سندرم شوگرن چیست و روش کنترل و درمان آن چگونه است؟

وجود می آید. نگهداری از کودکان در زمان بیماری بسیار سخت تر از بزرگسالان است. اما حضور یک پرستار بیمار در منزل می تواند بسیار کمک کننده باشد. تعداد کمی از بیماری هایی که برای ما به وجود می آیند ممکن است خود ایمنی باشند. حال سوال پیش می آید خود ایمنی به چه معناست؟ خود ایمنی یعنی سلول های بدن در برابر سلول‌های خودی واکنش نشان می دهد و سبب بیمار شدن فرد می شود. برای مثال بیماری MS و با سندروم شوگرن از این دسته از بیماری ها هستند. که در صورت ابتلا به هر یک از این بیماری ها وجود یک پرستار درمنزل یشتر از حضور در مراکز درمانی می تواند مفید و کمک کننده باشد.

سندرم شوگرن چیست؟

سندرم جز دسته بیماری های خود ایمنی است که در آن گلبول‌های سفید به غدد بزاقی حمله می کند و در اثر بروز این بیماری ممکن است ترشح غدد بزاقی بیشتر شود و در برخی از موارد ممکن است سبب پارگی غدد بزاقی شود.  این سندر وم ممکن است اثرات جانبی بر روی چشم، دهان، پوست، بین داشته باشد. د برخی از موارد می توانی شاهد تغییرات زیر باشیم:

• ایجاد خشکی غیرعادی چشم
• خشکی دهان
• خشکی پوست یا بینی
• مشکلات دستگاه تنفسی
• خشکی واژن

در هنگام ظهور علائم بیماری سندرم شوگرن، این بیماری به تنهایی بروز می کند اما اگر علائم آن درمان و یا کنترل نشود، با دیگر بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس و …… ترکیب می شود. اگر چه این بیماری در بسیاری موارد خطرناک به حساب می آید، اما اگر به موقع تشخیص داده شود و آن را کنترل کرد، می توان از عوارض آن جلوگیری کرد. علت خشکی دهان در سالمندان در بسیاری از موارد می تواند همین سندرم باشد.

سندرم شوگرن چه خطراتی دارد؟

در کل جهان چیزی در حدود 3.5 میلیون نفر به سندرم شوگرن مبتلا هستند. این بیماری ممکن است در سنین مختلف اتفاق بیوفتد اما احتمال بروز علائم آن در 45 تا 55 سالگی بیشتر است. از آن جهت که سندرم شوگرن یک بیماری خود ایمنی است، و غدد بزاقی را درگیر می کند و عموما خطراتی که دارد برای غدد بزاقی است و اندام های مرتبط با آن است. عموما خشکی زیاد در چشم و دهان یکی از راه های تشخیصی این بیماری است و مریضی شوگرن بیشترین اثر را بر روی این اندام‌ها دارد.

• خطراتی که می تواند سندرم شوگرن برای چشم شما داشته باشد، عبارت است از خشکی و سوزش غیرعادی و طولانی چشم.
• خطراتی که می تواند سندرم شوگرن برای دهان شما داشته باشد، عبارت است از احساس خشکی بسیار زیاد در چشم به گونه ای که صحبت کردن و بلعیدن برایتان دشوار می شود.

دلایل سندرم شوگرن

اگر چه علت سندرم شوگرن هنوز هم مشخص نیست اما آن را جز بیماری‎های خود ایمنی طبقه بندی می شود. سندرم شوگرن به دلیل حمله گلبول سفید به سلول های خودی، صورت می گیرد. و سلول های خودی را از بین می برد. این بیماری خود ایمنی بافت های خودی را بیگانه تلقی می کند و سلول های سالم را از بین می برد و عموما به دلیل نقص سیستم ایمنی انجام می شود. اما لازم به ذکر است که طبق مطالعات انجام شده، عواملی مانند وراثت و عوامل محیطی می تواند در بروز این بیماری تاثیر گذار باشد. در برخی موارد، که البته جز موارد نادر به شمار می رود بیماری مانند دیابت هم می تواند، در بروز سندرم شوگرن تاثیر گذار باشند. در بررسی بیماران مبتلا به این بیماری، مشاهده شده که پس از بروز  ابتلا به بیماری هایی مانند عفونت،ویروس، باکتری که سبب کاهش سیستم ایمنی می شود، به این بیماری دچار شده اند.

