برخی از کودکان پس از تولد ممکن است دارای نارسایی‌های ذهنی و جسمی باشند. به همین دلیل، این کودکان استثنایی نیاز دارند که والدین و پرستار کودک بیشتر از کودکان عادی از آنها مراقبت کنند. در این مقاله از سفیر آرامش قصد داریم شما را با علل عقب‌ماندگی ذهنی، دلایل این عقب‌ماندگی و سایر جزئیاتی که لازم است بدانید آشنا کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
کودکان استثنایی چه افرادی هستند؟
کودکان استثنائی، بخشی از جامعه هستند که باید به آنها توجه ویژه‌ای داشت. زیرا این افراد قبل از هرگونه ویژگی خاص، انسان هستند و خصلت‌های انسانی دارند. در تعریف کودکان استثنایی می‌توان اینگونه بیان کرد که برخی از کودکان از بدو تولد نیاز به یکسری مراقبت‌های ویژه دارند. این مراقبت‌ها باعث می‌شود که بتوان رفتارهای ناگهانی یا متفاوت آنها را کنترل کرد. در حقیقت کودکان استثنایی با تفاوت‌های رفتار و جسمی نسبت به سایر کودکان شناخته می‌شوند. بنابراین در برخی از مواقع رفتارهای مختلفی هم دارند. برای اینکه بتوان پرستاری در منزل کودکان استثنایی را درک کرد، نیاز است که والدین، معلم، پرستار و … همکاری لازم را با این کودکان داشته باشند.
در حقیقت خصوصیات افراد مختلف از نظر جسمانی و ذهنی تفاوت‌هایی دارد. این موضوع باعث می‌شود که افراد در دسته‌بندی‌های مختلف قرار گیرند. برخی از کودکان به دسته‌بندی کودک‌های باهوش و برخی دیگر در دسته کودکان استثنایی قرار می‌گیرند. در نتیجه منظور ما از کودکان استثنایی در این متن به این معنا است که کودک از نظر هوش، جسم و روان با سایر کودکان همسن خود تفاوت‌های مختلفی دارد.
علل عقب ماندگی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی در کودکان به علل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد. از جمله این علل، شرایط ژنتیکی مانند بیماری سندرم داون، سندروم توره و سندرم فراجیل ایکس است که باعث ناتوانی ذهنی می‌شود. این اختلالات به دلیل تغییر در ژن‌ها و کروموزوم‌ها رخ می‌دهد و باعث کاهش عملکرد شناختی فرد می‌شود.
یکی دیگر از دلایل آن، بیماری‌هایی است که مادران در هنگام بارداری به آن مبتلا می‌شوند. زمانی که مادران در دوران بارداری دچار سوءتغذیه یا عفونت هستند، ممکن است جلوی رشد مغز جنین گرفته شود و در نهایت منجر به عقب‌ماندگی ذهنی در کودکان شود. همچنین، مادران باید در این دوران سعی کنند در معرض مواد شیمیایی قرار نگیرند، زیرا این کار نیز موجب اختلال در عملکرد مغز کودکان خواهد شد.
برخی از کودکان ممکن است بعد از به دنیا آمدن دچار این عقب‌ماندگی شوند و قبل از آن کاملاً سالم بوده باشند. این اتفاق در صورتی می‌افتد که فرد دچار عفونت‌هایی مانند سرخک و مننژیت شود که می‌تواند به مغز آسیب برساند. همچنین، در اثر ضربه شدید به سر در اثر تصادف یا اختلالات دیگر نیز امکان دارد که فرد دچار عقب‌ماندگی ذهنی شود. این کودکان نیاز به آموزش‌های خاص دارند و آموزش به کودکان معلول نیاز به تجربه و دانش تخصصی دارد.
علائم کودکان استثنایی
کودکان استثنایی در زمینه‌های مختلفی از جمله جسمی، ذهنی و رفتاری ممکن است علائمی از خود بروز دهند که این علائم باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای آنها خواهد شد و آنها و خانواده‌هایشان را با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد کرد. در ادامه به برخی از این علائم خواهیم پرداخت.
