بصری هستند. افراد معمولاً الگوها و اشکال متحرک یا تصاویری زنده از چهره‌ها، حیوانات یا صحنه‌ها را می‌بینند. این توهمات معمولاً نگران‌کننده نیستند.

علت و دلایل توهم در سالمندان

تاکنون هیچ دلیل خاصی که به تنهایی سبب به وجود آمدن تو هم در افراد شود، شناخته نشده است، اما برخی از علت های شایع این اختلال سوء استفاده جنسی و جسمی در زمان کودکی، زمینه ژنتیکی، ثبت خاطره بد در ذهن بیمار، استفاده از داروهای همراه عوارض توهم، ضربه مستقیم به سر می باشد. لازم به ذکر است که اگر تو هم علائم بیماری دیگر محسوب شود، آن بیماری علت اصلی تو هم می باشد. در ادامه به برخی از مهمترین علت ها و دلایل توهم در سالمندان میپردازیم:

• خواب رفتن یا بیدار شدن.
• تحت تأثیر الکل یا برخی داروها، مانند ماری‌جوانا، توهم‌زاها ، کوکائین، آمفتامین‌ها، هروئین یا کتامین.
• تب بالا در افراد مسن.
• کمبود شدید آب.
• کم‌خوابی
• میگرن سالمندان
• تروما
• درد شدید
• سوگواری
• عفونت‌هایی مانند عفونت‌های ادراری
• بهبود از بی‌هوشی پس از یک جراحی یا عمل

این نکته نیز باید گفته شود که تشخیص توهم، سطح آن یا دلیل آن، یک موضوع کاملاً تخصصی بوده که پزشک متخصص مغز و اعصاب با انجام معاینات پزشکی توانایی پی بردن به آن را دارد.

روش درمان توهم در سالمندان

همانطور که در مطالب قبلی نیز گفته شد توهم در سالمندان به تنهایی یک بیماری محسوب نمی شود، و به طور معمول علائم بیماری یا اختلال خطرناک تر است. بنابراین قبل از استفاده از هر روش درمانی باید به پزشک متخصص مراجعه شود تا سلامت سایر اعضای بدن بررسی شود، اگر بیماری دیگری سبب به وجود آمدن توهم در سالمندان شود باید با روش‌های درمانی درست  توهم سالمندان را درمان کرد.

رفتار با سالمند مبتلا به توهم

یکی از عوامل بسیار مهم در پیشروی و بدتر شدن توهم در سالمندان که در بهبود آن نیز نقش تاثیرگذاری دارد، نحوه رفتار اطرافیان یا پرستار سالمند ارزان قیمت با این اشخاص می باشد، اگر در خانواده شما سالمندی که دچار توهم شده است، وجود دارد باید نکاتی که در ادامه مطالب به آنها اشاره شده است را رعایت کنید:

• قبل از هر چیزی به توهمات آنها اهمیت ندهید و در چنین شرایطی با صبوری و آرامش کامل موضوع واقعی را برای آنها توضیح دهید.
• همانطور که مستحضر هستید اصلی ترین علل توهم، تنهایی سالمند است. بنابراین شما هرگز نباید او را تنها بگذارید و در صورتی که به فعالیت های دیگر مشغول هستید، و نمی توانید به طور ۲۴ ساعته همراه سالمند خود باشید می توانید از خدمات پرستار سالمند در منزل استفاده کنید، تا از به فکر رفتن او و ایجاد توهم در مغز او جلوگیری کند.
• سالمندانی که دچار توهم شده اند در صورت تکرار خاطرات خوب، روند درمان بیماری آنان تسریع می یابد، خانواده یا پرستار سالمند باید خاطرات خوب را بازگو کنند، آلبوم ها و فیلم های قدیمی را به نمایش بگذارند.

توهم یک بیماری روانی یا علائم سایر بیماری است که در طول زمان پیشرفت می کند بنابراین در صورت مشاهده رفتارهای نامناسب و غیر واقعی در سالمند باید با روان پزشک مشورت شود تا در صورت لزوم به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.

سخن پایانی

ما در مطالب بالا سعی کردیم درباره توهم در سالمندان علت و انواع آن اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم، بنابراین در صورت مشاهده رفتارهای نامناسب از سالمند خود، نسبت به آن بی اهمیت نباشید زیرا در سبک زندگی سالم سالمند بسیار تاثیرگذار است و حتما با روانپزشک درباره بیماری صحبت کنید، تا بیماری به موقع تشخیص و درمان شود.

سوالات متداول

1- علت هذیان گفتن سالمندان در بیداری چیست؟

هذیان گفتن سالمندان در بیداری می‌تواند ناشی از توهم، اختلالات روانی، زوال عقل، داروها و … باشد.

2- راه درمان توهم شنیداری چیست؟

با مشاوره روانشناختی، داروهای ضد روان‌پریشی و تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش مصرف الکل و داروهای توهم زا میتوان این بیماری را درمان کرد.