علائم سندروم شوگرن

این بیماری می تواند با علائم و نشانه های مختلفی همرا باشد. در مراحل اولیه بیماری علائم خفیف تر است و با تشخیص به موقع آن می توان از بروز علائم جدی تر، پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. از آنجایی که غدد بزاقی محل اصلی بروز این بیماری می باشد، عموما بدن در تولید بزاق و حفظ رطوبت اندام هایی مانند چشم و دهان به مشکل بر می خورد که از جمله بارزترین علائم این سندروم می باشد. در ادامه علائم دیگری از سندروم شوگرن را برای شما عنوان می کنیم:

• مشکل بلع یا بلع دردناک
• خشکی غیر عادی و همیشگی دهان
• سرفه های خشک
• مشکل در سلامت دندان ها بروز پوسیدگی بیش از حد طبیعی
• مشکل در جویدن غذا به دلیل خشکی دهان
• برفک دهان
• تورم غدد بزاقی
• تورم غدد اطراف صورت
• وجود قارچ در دهان
• صدای خشن
• تورم پلک
• سوزش چشم (با گل مژه فرق دارد)
• تاری دید
• احساس خستگی چشم
• حساسیت به نور
• ترشحات غیر عادی از چشم

در بالا علائم معمول سندروم شوگرن را برای شما عنوان کردیم ، اما در برخی موارد ممکن است، التهاب مفاصل و بی حسی دست و پا و همچنین گیجی سر و خشکی واژن در بانوان رخ دهد. در صورت بروز این علائم باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.

راه های تشخیص سندرم شوگرن

با توجه به ارائه اطلاعات داده شده، در بخش های قبلی، مشخص شده است که علائم بیماری این بسیار متنوع و گسترده است. بنابراین تشخیص این بیماری از روی علائم و توسط خود فر د کاری غیر ممکن است. به همین دلیل لازم است، در وهله اول لازم است آزمایش‌های لازم را انجام دهید:

آزمایش خون:در آزمایش خون که برای سندروم شوگرن انجام می شود، پادتن ها و هورمون های مرتبط با سندروم شوگرن اندازه گیری می شود، تا اطمینال حاصل شود که، علائم مربوط به سندروم شوگرن است یا خیر؟ آزمایش خون اطلاعات لازم را از قبیل موارد زیر در اختیار ما قرار می دهد.

• مشکلات التهابی
• مشکلات کبدی و کلیوی
• سطح سلول های خون
• آنتی بادی موثر در بروز سندروم شوگرن

آزمایش چشم: در طی این معاینات ضمن انجام معاینات چشم، مقدار خشکی چشم و میزان تولید اشک اندازه گیری می شود.

عکس برداری: یکی از اقدامات لازم، برای اطممینان از سندروم شوگرن، عکس برداری های ویژه از غدد بزاقی است.

سیالوگرافی: نوعی عکس برداری هسته ای بوده، که ضمن ورود رادیو اکتیو به بدن، وضعیت تمامی غدد بزاقی رد یابی می شود.

بیوپسی: شامل نمونه برداری از لب برای تشخیص التهابات ناشی از سندروم شوگرن می باشد.

عوارض سندرم شوگرن

سندروم شوگرن با در معرض خطرقرار دادن اندام وابسته به غدد بزاقی  در اکثر موارد می تواند سبب آسیب به اندام های متصل به این غده ها شود. در این بیماری عموما قرنیه به دلیل خشکی ناشی از کاهش ترشح بزاق آسیب می بیند. البته لازم به ذکر است که، غدد بزاقی کی از عوامل تاثیر گذار در ترشح آب دهان است. و کاهش حجم ترشح این غده سبب بروز عوارض دردناکی در ناحیه دهان خواهد شد. در ادامه عوارض سندرم شوگرن را برای شما عنوان می کنیم:

• خشکی چشم
• خشکی دهان
• افزایش احتمال عفونت حفره دهانی
• افزایش احتمال ابتلا به برفک دهانی
• تاری دید
• آسیب به قرنیه
• حساسیت به نور
• ابتلا به ضایعات پوستی
• سرطان غدد لنفاوی
• التهاب ریه‌ها، کلیه‌ها و کبد.
• ذات الریه
• برونشیت
• سیروز کبد
• هپاتیت