یکی از مشکلاتی که در سنین پایین‌تر در کودکان به وجود می‌آید این است که این کودکان نسبت به سایر همسن و سالان خود دیرتر شروع به صحبت کردن می‌کنند و یا حتی زمانی هم که شروع به صحبت کردن می‌کنند، مشکلاتی در صحبت کردن دارند.
مشکل بعدی که بیشتر در ابتدای دوران مدرسه بروز می‌کند و خودش را نشان می‌دهد، توانایی پایین آنها در به خاطر سپردن اطلاعات است و به خوبی همسن و سالان خود در مدرسه نمی‌توانند اطلاعات را حفظ و بیان کنند.
برخی از این کودکان نمی‌توانند به خوبی در اجتماع حاضر شوند و این موضوع باعث می‌شود تا رفتارهای اجتماعی آنها تحت تأثیر قرار بگیرد و به خوبی نتوانند با افراد اطراف خود ارتباط برقرار کنند و معاشرت کنند. همچنین توانایی درک قوانین در جامعه برای آنها بسیار سخت است که این موضوع ممکن است هم برای خودشان و هم برای خانواده‌هایشان مشکل ایجاد کند. زیرا درکی از عدم رعایت قوانین ندارند و متوجه این موضوع نیستند که رعایت نکردن قوانین موجب می‌شود عواقب جبران‌ناپذیری در انتظار آنها باشد.
از مشکلات دیگری که در سنین رشد با آن مواجه می‌شوند این است که نسبت به سایر همسن و سالان خود دیرتر می‌توانند چهاردست و پا کنند، راه بروند و یا حتی بنشینند. به همین دلیل به شما توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده این علائم در کودکانتان حتماً به پزشک مراجعه کنید و از او درخواست کمک و راهنمایی کنید.
به نقل از سایت webmd:
ضریب هوشی (ضریب هوشی) با تست هوش سنجیده می‌شود. میانگین ضریب هوشی 100 است که اکثریت افراد بین 85 تا 115 امتیاز دارند. اگر فردی دارای ضریب هوشی کمتر از 70 تا 75 باشد، معلول ذهنی محسوب می‌شود.
برای سنجش رفتارهای انطباقی کودک، متخصص مهارت های کودک را مشاهده می‌کند و آنها را با سایر کودکان هم سن مقایسه می‌کند. مواردی که ممکن است مشاهده شود عبارتند از اینکه کودک چقدر می تواند خودش را تغذیه یا لباس بپوشد. چقدر کودک می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند و آنها را درک کند. و نحوه تعامل کودک با خانواده، دوستان و سایر کودکان همسن.
عوامل موثر در کودکان استثنایی
عوامل متعددی وجود دارد که موجب می‌شود این شرایط در کودکان استثنایی به وجود آید. در ادامه به بررسی برخی از این عوامل خواهیم پرداخت:
- گاهی اوقات برخی از مشکلات ژنتیکی باعث می‌شود تا کودکان مبتلا به مشکلات ذهنی و جسمی شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری، به‌خصوص اگر قبلاً سابقه وجود کودکان استثنایی در خانواده وجود داشته است و یا حتی پدر و مادر نسبت فامیلی و نزدیکی با یکدیگر دارند، اقدام به آزمایش‌های لازم قبل از بارداری کنند تا اگر امکان داشت، قبل از بارداری درمان صورت بگیرد.
- حتی بعد از به دنیا آمدن کودکان باید مراقبت‌های لازم انجام شود، زیرا اگر کودکان در معرض مواد شیمیایی مثل سرب قرار بگیرند، این امکان وجود دارد که مشکلاتی برای آنها به وجود آید. بنابراین محیطی که کودک در آن قرار می‌گیرد بسیار مهم است.
