زخم بستر در بسیاری از سالمندانی که به صورت طولانی مدت در بستر در حالت استراحت هستند پدید می آید و درمان آن در مراحل اولیه ساده بوده و با انجام یک سری کارها و استفاده از دارو ها و مواد گیاهی قابل انجام است.

زخم بستر چیست؟

در اثر ایجاد فشار درازمدت بر یک یا چند نقطه از بدن معمولا زخم هایی ایجاد می شود که زخم بستر نام دارند. سالمندانی که به بیماری های وخیم دچار هستند ممکن است به علت بیماری مجبور باشند مدت های طولانی را در بستر بخوابند. در این مدت فشار به نواحی مختلف بدن از جمله قسمت هایی که استخوانی تر هستند باعث ایجاد زخم بستر می شود. زخم بستر بیماری رایجی برای افرادی است که در بستر به سر می برند. این بیماری در صورت عدم پیگیری و رعایت یک سری اصول خاص می تواند بسیار وخیم شود.

علت زخم بستر چیست؟

علت های زخم بستر زیاد است اما میتوان به مواردی همچون خوابیدن طولانی مدت، ساییدگی در صندلی یا بستر، استفاده از لگن بیمار نامناسب اشاره نمود. یکی از بهترین درمان ها برای بیماری زخم بستر پیشگیری است با جلوگیری از بی تحرکی سالمند یا بیمار میتوان از زخم بستر جلوگیری نمود و دیگر به دنبال علت زخم بستر نبود.
زخم بستر بیشتر در نواحی باسن، شانه، امتداد ستون فقرات، پشت دست یا پا و کمر، پاشنه، مچ و یا پوست پشت زانو ایجاد می شود.
عدم کنترل و درمان زخم بستر می تواند باعث عفونت های شدید در بیمار شود. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه زخم بستر حتما برای درمان و پانسمان آن اقدام کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض زخم بستر هستند؟

• افرادی که به مدت طولانی در یک وضعیت بدنی قرار می گیرند
• افراد مسن
• افراد مبتلا به دیابت نوع دو
• افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند

مراحل زخم بستر

این بیماری در واقع نوعی زخم فشاری است. یعنی بر اثر فشارهای طولانی مدت بر روی یک نقطه از بدن بوجود می آید و در واقع زخم بستر مراحلی دارد. این زخم ها در ابتدا در سطح پوست بوجود می آیند اما با بی اعتنایی به آن ممکن است عمیق شده و به استخوان هم برسند. زخم بستر در صورت درمان نشدن می تواند جان فرد را به خطر بیندازد.

با ایجاد فشار در ناحیه ای از بدن جریان خون تا حد زیادی قطع شده و خون رسانی به بافت های منطقه مورد نظر به خوبی انجام نخواهد شد. در صورت طولانی بودن این فشار مواد مغذی و اکسیژن کافی به سلول های بافت آن ناحیه به خوبی نخواهد رسید. این مسئله باعث مرگ تدریجی سلول ها می شود. این مسئله منجر به زخم شدن بافت بدن در ناحیه مزبور می شود. در این قسمت مراحل زخم بستر که به ۴ مرحله تقسیم میگردند را بیان میکنیم.
زخم بستر در چند مرحله دیده می شود که به تدریج زخم حالت وخیم تری پیدا می کند:

مرحله اول زخم بستر

اولین مرحله زخم بستر که با تغییر رنگ ناچیز پوست همراه است. در این مرحله پوست تغییر رنگ داده و بی رنگ می شود. این مرحله کمترین عوارض را داشته و کمتر از چند روز بهبود می یابد.

مرحله دوم زخم بستر

در مرحله دوم پوست باز شده و نکروزه شدن و مردن بافت اطراف زخم دیده می شود. احتمال عفونی شدن در این مرحله زیاد است. رنگ زخم در این حالت قرمز و صورتی است. برای درمان این زخم ها چند هفته وقت لازم است.

مرحله سوم زخم بستر

این مرحله وخامت زخم بیشتر است و عمق آن به چربی ها می رسد. برای درمان این مرحله چند ماه زمان لازم است

مرحله چهارم زخم بستر

درگیری ماهیچه و استخوان در این مرحله اوضاع زخم را به شدت وخیم می کند

یکی از اشتباهات رایج افراد این است که در زمان پیداش مراحل زخم بستر به مراحل یک و دو بی اهمیتی کرده و آن را ناشی از مشکلات دیگر دانسته. نتیجه این ایده مراجعه نکردن به پزشک متخصص و سخت تر شدن درمان این بیماری است.

