تاثیر استرس در سالمندان و راه های مدیریت استرس سالمند

تاثیر استرس بر سالمندان می‌تواند در صورت تداوم بسیار خطرناک و مضر باشد. به‌صورت طبیعی هنگامی که بدن انسان احساس خطر و استرس نماید، مغز سیگنال هایی را به سمت عضلات ارسال می‌کند و فرمان انقباض آن‌ها را صادر می‌نماید و از طرفی دیگر غدد آدرنال را تحریک می‌نماید تا هورمون‌های استرس را آزاد کنند. هورمون‌های استرس، مانند آدرنالین و کورتیزول، سبب تند نفس کشیدن، افزایش فشار خون و و تحریک پذیری بیشتر بدن می‌گردد.

این تغییرات فیزیولوژیکی زمان واکنش فرد را تسریع می‌کند، قدرت فرد را افزایش می‌دهد، استقامت فرد را بهبود می‌بخشد و تمرکز را تقویت می‌کند. این واکنش که به نوعی استرس گفته می‌شود برای بقا کاملاً طبیعی و ضروری است. هنگامی که مغز متوجه گردید که فرد دیگر در معرض خطر نیست، بدن را به حالت قبل از استرس باز می‌گرداند و مراقبت‌های لازم توسط پرستار سالمند در تاثیر استرس در سالمندان بسیار موثر است.

از طرف دیگر وجود استرس مزمن برای سلامتی فرد به خصوص افراد سالمند بسیار مضر است و تاثیر استرس بر سالمندان در طولانی مدت می‌تواند سبب بیماری‌های مختلف از جمله فشار خون بالا، تضعیف سیستم ایمنی، اضطراب، افسردگی، بی خوابی، سوزش قلب، سوء تغذیه در سالمندان و افزایش احتمال خطر بیماری قلبی گردد.

به نقل از سایت parkview:

استرس چطور با افزایش سن بر بدن تأثیر می‌گذارد؟
برای سالمندان، استرس اغلب خود را به روش‌های فیزیکی بیشتر از جمله مشکلات سلامتی نشان می‌دهد. علائم هشدار دهنده استرس می‌تواند شامل سردردهای مداوم، مشکلات خواب، بی‌خوابی، خستگی، مشکل در تمرکز، تغییر در اشتها، تنش عضلانی، درد، درد قفسه سینه، ناراحتی معده و موارد دیگر باشد. بنابراین، اگر فردی قبلاً برخی از بیماری‌های مزمن داشته باشد، ممکن است این علائم رایج استرس را پنهان کند. علاوه بر این، استرس مزمن همچنین می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی شدیدتری مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا و دیابت شود. کسانی که در حالت استرس دائمی زندگی می‌کنند نیز مستعد ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند و واکسن ها کمتر موثر هستند.

تاثیرات استرس بر بدن سالمندان

اگرچه تعیین دقیق مشکلات ناشی از تاثیر استرس بر سالمندان دشوار است، اما بدون شک مواردی وجود دارد که ارتباط آن‌ها با عوامل استرس زا شناسایی شده است:

تضعیف سیستم ایمنی بدن

هر فردی احتمالا این موضوع را تجربه نموده است که در زمانی که استرس داشته است بیشتر دچار بیماری گردیده است. استرس به عنوان یک سرکوب کننده سیستم ایمنی در بدن شناخته شده است و سالمند را مستعد ابتلا به بیماری می‌کند.

تاثیر استرس بر سالمندان و مشکلات قلبی

استرس می‌تواند سبب تحریک ترشح آدرنالین گردد، که باعث افزایش فشار خون و ضربان قلب سالمند می‌شود. اما رابطه بین استرس و بیماری های قلبی فراتر از عوامل قابل اندازه‌گیری است. استرس می‌تواند باعث شود افراد سال‌خورده از طریق کارهایی مانند نوشیدن الکل، پرخوری و یا مصرف مواد مخدر به دنبال تسکین و کاهش تاثیر استرس باشند. هریک از این فعالیت‌ها می‌تواند به عروق و رگ‌های خونی صدمه بزند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.

