روماتیسم در کودکان یکی از شرایطی است که میتواند تأثیرات قابل توجهی بر زندگی روزمره آنها بگذارد. این بیماری که به طور عمده به التهاب مفاصل و دردهای مفصلی منجر میشود، میتواند باعث محدودیت در حرکات و مشکلاتی در انجام فعالیتهای روزانه شود. شناخت نشانههای اولیه، اصول مراقبتی در منزل و روشهای درمانی مناسب میتواند به والدین کمک کند تا به بهترین نحو از کودکان خود مراقبت کنند و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشند. در ادامه، به بررسی نشانههای شایع روماتیسم در کودکان، راههای مراقبت خانگی و گزینههای درمانی چون پرستار کودک خواهیم پرداخت.
روماتیسم در کودکان
روماتیسم کودکان به مجموعهای از بیماریهای التهابی اطلاق میشود که بر مفاصل و بافتهای پیوندی تأثیر میگذارد. یکی از شایعترین انواع آن، آرتریت روماتوئید جوانان است که میتواند مفاصل را تحت تأثیر قرار داده و باعث درد، تورم و کاهش دامنه حرکتی شود. این بیماری ممکن است به صورت مزمن و در طولانیمدت ادامه یابد و در برخی موارد باعث آسیبهای دائمی به مفاصل گردد.
عوامل دقیق ایجاد روماتیسم درکودکان هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما به نظر میرسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی بدن نقش دارند. سیستم ایمنی بدن در این بیماری به اشتباه به بافتهای سالم حمله کرده و باعث التهاب و آسیب به مفاصل میشود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند به کنترل علائم و جلوگیری از آسیبهای طولانیمدت روماتیسم کمک کند.
درمان روماتیسم معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد التهابی، فیزیوتراپی و تغییرات در سبک زندگی است. هدف اصلی درمان، کاهش درد و التهاب، حفظ عملکرد مفاصل و بهبود کیفیت زندگی کودک است. پزشکان ممکن است از داروهای خاصی برای کنترل علائم و کاهش خطر آسیبهای بیشتر استفاده کرده و برنامههای تمرینی برای تقویت عضلات و حفظ دامنه حرکتی مفاصل توصیه کنند.
به نقل از وبسایت hopkinsmedicine :
آرتریت ایدیوپاتیک جوانان (JIA) یا روماتیسم نوعی آرتریت است که کودکان زیر 16 سال را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث التهاب و سفتی مفاصل میشود. این بیماری میتواند یک یا چند مفصل را درگیر کند و انواع مختلفی دارد، مانند نوع سیستمیک که ممکن است با تب و التهاب اعضای داخلی همراه باشد. علت دقیق روماتیسم کودکان ناشناخته است، اما به عنوان یک بیماری خودایمنی شناخته میشود. علائم شامل درد، ورم، سفتی مفاصل و خستگی است و تشخیص آن از طریق معاینات بالینی و آزمایشهای مختلف انجام میشود. درمان هدف کاهش درد و التهاب و بهبود کیفیت زندگی کودک است.
انواع روماتیسم کودکان
روماتیسم در کودکان میتواند به چندین نوع مختلف تقسیم شود که هر کدام ویژگیهای خاص خود را داشته و نیاز به درمان ویژهای دارند. در ادامه، به تفصیل درباره انواع مختلف روماتیسم توضیح داده میشود:
آرتریت ایدیوپاتیک جوانان اولی (Oligoarticular JIA)
این نوع با التهاب در کمتر از 4 مفصل مشخص میشود و اغلب مفاصل زانو و مچ دست را تحت تأثیر قرار میدهد. این فرم ممکن است با بروز عوارض چشمی مانند یرنگی همراه باشد.
آرتریت ایدیوپاتیک جوانان چند مفصلی (Polyarticular JIA)
در این نوع، التهاب در 5 مفصل یا بیشتر دیده میشود. این فرم میتواند به دو صورت خود را نشان دهد: نوع RF مثبت که در آن تستهای روماتوئید فاکتور مثبت هستند و نوع RF منفی که فاقد این فاکتور است.
آرتریت ایدیوپاتیک جوانان سیستمیک (Systemic JIA)
این فرم با علائم سیستمیک از جمله تب در کودکان ، راشهای پوستی و التهاب در مفاصل همراه است. در این نوع، علائم عمومی مانند تبهای مکرر و راشهای پوستی که به صورت قرمز و گرمی مشخص شده، مشاهده میشوند.
اسکلرودرما
این بیماری به ضخیم شدن و سخت شدن پوست و بافتهای همبند منجر میشود و میتواند به مفاصل نیز آسیب برساند.
بیماری استیل (Still’s Disease)
این نوع از آرتریت ایدیوپاتیک جوانان به تبهای بالا، راشهای پوستی قرمز و التهاب مفاصل شناخته میشود. بیماری استیل میتواند با علائم عمومی شدیدی همچون تبهای مداوم و خستگی همراه باشد.
