تغذیه از طریق لوله معده یکی از روشهای معمول در مراقبت از سالمندان و بیماران است که نمیتوانند بهطور عادی غذا بخورند. این روش که شامل وارد کردن لولهای از طریق بینی یا دهان به معده میشود، به بیمارانی که به دلیل شرایط پزشکی خاص قادر به بلع یا تغذیه خود نیستند، امکان دریافت مواد مغذی ضروری را میدهد. استفاده از لوله تغذیه، به ویژه لوله گاواژ، همراه با پرستار بیمار در شرایط خاص پزشکی، میتواند بهبود کیفیت زندگی بیماران و سالمندان را به همراه داشته باشد، اما همانند هر روش درمانی دیگر، معایب و خطرات خاص خود را نیز دارد که در این مقاله به بررسی آن میپردازیم.
تغذیه از طریق لوله معده
برخی از بیماران به دلیل بیماریهای عصبی، اختلالات عضلانی، یا زخمهای جدی در دهان و گلوی خود نمیتوانند به طور معمول غذا بخورند. لوله تغذیه به آنها کمک میکند تا مواد غذایی به صورت مستقیم به معده یا روده وارد شود. تغذیه از طریق لوله گاواژ به معنای فراهم کردن مواد غذایی و مایعات مورد نیاز بدن به صورت مستقیم از طریق یک لوله است که به معده یا روده کوچک وارد میشود. این روش در مواقعی که بیمار قادر به مصرف مواد غذایی از راه دهان نیست یا دچار مشکلات بلعی شده است، به کار میرود.
تغذیه از طریق این لوله معده میتواند به دو صورت کوتاه مدت (چند هفته) یا بلند مدت (چند ماه یا سال) استفاده شود. اگر فردی در منزل دارید که از طریق لوله معده تغذیه میشود، حتما باید پرستار بیمار استخدام کنید تا روند بهبودی سریعتر طی شود.
به نقل از وبسایت clevelandclinic :
لوله تغذیه به بیمار امکان دسترسی اضافی به دستگاه گوارش را میدهد. اگر به دلیل شرایطی، غذا نمیتواند از مسیر طبیعی خود یعنی دهان به مری (لوله غذا)، معده و روده کوچک حرکت کند، لوله تغذیه به کمک میآید. بسته به محلی که لوله به آن ختم میشود، تغذیه بهطور مستقیم به معده (که غذا را ذخیره و هضم میکند) یا روده کوچک (که مواد مغذی را جذب میکند) منتقل میشود.
پزشکان گاهی اوقات تغذیه با لوله را بهعنوان بخشی از مراقبتهای حمایتی برای کمک به افراد در پایان زندگی پیشنهاد میکنند تا راحتی بیشتری داشته باشند. برخی افراد (یا خانوادههای آنها) تصمیم میگیرند از تغذیه با لوله صرفنظر کنند. در این موارد، تصمیم به تغذیه با لوله تصمیمی بسیار شخصی است که باید با پزشک خود مشورت کنید.
انواع لوله تغذیه
دو نوع لوله تغذیه وجود دارد: لوله های تغذیه بینی و معده و لوله های تغذیه شکمی.
لوله تغذیه بینی – معده
NG لوله ای است که از طریق بینی وارد می شود و به سمت پایین معده امتداد می یابد و ارتباط بین این دو را فراهم می کند. مواد مغذی از طریق لوله به صورت فرمول های تغذیه ای تهیه شده تزریق می گردد . لوله های NG معمولاً هنگام تغذیه نوزادان نارس و افراد بیهوش یا در حالت کما استفاده می شود ، اما گاهی اوقات برای استفاده در افراد سالمند نیز تجویز می شود.
لوله تغذیه شکمی PEG
یک وسیله پزشکی است که از طریق دیواره شکم به معده وارد می شود. پزشک در حین جراحی لوله تغذیه ای را به نام گاستروستومی آندوسکوپی از راه پوست شکم به معده بیمار وارد می سازد. لوله تغذیه با تأمین غذا، مایعات و داروها مستقیماً به معده، ضمن عدم استفاده از دهان و مری، تغذیه را تسهیل می کند. PEG معمولاً در افرادی که در بلع مشکل دارند استفاده می شود.
وقتی شخصی نتواند خودش غذا را بجود یا ببلعد از این روش استفاده می شود. تا زمانی که علت اصلی بروز مشکل در غذا خوردن تشخیص داده شود، استفاده از یک لوله تغذیه می تواند مفید باشد. در شرایطی مانند زمانی که کسی در حال بهبودی از جراحی، سکته مغزی یا آسیب مغزی است، کمک کننده خواهد بود.