مشکلات بینایی و از دست دادن شنوایی

تولید مداوم آدرنالین که هورمون استرس است می‌تواند عروق خونی را تنگ نماید و منجر به کاهش موقتی شنوایی و بینایی شود.

اختلالات در دستگاه گوارش

استرس به معنای واقعی کلمه می‌تواند به معده آسیب وارد نماید. این مشکل هنگامی رخ می‌دهد که استرس در پاسخ به یک عامل استرس زا، سیستم عصبی مرکزی سالمند را فعال نماید. سیستم عصبی مرکزی می تواند جریان خون را کاهش داده و باعث انقباض عضلات دستگاه گوارش و کاهش ترشحات لازم برای هضم شود. استرس مزمن یا شدید می‌تواند منجر به مشکلات جدی گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر و زخم معده عصبی شود.

مشکلات دندانپزشکی

مشکلات دندانزشکی با افزایش سن، افزایش می‌یابد و سالمندان را مستعد شکستگی دندان و مشکلات دندانی جدی می‌نماید. استرس می تواند باعث گردد که فرد سالمند به صورت پیوسته فک خود را فشرده نماید و اینکار باعث ایجاد ترک و شکستگی ناخواسته دندان‌های سالمند می‌گردد که می‌توان در این زمینه از پرستار در منزل خود کمک گرفت.

دلایل اصلی بروز استرس سالمندان

سالمندان با افزایش سن خود دچار استرس‌های زیادی می‌شوند که علل استرس در سالمندان بسیار است. دیدن بیماری همسر خود، نداشتن آرامش و نگهداری درست از سالمند، نگه داشتن نوه‌ها و تحمل سروصدای آن‌ها، ترس از مرگ و آینده نزدیک خود می‌تواند تنها گوشه‌ای از علل استرس در سالمندان باشد که در ادامه به بررسی جزئی‌تر آن پرداخت شده است.

1. تنهایی و انزوا

تنهایی و انزوا دو عامل استرس‌زا بسیار شایع برای استرس سالمندان هستند. چند عامل که نشان می‌دهد بیشتر در معرض تنهایی و انزوا در سالمندان قرار دارند را باهم بررسی خواهیم کرد.

• از دست دادن همسر: به علت فوت یا طلاق در میان افراد سالمند معمول است.

• از دست دادن اعضای خانواده، دوستان یا حتی حیوانات خانگی: بسیاری از سالمندان به دلیل از دست دادن شخصی در زندگی خود احساس تنهایی شدیدی می‌کنند. صرف نظر از این که مرگ فرد یا حیوان موردنظر چقدر بر کیفیت زندگی سالمند تاثیر می‌گذارد، این رویداد می‌تواند منجر به انزوا و احساس تنهایی و افزایش تاثیر استرس بر سالمندان می‌گردد.
• بی هدف بودن در سالمندان: سالمندانی که فاقد هدف هستند مستعد ابتلا به استرس و عوارض مضر آن می‌باشند.

2. بازنشستگی

سالمندانی که تنها در دوران کاری و حرفه‌ای خود را کارآمد و توانا می‌دانند ممکن است پس از بازنشستگی دچار احساس بی‌هدفی و بی‌خاصیتی شدید شوند. این احساس بیشتر به دو دلیل به سالمند دست میدهد:

1. از بین رفتن احساس مفید بودن
2. از دست دادن موقعیت اجتماعی

3. از دست دادن استقلال

از دست دادن استقلال در زندگی سالمندبه دلیل ناتوانی های مختلف مانند بی حسی در دست ها می‌تواند سبب افزایش تاثیر استرس بر سالمندان گردد. در اینجا چند مورد وجود دارد که ممکن است یک فرد سالخورده احساس کند استقلال او کاهش یافته است:

• توانایی رانندگی ایمن سابق خود را از دست داده باشد.
• بسیاری از سالمندان مسئله کاهش تحریک پذیری را در عملکرد خود تجربه نماید و باعث می‌گردد که مجوز و گواهینامه رانندگی خود را از دست بدهند.