درمان سندروم شوگرن

طیق مطالعات و تحقیقات انجام شده تا کنون هیچ درمانی قطعی برای این بیماری ، که جز بیماری های خود ایمنی است مطرح نشده است. اما با استفاده از برخی دارو ها می توان علائم ناشی از آن را کنترل و از بروز علائم جدی تر جلوگیری کرد. به زبان ساده تنها شما می توانید از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. تعدادی از روش های درمانی سندرم شوگرن عبارت است از:

• مصرف داروهای تحریک کننده بزاق
• استفاده از اشک مصنوعی
• مصرف قطره های چشمی
• استفاده از عینک محافظ رطوبت
• استفاده از داروهای خلط اور
• استفاده از دار وهای ضد قارچ
• نوشیدن آب فراوان

درمان های سندرم شوگرن به نقل از my.clevelandclinic.org :

• اشک مصنوعی: متخصص مراقبت از چشم شما ممکن است قطره های چشمی بدون نسخه (OTC)، قطره های تجویزی یا روان کننده ها را برای مرطوب نگه داشتن چشم پیشنهاد کند.
• جراحی خشکی چشم (چشمک): یک چشم پزشک (جراح چشم) می تواند برخی یا همه مجاری اشک شما را با جراحی ببندد تا اشک طبیعی شما برای مدت طولانی تری در چشمان شما باقی بماند.
• تولید کنندگان بزاق: دندانپزشک شما ممکن است مکمل ها یا نسخه های بدون نسخه بزاق را برای کمک به بدن در تولید بزاق بیشتر پیشنهاد کند. آنها ممکن است به شما پیشنهاد کنند که آدامس بجوید، در طول روز آب بنوشید یا چیپس یخ بمکید تا به مرطوب شدن دهانتان کمک کند.
• دهانشویه های ویژه یا محصولات مراقبت از دندان: افراد مبتلا به سندرم شوگرن در معرض خطر بیشتری برای مشکلات سلامت دندان هستند، بنابراین ممکن است به تمیز کردن مکرر، درمان های فلوراید خاص یا خمیر دندان و دهان شویه های تجویزی نیاز داشته باشید.
• مرطوب‌کننده‌ها یا روان‌کننده‌های واژن: ارائه‌دهنده شما روان‌کننده‌های بدون نسخه یا نسخه‌ای را پیشنهاد می‌کند تا هر روز یا در حین مقاربت، رطوبت واژن شما را افزایش دهند.
• هورمون درمانی: برخی از افراد برای درمان خشکی واژن ناشی از عدم تعادل هورمونی به هورمون درمانی (مانند استروژن مکمل) نیاز دارند.

درمان سندرم شوگرن در طب سنتی

عموما بیماری هایی با درجه سختی سندروم شوگرن با داروهای گیاهیی و استفاده از طب سنتی قابل درمان نیستند. اما شما با استفاده از برخی از گیاهان دارویی قادر خواهید بود، که علائم این بیماری را کنترل و تا حد امکان کنترل کنید. اما توصیخ ما به شما این است که هیچ گاه طب سنتی را جایگزین مراجعه به دکتر و دارو درمانی به خصوص در بیماری های جدی مانند سندروم شوگرن نکنید. در ادامه برخی از درمان های ارائه شده توسط طب سنتی را برای شما عنوان می کنیم:

• برای رفع خشکی دهان ناشی از سندروم شوگرن می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
• مصرف مکرر آب
• خوردن ادامس
• مکیدن آبنبات
• استفاده از ژل و اسپری بزاق مصنوعی
• استفاده از دهانشویه مخصوص
• برای حل مشکلات معده و روده ناشی از سندروم شوگرن
• به مواد غذایی خود فیبر اضافه کنید.
• مصرف مداوم میوه و سبزیجات
• حل مشکلات پوست ناشی از سندروم شوگرن
• استفاده از بخور گرم
• استفاده از آب گرم برای شستشو
• از اسپری سدیم کلراید استفاده کنید.

داروی شوگرن چیست؟

به دلیل اینکه این بیماری ممکن است ابعاد متفاوتی از بدن را درگیر کند، باید داروهای متفاوتی برای کنترل علائم آن استفاده کرد. این بیماری عموما در به دلیل درگیر کردن دهان و چشم و پوست باید داروهای ضد التهاب استفاده کنید. در ادامه لیستی از داروهای موثر در درمان سندرم شوگرن برای شما نام می بریم:

• داروهای ضد التهابی : ایبوپروفن، ناپروکسن و…..
• داروهای ضد مالاریا: داکسی سایکلین، سولفونامید، مفلوکین و …..
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی: باسی لیکسی، سیلکوسپورین، آزاتیوپرین و…..