استفاده از لوله تغذیه در صورتی که افراد در بلع مداوم مشکل دارند، اما در آخرین مرحله یک بیماری لاعلاج نیستند – مانند زمانی که کسی مبتلا به پارکینسون است می تواند سودمند باشد. با این حال، تغذیه با لوله به افراد سالمند کمک نمی کند که بیشتر عمر کنند ، وزن بیشتری پیدا کنند، قوی تر شوند یا مهارت های خود را بازیابند. جایگزین لوله تغذیه ، تغذیه دقیق با دست است. که ارتباط انسانی و لذت بردن از چشیدن طعم غذا را فراهم می کند.
لوله گاواژ چیست؟
لوله گاواژ نوعی از لولههای تغذیهای است که به منظور تغذیه از طریق معده مورد استفاده قرار میگیرد. این لوله معمولاً از طریق بینی وارد شده و به معده ختم میشود. این لوله بیشتر در موارد کوتاهمدت و در بیمارانی که مشکلات بلع دارند یا به دلیل جراحی نمیتوانند به صورت عادی غذا بخورند، استفاده میشود. اگر قصد دارید برای بهبودی سریعتر، پرستار سالمند استخدام کتید، حتما مهارت و تجربه او را مورد ارزیابی قرار دهید.
نحوه غذا دادن به بیمار از طریق لوله
نحوه غذا دادن به بیمار از طریق لوله تغذیه روشی تخصصی است که باید از طریق پرستار یا فردی کار آزموده انجام شود. در واقع استفاده از لوله تغذیه در مواقعی ضروری است که بیمار به هر دلیلی قادر به مصرف مواد غذایی از راه دهان نباشد. تغذیه از طریق لوله معده میتواند شامل مشکلات بلعی شدید، سرطانهای سر و گردن، جراحیهای معده، سوختگیهای گسترده، بیماریهای عصبی-عضلانی مانند ALS یا MS و یا کما باشد. همچنین، در مواردی که بیمار نیاز به تغذیه طولانیمدت دارد و نمیتواند به صورت عادی غذا بخورد، لوله تغذیه یک راهکار مناسب و کارآمد است.
مزایای استفاده از لوله تغذیه
نحوه غذادادن به بیمار از طریق لوله در صورتی که اصولی باشد، مزایای بسیاری دارد که عبارتند از:
- دسترسی به تغذیه کافی: لوله تغذیه امکان دسترسی بیمار به مواد مغذی ضروری را حتی در شرایطی که نمیتواند غذا بخورد، فراهم میکند.
- کاهش خطر آسپیراسیون: در بیمارانی که مشکل بلع دارند، لوله تغذیه میتواند خطر آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به راه هوایی) را کاهش دهد.
- بهبود وضعیت تغذیهای: لوله تغذیه میتواند در بهبود وضعیت تغذیهای بیمارانی که به دلیل بیماری یا شرایط جسمی قادر به تغذیه عادی نیستند و یا دچار سندرم دامپینگ هستند، مؤثر باشد.
با مطالعه مزایای این لوله، میتوانید از گذاشتن آن اطمینان حاصل کنید.
عوارض گاواژ
با وجود مزایای فراوان، استفاده از لوله گاواژ معایب و عوارض خاص خود را نیز دارد. یکی از عوارض شایع استفاده از لوله تغذیه، عفونت در محل ورود لوله است که نیاز به مراقبت دقیق دارد. اگرچه لوله تغذیه میتواند خطر آسپیراسیون را کاهش دهد، اما در برخی موارد ممکن است خود این روش منجر به آسپیراسیون شود. یک احتمالی هم وجود دارد که بعد ها علت سکسکه های طولانی شما هم همین باشد.
انسداد لوله تغذیه به دلیل رسوبات غذایی یا دارویی یکی دیگر از مشکلات شایع است. ورود لوله به معده میتواند برای بیمار ناراحتی و درد ایجاد کند که باید با مراقبتهای پرستار بیمار مدیریت شود.
خطرات دیگر استفاده از لوله تغذیه در بیماران و سالمندان عبارتند از:
- خونریزی مغزی، عفونت ، تحریک پوست یا نشت در اطراف لوله
- حالت تهوع ، استفراغ و اسهال
- لوله ممکن است مسدود شود یا از محل خارج شود (باید در بیمارستان تعویض شود)
- خطر ابتلا به زخم بستر بیشتر است
- خطر ورود غذا به ریه ، که می تواند منجر به ذات الریه شود
در مراحل پایانی بیماری ، تغذیه لوله ای بدن را هیدراته تر می کند ، به این معنی که مایعات می توانند ریه های فرد را پر کنند و باعث مشکلات تنفسی شوند.