یک سالمند ممکن است توانایی مدیریت پول خود را از دست دهد و این مسئله می تواند احساس استقلال سالمندان را به چالش بکشد.

4. ناتوانی در تنها زندگی کردن

اغلب سالمندان دارای معلولیت توانایی زندگی در تنهایی را از دست می دهند و این وابستگی سبب تاثیر استرس بر سالمندان شده و سبب احساس افسردگی در آنها می گردد.

5. عدم توانایی در انجام امور روزمره

کاهش توانایی تحرک می‌تواند سبب گردد که سالمندان برای امور روزمره خود نیاز به کمک دیگران داشته باشد.

راهکارهایی برای مدیریت و کاهش تاثیر استرس سالمندان

• استفاده از ورزش منظم و یک رژیم غذایی متعادل تا حد زیادی می‌تواند سبب بهبود شرایط جسمی وروحی سالمند گردد و تاثیر استرس بر سالمندان را کاهش دهد.
• گسترش ارتباطات اجتماعی و خانوادگی باعث می‌گردد که فرد درکنار افراد خانواده احساس امنیت و آرامش بیشتری نماید و از این طریق استرس کمتری را تجربه نماید.
• کمک های داوطلبانه در یک خیریه می‌تواند باعث گردد تا سالمند تمرکز به مشکلات خود را کاهش دهد و به با اینکار احساس آرامش بیشتری را تجربه نماید.
• یادگیری تکنیک‌های مقابله با استرس مانند تکنیک‌های ریلکسیشن و مدیتیشن و استفاده از هیپنوتیزم بسیار ضروری و لازم است.
• تنها بر مواردی تمرکز کنید که کنترل آن در اختیار شماست. به عنوان مثال دنبال نمودن پیوسته اخبار و مشکلات بوجود امده باعث بروز استرس زیادی در سالمندان می‌گردد.
• خود را ببخشید. اگر گاهی اشتباهی می‌کنيد و در کار خود نارسايي‌هايي داريد، خود را به‌طور مداوم سرزنش نکنيد و خود را ببخشید.
• کارهای بزرگ را بخش‌بندی کنید: بهتر است وقتی انجام کاری برای فرد سالمند استرس‌زا می‌باشد تا حد ممکن کار مورد نظر را به قسمت‌های کوچکتر تقسیم نموده و به مرور به انجام آن بپردازد تا میزان استرس را کاهش دهد.
• خوش بین باشید؛ تحقیقات دانشمندان نشان داده است که میزان بیماری های قلبی و عروقی و سایر بیماری‌های جسمی در افراد خوشبین تا حد زیادی کمتر از سایر افراد است. با خوشبینی می‌توان میزان استرس را تا حد زیادی کاهش داد.

سوالات متداول

1. چرا استرس در افراد مسن شدیدتر می‌شود؟

به دلیل بروز بیماری‌های مزمن یا به خطر افتادی سلامتی و به وجود آمدن شرایطی خاص و ناامنی مالی، تنها شدن و انزوای اجتماعی در تشدید استرس سالمند موثر است.

2. شایع ترین علت استرس در سالمندان چیست؟

از آنجایی که افراد مسن با تغییرات مکرر و مداوم مواجه می‌شوند، مضطرب‌تر از بقیه افراد هستند.

3. چگونه استرس را در دوران پیری کنترل و مدیریت کنیم؟

به فعالیت بدنی منظم بپردازید. اگر ناتوان هستید انواع خاصی از ورزش‌ها که تعادل را تقویت می کند زیر نظر پزشک انجام دهید. بسیاری از انواع دیگر فعالیت بدنی سلامت شما را بهبود می‌بخشد و استرس را نیز کاهش می‌دهد.

4. چگونه استرس پیری را برطرف کنیم؟

داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و تحت کنترل، مدیریت استرس و تنظیم ساعت خواب می‌تواند سن بیولوژیکی شما را کاهش دهد.