آرتریت ناشی از بیماریهای سیستمیک (Systemic Diseases)
این بیماریها شامل شرایطی مانند بیماری کاوازاکی و بیماری هترودایز هستند که ممکن است به التهاب مفاصل منجر شوند.
علائم روماتیسم در کودکان
روماتیسم در کودکان که به عنوان آرتریت روماتوئید کودکان یا JIA نیز شناخته میشود، یک بیماری خودایمنی و التهابی است که میتواند به صورتهای مختلفی بروز کند. علائم روماتیسم در کودکان و نشانههای این بیماری ممکن است در هر کودک متفاوت باشد و شامل موارد زیر است:
- درد مفاصل: درد مفاصل یکی از علائم اصلی بوده و ممکن است در یک یا چند مفصل بروز کند. این درد میتواند مداوم یا متناوب باشد و اغلب با تورم و حساسیت مفاصل همراه است. برخی کودکان ممکن است از درد شدید یا سوزش در مفاصل شکایت کنند.
- تورم مفاصل: تورم مفاصل به دلیل التهاب در بافتهای مفصلی ایجاد میشود. مفاصل متورم ممکن است گرم به نظر برسند و لمس کردن آنها میتواند دردناک باشد. این تورم میتواند باعث کاهش دامنه حرکتی و مشکلات در انجام فعالیتهای روزانه شود.
- سفتی مفاصل: یکی دیگر از علائم شایع، سفتی مفاصل به ویژه در صبحها یا پس از مدتهای طولانی استراحت است. این سفتی میتواند باعث محدودیت در حرکات مفاصل و اختلال در فعالیتهای روزمره کودک شود.
- افزایش دمای بدن: تب خفیف یا شدید ممکن است با سایر علائم روماتیسم همراه باشد. این تب معمولاً به صورت متناوب و به همراه درد و تورم مفاصل بروز میکند و میتواند نشانهای از التهاب فعال در بدن باشد.
- کاهش وزن و بیاشتهایی: کاهش وزن و بیاشتهایی در کودکان به دلیل درد و التهاب ممکن است رخ دهد. این کاهش اشتها میتواند به مشکلات تغذیهای و کاهش وزن منجر شود که بر رشد کودک تأثیر میگذارد.
- تغییرات پوستی: در برخی موارد، علائم پوستی مانند بثورات قرمز یا لکههای بر روی پوست ممکن است مشاهده شوند. این تغییرات پوستی میتواند در نواحی مختلف بدن ظاهر شود و ممکن است به صورت قرمزی و التهاب همراه با خارش باشد.
- خستگی و ضعف عمومی: احساس خستگی و ضعف عمومی یکی دیگر از علائم بوده که ممکن است به دلیل التهاب مزمن و تأثیرات جسمانی بیماری بر بدن بروز کند. این خستگی میتواند بر فعالیتهای روزمره و کیفیت زندگی کودک تأثیر بگذارد.
- مشکلات حرکتی: به دلیل درد و سفتی مفاصل، ممکن است کودک در انجام حرکات معمولی دچار مشکل شود. این مشکلات میتوانند شامل ناتوانی در راه رفتن، بالا رفتن از پلهها یا انجام فعالیتهای ورزشی باشند.
تشخیص دقیق و درمان مناسب روماتیسم در کودک نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص است. پزشک میتواند از آزمایشهای خون، رادیوگرافی و سایر تستهای تشخیصی برای تعیین نوع و شدت بیماری استفاده کند. درمان ممکن است شامل داروهای ضد التهاب، درمانهای فیزیکی و تغییرات در سبک زندگی باشد تا به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی کودک کمک شایانی کند.
علت روماتیسم در کودکان
علائم روماتیسم در کودکان میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی از علل رایج شامل موارد زیر است:
- ژنتیک: عوامل ژنتیکی میتوانند نقش مهمی در بروز بیماریهای روماتیسمی در کودکان داشته باشند. برخی از اختلالات روماتیسمی در خانوادهها شایعتر هستند که نشاندهنده نقش وراثت در بروز این بیماریهاست.
- اختلالات ایمنی: بسیاری از بیماریهای روماتیسمی در کودکان به دلیل اختلالات در سیستم ایمنی بدن رخ میدهند. در این حالت، سیستم ایمنی به اشتباه به بافتهای بدن حمله کرده و موجب التهاب و آسیب به مفاصل میشود. بیماریهایی مثل آرتریت ایدیوپاتیک جوانان و لوپوس اریتماتوز سیستمیک از جمله این اختلالات هستند.