خطرات زخم بستر برای سالمندان و دیگر سنین

زخم بستر عارضه ای مزمن است که در افرادی که بیش از اندازه روی یک ناحیه از بدن خود فشار می آورند دیده می شود. و همانطور که گفته شد مراحل مختلفی دارد که به تدریج در صورت عدم درمان مناسب رو به وخامت می گذارد.
این زخم ها در مراحل اولیه خطرات جانی برای فرد ندارند اما در صورت درمان نشدن پس از مدتی شدیدتر شده و می توانند جان بیمار را هم به دلیل عفونت های ایجاد شده تهدید کنند.

چگونه از زخم بستر جلوگیری کنیم؟

بهترین و اصلی ترین روش برای جلوگیری از زخم بستر و یا درمان آن تغییر وضعیت استراحت بیمار است. این کار فشار وارد بر زخم را کاهش می دهد. بهترین کار این است که برای بیمارانی که در طولانی مدت به حالت خوابیده سپری می کنند همین جابجایی متناوب وضعیت خواب سالمند است.

بالش های هوایی

بالش های هوای فشار وارد شده به نواحی بدن را کاهش داده و باعث می شود خون بیشتری در سلول ها جهت بهبودی زخم جریان داشته باشد.

تغذیه مناسب برای جلوگیری از زخم بستر

تغذیه اثرا بسیار زیادی روی این عارضه دارد. پروتئین و سبزیجات تازه خصوصا منابع سرشار از ویتامین ث نقش مهمی در بهبودی زخم بستر دارند. رژیم غذایی مقوی می تواند به بدن در ساخت سلول های جدید و التیام زخم کمک کند.

درمان قطعی زخم بستر

زخم بستری بیماری نیست که راه درمانی نداشته باشد و درمان قطعی زخم بستر را میتوان به بیان بهتر درمانی نام برد که در مدت زمان کوتاه تری فرد بیمار بهبود یابد.نوع درمان زخم بستر بسته با توجه به مرحله آن و وخامت آن صورت می گیرد:
جهت کاهش فشار بر نواحی بدن پوزیشن و وضعیت قرارگیری فرد باید به صورت مرتب تغییر کند افرادی که از ویلچر استفاده می کنند باید هر ۱۵ دقیقه در پوزیشن خود جابجایی ایجاد کنند و افراد بستی نیز باید هر دو ساعت جابجا شوند.
برای متعادل کردن فشار وارده به نواحی مختلف بدن از بالش مثلا میان زانو هاست. این کار باعث کاهش تمرکز فشار بر یک یا چند ناحیه شده و احتمال زخم بستر را کاهش می دهد.
برای درمان زخم بستر ناحیه زخم را با آب و صابون ملایم کاملا تمیز بشویید تا هرگونه مواد و بافت مرده از روی آن جدا شود. این کار روند درمان زخم را تسریع می کند. حتما بعد از شستشو سریعا زخم را خشک کنید.

پس از این کار باید با ماده ای به نام سالین زخم را شستشو دهید و در آخر آن را با یک پانسمان بدون منفذ بپوشانید.
افرادی که دچار زخم بستر شده اند از محصولاتی نظیر افشانه های شستشو دهنده یا محافظ های مرطوب استفاده کنند.
این افراد نیاز دارند تا روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشند و مواد پروتئینی به اندازی کافی دریافت کنند. غذاهایی مانند ماهی نیازهای جسمی اینافراد را برطرف می کند. پروتئین ها ترمیم کننده بافت بدن هستند از این رو در همه افراد می توانند باعث بهبود سلامت پوست شوند.
یکی دیگر از توصیه ها در این زمینه استفاده از قرص های ویتامین ث ۵۰۰ میلی گرمی است. مصرف دوبار در روز این قرص می تواند اندازه و تعداد زخم های بستر را تا ۸۰ درصد کاهش دهد. برای مصرف مکمل های ویتامین ث حتما قبلا با پزشک معالج خود مشورت کنید. همانطور که بیان شد درمان قطعی زخم بستر مراقبت درست از فرد سالمند یا بیمار و استفاده و اجرا دستور های پزشکی اعلام شده توسط پزشک میباشد. بهتر از است برای درمان زخم بستر سالمندان حتما به پزشک متخصص مراجعه نمود و به درمان های خانگی اکتفا نکرد.

درمان‌های خانگی زخم بستر (درمان زخم بستر در منزل)

از گذشته طب سنتی و روش های خانگی برای بهبود و درمان زخم بستر به کار گرفته می شده است. برای درمان خانگی زخم بستر روش های زیر از طرف متخصصان طب سنتی توصیه می شوند:

روغن نارگیل

 روغن نارگیل حاوی مقادیر بالایی از اسید های چرب است که میتواند در درمان زخم های بستر نقش موثری ایفا کند. برای این کار ابتدا زخم را بشویید و خشک کنید سپس روغن نارگیل را کمی روی آن ریخته و به آرامی ماساژ دهید تا روغن در پوست جذب شود. ماساژ باید بسیار اهسته صورت بگیرد و به زخم بیمار فشاری وارد نشود.