چرا استفاده از لوله های تغذیه توسط پزشکان توصیه می شوند؟
بسیاری از متخصصان وجود دارند که واقعاً منافع بیمار را در اولویت قرار می دهند و برای توضیح روش های درمانی و بحث درباره جوانب مثبت و منفی استفاد از هر روش درمانی برای بیمار و خانواده او وقت می گذارند. متأسفانه ، افرادی نیز هستند که بیشتر به صرفه جویی در وقت یا هزینه خود توجه دارند و ممکن است درمان هایی را توصیه کنند که همیشه به درد بیمار نمی خورد. دانستن حقایق در مورد لوله های تغذیه به این معنی است که شما تحت تاثیر افراد ناکار آمد تصمیم ناآگاهانه ای در مورد سالمند خود نخواهید گرفت.
گاهی پزشکان ممکن است استفاده از یک لوله تغذیه را توصیه کنند زیرا این امر به آنها امکان می دهد فرد را زودتر مرخص کنند و در این صورت صرفه جویی در هزینه برای بیمارستان انجام می شود. اما بهتر است در شرایطی که استفاده از این روش ضرورت خاصی ندارد پزشک زمانی را برای توضیج مزایا و معایب این روش به خانواده افراد بیمار و یا سالمند اختصاص دهد و منتظر تصمیم خانواده بماند.
در خانه سالمندان نیز ممکن است لوله تغذیه استفاده گردد زیرا کار با لوله نسبت به غذا دهی دستی ساده تر است و روند غذا دادن به یک سالمند را تسریع می نماید. البته، شرایط هر سالمند منحصر به فرد است و ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که لوله تغذیه می تواند یک درمان واقعا مفید برای سالمند عزیز شما باشد. نکته مهم این است که بدانید همیشه خطرات و همچنین فوایدی در استفاده از این روش وجود دارد.
استفاده از لوله تغذیه در سالمندان در مراحل پایانی زوال عقل
در حالی که بسیاری از بیمارانی که به صورت موقت با مشکلات بلع و نوشیدن روبرو هستند، با دریافت موقتی تغذیه از طریق لوله می توانند سلامت خود را بدست آورند؛ اما در پایان زندگی، لوله تغذیه ممکن است ناراحتی بیشتری نسبت به غذا نخوردن برای سالمند ایجاد کند.
برای افراد مبتلا به زوال عقل ، تغذیه با لوله باعث طولانی شدن عمر یا جلوگیری از پیشرفت بیماری نمی شود. امتناع از غذا و آب بخشی طبیعی و غیر دردناک از روند مرگ است. در مراحل پایانی عمر سالمند غذا نمیخورد زیرا در حال مرگ است و بدن او در حال خاموش شدن است و دیگر خوردن و آشامیدن بخشی طبیعی از این روند نیست. در هر حال بهتر است همواره با پزشک سالمند در ارتباط بوده و در هر شرایطی براساس وضعیت سالمند در مورد بهترین روشهای لازم برای بهبود و تسکین او تصمیم گیری نمایید .
غذاهای مناسب برای گاواژ
غذاهایی که برای تغذیه از طریق اگاواژ استفاده میشوند باید کاملاً مایع یا به صورت پورهای باشند تا از انسداد لوله جلوگیری شود. از جمله غذاهای مناسب برای گاواژ میتوان به سوپهای رقیق، آبمیوههای صافشده، اسموتیهای مقوی و مایعات تغذیهای مخصوص اشاره کرد.
سخن پایانی
استفاده از لوله تغذیه در سالمندان و بیماران نیازمند به مراقبت ویژه، یکی از روشهای مؤثر برای حفظ وضعیت تغذیهای آنهاست. تغذیه از طریق لوله معده اگرچه دارای مزایای بسیاری بوده؛ اما ممکن است معایب و خطراتی نیز به همراه داشته باشد که نیازمند توجه و مراقبت دقیق است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به این نوع تغذیه نیاز دارد، بهتر است با یک پرستار سالمند متخصص مشورت کنید تا بهترین راهکارها برای حفظ سلامتی و راحتی بیمار ارائه شود.
سوالات متداول
آیا تغذیه از طریق این لوله معده دردناک است؟
ورود لوله به معده ممکن است در ابتدا ناراحتی ایجاد کند، اما پس از قرارگیری درست لوله، اکثر بیماران به آن عادت میکنند و درد کاهش مییابد.
چه زمانی باید لوله گاواژ را تعویض کرد؟
مدت زمان استفاده از لوله تغذیه بسته به نوع لوله و شرایط بیمار متفاوت است. برخی لولهها باید هر چند هفته یکبار تعویض شوند، در حالی که برخی دیگر برای مدت طولانیتر قابل استفاده هستند.
آیا بیمار میتواند با لوله تغذیه غذاهای جامد مصرف کند؟
خیر، غذاهایی که از طریق لوله تغذیه مصرف میشوند، باید به صورت مایع یا پورهای باشند تا از انسداد لوله جلوگیری شود.
عوارض گاواژ چیست؟
به طور کلی عوارض خاصی ندارد اما می تواند ریسک داشته باشد. ریسک ورود غذا به ریه، اسهال و تهوع یا انسداد لوله از ریسک های آن است.