- تروما و آسیبها: آسیبهای فیزیکی یا صدمات به مفاصل در دوران کودکی نیز میتواند به بروز مشکلات روماتیسمی منجر شود. این آسیبها ممکن است باعث التهاب مزمن در مفاصل و توسعه علائم روماتیسمی شوند.
- عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی نیز میتوانند در بروز برخی بیماریهای روماتیسمی موثر باشند. برای مثال، در برخی بیماریها، تغییرات هورمونی ممکن است بر روی سیستم ایمنی تأثیر بگذارند و باعث ایجاد التهاب شوند.
بیماریهای روماتیسمی در کودکان میتوانند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارند؛ بنابراین تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است. اگر کودک شما علائمی مانند درد مفاصل، تورم، یا مشکل در حرکت دارد، مشاوره با یک متخصص روماتولوژی کودک میتواند کمککننده باشد.
روماتیسم در کودک چگونه تشخیص داده می شود؟
به طور کلی نشانه های بالینی و معاینات اولیه مهمترین نقش را در تشخیص این بیماری دارد زیرا هیچ آزمایش مشخصی برای شناختن بیماری های روماتیستی وجود ندارد. کاردیت، کره، ضایعات پوستی، تب، تست های آزمایشگاهی غیر طبیعی برای عفونت استرپتوکوکی و تغییرات هدایتی ضربان قلبی در الکتروکاردیوگرام ” کرایتریای جونز” می تواند به تشخیص کمک کند.این ازمایشات معمولا لازمه تشخیص این بیماری هستند.
عوامل موثر در ابتلا کودکان به روماتیسم
ابتلا کودکان به روماتیسم میتواند به دلایل مختلفی باشد. در ادامه به عوامل اصلی مؤثر در روماتیسم کودکان اشاره میکنیم:
- عوامل محیطی: عفونتهای ویروسی و باکتریایی به ویژه در دوران کودکی، میتوانند محرکهایی برای شروع بیماریهای روماتیسمی باشند. عفونتهایی که سیستم ایمنی بدن را به چالش میکشند، ممکن است باعث شوند سیستم ایمنی به طور غیرطبیعی به بافتهای خود حمله کند. به عنوان مثال، عفونتهای تنفسی یا گلو میتوانند نقش مهمی در بروز برخی از بیماریهای روماتیسمی ایفا کنند.
- پاسخ ایمنی غیرطبیعی: در برخی کودکان، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای سالم حمله میکند که باعث التهاب و آسیب به مفاصل و سایر بافتها میشود. این نوع پاسخ ایمنی میتواند منجر به بیماریهای روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس شود. سیستم ایمنی ممکن است به دلیل اختلالات خود ایمنی یا عوامل دیگر به بافتهای بدن حمله کند.
- عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی میتوانند بر روی بروز بیماریهای روماتیسمی تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، برخی از بیماریهای روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس بیشتر در دختران نوجوان مشاهده میشوند. تغییرات هورمونی در این دوران میتواند تأثیرگذار باشد و خطر ابتلا به این بیماریها را افزایش دهد.
- تأثیرات تغذیهای: رژیم غذایی نامناسب و کمبود ویتامینها و مواد معدنی میتواند به ضعف سیستم ایمنی بدن و افزایش خطر ابتلا به بیماریهای روماتیسمی کمک کند. تغذیه مناسب و متعادل که شامل دریافت کافی از ویتامینها، مواد معدنی و اسیدهای چرب امگا-3 است، میتواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک کند.
درمان روماتیسم کودکان
درمان آرتریت روماتوئید جوانان (JRA) یا روماتیسم کودکان، به علت پیچیدگی بیماری و تفاوتهای فردی، به روشهای گوناگون و یکپارچه نیاز دارد. در ادامه به جزئیات بیشتری درباره روشهای درمانی میپردازیم:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک میشوند. آنها به تسکین درد و کاهش التهاب کمک میکنند و معمولاً در مراحل اولیه درمان کاربرد دارند.
- داروهای بیولوژیک: این داروها شامل آدارالیماب، اینفلیکسیماب و اتانرسپت هستند که با هدف قرار دادن پروتئینهای خاص در سیستم ایمنی بدن عمل میکنند تا التهاب را کاهش دهند. ممکن است به صورت تزریقی یا وریدی تجویز شوند و عوارض جانبی ممکن، شامل خطر عفونتها و واکنشهای آلرژیک هستند.
- کورتیکواستروئیدها: داروهایی مانند پردنیزون به کاهش التهاب و درد کمک میکنند و معمولاً برای شرایط حاد یا در مواقعی که سایر داروها مؤثر نباشند، تجویز میشوند. مصرف طولانیمدت میتواند عوارضی مانند افزایش وزن، پوکی استخوان و دیابت ایجاد کند.
- تمرینات تقویتی و کششی: تمرینات منظم شامل حرکات کششی و تقویتی به حفظ دامنه حرکتی مفاصل و تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک میکنند. فیزیوتراپها برنامههای تمرینی شخصیسازیشده برای هر کودک طراحی میکنند.