عسل

 ماده شفا بخش دیگری که به صورت طبیعی وجود دارد عسل است. این ماده خواص ضد عفونی کننده داشته و باعث التیام زخم های بستر می شود. عسل خواص گرم داشته و خون رسانی به ناحیه زخم را سرعت می بخشد. همین موضوع باعث بهبود بافت های آسیب دیده می شود.

آب نمک

وقتی وضعیت زخم ها به صورتی است که نمیتوان آنها را به خوبی تمیز کرد احتمال عفونی شدن آنها بالاتر است. استفاده از آب و نمک برای شستشوی این زخم ها پوست های شل و مرده را از بین بده و مایع اضافه موجود در بافت زخم شده را کاهش می دهد. یک فنجان آب همراه با دو قاشق چایخوری نمک را مخلوط کرده و آن را بجوشانید. پس از خنک شدن محلول برای تمیز کردن زخم استفاده کنید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.

آلوئه ورا

آلوئه ورا به دلیل مواد مغذی ای که در خود دارد برای درمان زخم بستر کمک زیادی به بافت ها می کند. این ماده رطوبت پوست را افزایش می دهد که منجر به بهبود زخم خواهد شد.
برای استفاده از خواص بی نظیر آلوئه ورا برگ آن را برش زده و ژل آن را بر روی نواحی زخم شده به آرامی بمالید و بگذارید تا خشک شود
سپس ناحیه زخم را با پارچه تمیز کنید. این کار را تا سه بار در روز انجام دهید.

زردچوبه

زردچوبه ضد عفونی کننده است و خواص آنتی اکسیدانی بالایی دارد. این ماده غذایی معطر برای رفع التهاب در بدن بسیار موثر است. برای استفاده از زردچوبه برای درمان زخم بستر قسمت زخم شده را ابتدا با آب شور بشویید و به اندازه کافی روز زخم زردچوبه بپاشید. کل زخم را با زردچوبه بپوشانید و آن را پانسمان کنید.
برای تاثیر بیشتر این کار را سه بار در روز انجام دهید. می توانید زردچوبه را با شیر مخلوط کرده و دوبار در روز بنوشید.

اگرچه این درمان ها به بهبود زخم بستر کمک میکنند اما بهتر است برای درمان سنین مختلف مخصوصا درمان زخم بستر سالمندان به پزشک متخصص مراجعه نمود.

درمان‌های پزشکی زخم بستر

روش های پزشکی متعددی برای درمان زخم بستر وجود دارد استفاده از پانسمان های حاوی سلول های بنیادی و لیزر دو روش رایج پزشکی برای درمان اینگونه زخم ها هستند. این نوع پانسمان ها باعث رشد مجدد سلول های نواحی زخم شده و سریعا زخم بستر را درمان می کنند. لیزر درمانی هم روش دیگری است که برای درمان زخم بستر رایج است.

در لیزر درمانی حرارت حاصل از لیزر روند تقسیم سلولی را تحریک کرده و به بهبود زخم کمک می کند.
هنگام شستشوی زخم ها به موارد زیر دقت کنید:
از پنبه و دستمال لطیف و نرم استفاده کنید تا محل زخم ها خراشیده نشود
از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید.
این افراد نیاز به استحمام روزانه ندارند
اگر پانسمان به صورت درستی انجام شود روند بهبود زخم را تقویت می کند. پانسمان درست محیط زخم را مرطوب نگه می دارد و مانع از ورود عوامل بیماری زا به سطح آسیب دیده بدن می شود. این کار از عفونت های احتمالی جلوگیری می کند.
برای پانسمان زخم بستر از ژل، فوم و پانسمان های نواری استفاده می شود. در برخی موارد باید از چند نوع پانسمان مختلف استفاده کنیم.
معمولا برای پیشگیری از ایجاد عفونت فرد بایستی آنتی بیوتیک مصرف کند. جهت تسکین درد نیز فرد می تواند از مسکن های رایج استفاده کند.
در وکیوم تراپی از فشار معکوس یا مکش کنترل شده برای ترمیم و مداوای زخم ها استفاده می شود. در این روش لوله ای خالی از هوا به زخم متصل شده و محیط خلا به وجود آمده رطوبت زخم را کاهش داده و باعث بسته شدن زخم می شود.

منابع: www.mayoclinic.org