تعذیه در سندرم شوگرن

عموما کاهش میزان بزاق در سندروم شوگرن در لیست انتخابی غذا توسط این افراد تاثیر گذار خواهد بود. در این بیمری افراد به دلیل خشکی دهان تمایلی به مصرف غذاهای خشک مانند، بیسکوئیت، نان ، گوشت ندارند. این افراد عموما تمایل دارند که از نوشیدنی های قندی برای کاهش خشکی دهان استفاده کنند. اما این نوشیدنی های قندی عموما سبب افزایش پوسیدگی دندان ها خواهد شد. در این سندروم باید از مصرف غذاهای چرب پرهیز کنید. می توانید از مواد غذایی زیر هم به عنوان کمک به بهبود شرایط استفاده کنید:

• مصرف غذای پرویتئینی
• آدامس حاوی زایلیتول
• عدم مصرف نوشیدنی حاوی قند و شکر
• مصرف امگا 3
• مصرف ماهی های غیر پرورشی
• مصرف تخم کتان

راه های پیشگیری از سندرم شوگرن

سندرم شوگرن به علت اینکه جز بیماری های خود ایمنی است، روش های پیشگیری مشخصی وجود ندارد.این بیماری به دلیل خود ایمنی بودن و به دلیل اینکه منشا آن داخل بدن است، راه پیشگیری خاصی ندارد. اما می توان اقداماتی انجام داد که ریسک ابتلا به سندروم شوگرن را کاهش دهد. این اقدامات شامل موارد زیر می شود.

1. رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب امگا-3 می‌تواند به سلامت سیستم ایمنی کمک کند. میوه‌ها، سبزیجات، ماهی و آجیل انتخاب‌های خوبی هستند.
2. مدیریت استرس: کاهش استرس از طریق تمرینات مدیتیشن، یوگا یا فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به بهبود سلامت عمومی و سیستم ایمنی کمک کند.
3. اجتناب از مواد مضر: پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌تواند به حفظ سلامتی غدد ترشحی کمک کند.
4. آب کافی بنوشید: حفظ هیدراتاسیون می‌تواند به کاهش علائم خشکی کمک کند.
5. مراقبت از سلامت عمومی: بررسی منظم سلامت، واکسیناسیون مناسب و درمان به موقع بیماری‌های دیگر می‌تواند به پیشگیری از بروز مشکلات دیگر و تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
6. آگاهی از تاریخچه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی دارید، با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت نیاز، تحت نظر باشید.

سخن پایانی

در سندرم شوگرن سیستم ایمنی بدن به سلول های بزاقی خودی حمله و آن ها را از بین می برد یا سبب افزایش ترشح بزاق می شود. در این بیماری عموما اندام های وابسته به غدد بزاقی مانند چشم، دهان، پوست درگیر می شود. خشکی چشم و پوست و حفره دهانی سبب بروز مشکلات متفاوتی برای فرد می شود و می تواند زندگی فرد را به طور کامل تحت شعاع قر ار دهد. از آنجایی که این بیماری نوعی، بیماری خود ایمنی است  علت خاصی برای بروز آن پیدا نشده است. از طرفی نمی توان از آن پیشگیری کرد و یا راه درمان خاصی برای آن پیدا کرد. شما تنها می توانید با مصرف داروهای کمکی میزان بروز عوارض را کاهش داد. موسسه سفیر آرامش با ارائه خدمات پرستار در منزل سالهاست که توانسته تجربه ای موفق در نگهداری و کمک به بیماران شما داشته باشد.

سوالات متداول

1- آیا درمان قطعی شوگرن وجود دارد؟

خیر، درمان قطعی برای سندرم شوگرن وجود ندارد، ولی درمان‌ها برای کاهش علائم و جلوگیری از عوارض آن طراحی شده‌اند.

2- طول عمر بیماران شوگرن چقدر است؟

بیماران مبتلا به سندرم شوگرن معمولاً عمر طبیعی دارند، اما این بیماری می‌تواند مشکلاتی مانند بیماری‌های خودایمنی دیگر یا عفونت‌های مزمن ایجاد کند که بر کیفیت زندگی و طول عمر تأثیر بگذارد.

3- آیا شوگرن همان سرطان است؟

خیر. سندرم شوگرن یک بیماری خودایمنی است، اما ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند لنفوم را افزایش دهد.