- اوتوتیکها و وسایل کمکی: استفاده از ارتزها، دعامات یا وسایل کمکی دیگر میتواند به حمایت و استحکام مفاصل آسیبدیده و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
- رژیم غذایی مناسب: رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی به بهبود وضعیت عمومی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند و ممکن است نیاز به مشاوره تغذیهای برای برنامهریزی رژیم غذایی مناسب باشد.
- فعالیت بدنی منظم: فعالیتهای بدنی منظم مانند شنا یا پیادهروی سبک میتوانند به حفظ وزن مناسب و کاهش فشار بر مفاصل کمک کنند. مهم است که فعالیتها تحت نظارت و با توجه به وضعیت خاص کودک انجام شوند.
- پشتیبانی روانی و اجتماعی: مشاوره روانشناسی و گروههای حمایتی میتوانند به کودک و خانوادهها در مدیریت استرسهای مرتبط با بیماری کمک کنند. مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و آموزشی برای حفظ کیفیت زندگی و اعتماد به نفس کودک مفید است.
درمان آرتریت روماتوئید جوانان نیاز به یک رویکرد چندجانبه و شخصیسازیشده دارد و باید تحت نظر تیم پزشکی متخصص انجام شود. این تیم معمولاً شامل روماتولوژیست، فیزیوتراپ، متخصص تغذیه و مشاور روانشناسی است تا تمامی جوانب بیماری و درمان آن به دقت مورد توجه قرار گیرد.
کنترل درمان روماتیسم در کودک
حتما کودک را در روند درمان شرکت دهید. افزایش اعتماد به نفس کودک باعث میشود همکاری بیشتری در روند درمان مانند فعالیت های ورزشی و فعالیت های حرکتی نشان بدهد. برای فرزندتان علت مصرف داروها و مضرات توقف آنها را توضیح دهید. آن ها را تشویق کنید تا سوالات خود را در مورد مسائل مختلف مطرح کند. هر چه فرزند شما بزرگتر می شود محوریت مراقبت از شما به وی منتقل می شود. پس؛ لازم است در مورد مسائل مراقبتی و دلایل آنها کاملاً اطلاع داشته باشد. بهتر است از شروع سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی به صورت تدریجی مسائل مختلف را به عهده فرزندتان بگذارید تا بتواند به تدریج معنی استقلال را بفهمد و بتواند مستقلاً مسائل خود را حل کند.
بیماری روماتیسم در کودکان چقدر طول میکشد؟
علائم اصلی این بیماری در چند روز اول فروکش خواهد کرد. گرچه امکان حمله های بعدی تب روماتیستی وجود خواهد داشت. استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک لازم است. همچنین علائم مسائل قلبی نیز برای فرد ماندگار خواهد شد. اگر این بیماری موجب تخریب شدید دریچه قلب نشده باشد؛ امکان بهبود کامل وجود دارد.
سخن پایانی
علائم روماتیسم در کودکان میتواند با نشانههایی نظیر درد مفاصل، تورم، و کاهش حرکات همراه باشد. مراقبتهای خانگی شامل رعایت آرامش و استراحت مناسب، استفاده از کمپرس گرم و سرد برای کاهش درد، التهاب و پیروی از توصیههای پزشک برای تغذیه و داروهاست. درمان این بیماری معمولاً نیازمند توجه به درمانهای دارویی و فیزیکی توسط متخصصین است. مهم بوده که والدین با پایش منظم وضعیت کودک و همکاری نزدیک با پرستار کودک و یا پزشک، به بهبود و کنترل بیماری کمک کنند.
سوالات متداول
روماتیسم در کودک چیست و چه نشانههایی دارد؟
روماتیسم در کودک معمولاً به عنوان “آرتریت روماتوئید جوانان” شناخته میشود و میتواند شامل التهاب مفاصل، درد و ورم در مفاصل، سختی در حرکت و گاهی تب و خستگی باشد. همچنین ممکن است علائمی مانند کاهش اشتها و کاهش وزن نیز مشاهده شود.
چه نوع درمانهایی برای روماتیسم موجود است؟
درمان روماتیسم در کودک شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدفیبروز (DMARDs) و داروهای بیولوژیکی میشود. درمان فیزیوتراپی و تغییرات در رژیم غذایی نیز ممکن است توصیه شده و درمان باید تحت نظر متخصص روماتولوژی کودک انجام شود.
آیا روماتیسم در کودکان قابل پیشگیری است؟
در حال حاضر، هیچ روش قطعی برای پیشگیری از روماتیسم در کودک وجود ندارد. با این حال، شناسایی زودهنگام و درمان به موقع میتواند به کنترل بهتر علائم و بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کند.