- زمانی که مادر باردار است نباید از مواد مخدر، الکل و هر ماده مضر و شیمیایی دیگری استفاده کند، زیرا انجام این کار باعث می‌شود روی جنین تأثیر بگذارد و ناهنجاری‌هایی در جنین به وجود بیاید. همچنین اگر در حین بارداری ضربه شدید به مادر و به‌خصوص شکم او وارد شود، مثل رخ دادن یک تصادف، باعث مشکلاتی برای جنین می‌شود و ممکن است دچار نارسایی شود.
- و در نهایت، اگر مادر در دوران بارداری مبتلا به بیماری‌های سخت از جمله بیماری‌های عفونی شود، این موضوع می‌تواند روی جنین در شکم او تأثیر بگذارد و باعث به وجود آمدن نارسایی‌هایی در کودکان شود.
دسته‌بندی کودکان استثنایی
کودکان استثنایی با توجه به نوع رفتار، عملکرد مغز و توانایی فیزیکی در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند. همچنین برخی از رفتار‌ها و واکنش‌ها در کودکان باعث می‌شود تا به دسته خاصی تعلق بگیرند. پس متناسب با تیپ شخصیتی و رفتاری با آنها برخورد می‌شود و مشکلات آنها بررسی می‌شود.
در حقیقت تعریف کودکان استثنایی با تغییرات مختلفی در سال‌های اخیر همراه بوده است. به این معنا که دیگر تنها به کودکان با ناتوانایی‌های جسمی و روانی کودک استثنایی نمی‌گویند. بلکه برخی از کودکان که هوش زیادی هم دارند در دسته‌بندی کودک استثنایی قرار می‌گیرند. اما موضوع بحث ما درباره کودکانی است که اختلالات توجه و هیجانی، ناتوانی‌های جسمی، اختلالات یادگیری و اختلالات ارتباطی دارند.
1. اختلالات توجه و هیجانی
کودکانی که مشکلات اختلالات توجه و هیجانی دارند رفتارهای مختلفی خواهند داشت. رایج‌ترین آنها را می‌توان تولید صداهای بلند در اثر هیجان زیاد یا گریه‌های شدید بر‌اثر اضطراب دانست. این کودکان مشکل ارتباط‌گیری با سایر افراد را دارند و به طور ناگهانی تغییرات رفتاری خواهند داشت. اما می‌توان با پرستاری کودکان استثنایی، اختلالات توجه و هیجانی را کنترل کرد و آرامش را به کودک هدیه داد.
2. ناتوانی‌های جسمی
کودکانی که ناتوانی جسمی دارند جزء کودکان استثنایی خواهند بود. زیرا فعالیت‌های روزانه خود را نمی‌توانند به تنهایی انجام دهند. این کودکان به طور معمول اختلال در شنوایی، اختلال در بینایی و مشکلات آموزش خط بریل و مشکلات حرکتی دارند. اگر کودک استثنایی شما در این دسته‌بندی قرار دارد باید از پرستار برای مراقبت از آن استفاده کنید. آن پرستار، با آموزش‌های مختلف، شرایط زندگی و فعالیت‌های روزانه را برای کودک راحت‌تر می‌کند.
3. اختلالات یادگیری
برخی از کودکان با مشکلاتی مانند: اشکال در خواندن، نوشتن، اشکال در حل تمرینات ریاضی، مشکل استدلال، مشکل گوش کردن و حرف زدن دارند. که این مشکلات، کودکان را در یادگیری با اختلال همراه می‌کند.
این دسته از کودکان نیاز به آموزش‌های مختلف دارند تا بتوان مشکلات آنها را کنترل کرد. درنتیجه، اختلالات یادگیری را هم می‌توان به حداقل رساند. از این‌رو پرستاری کودکان استثنائی در دسته‌بندی کودکان با اختلالات یادگیری اهمیت دارد. زیرا با ارائه راهکارها می‌توان بهترین عملکرد را برای کودک ایجاد کرد.
4. اختلالات ارتباطی
اختلالات ارتباطی همانطور که از نامش پیدا است، مربوط به ارتباط‌گیری کودک می‌شود. به این معنا که کودک مشکلاتی مانند: لکنت، درک زبان، درک گفتار و دریافت دارد. این دسته از کودکان استثنایی برای تولید صدا و صحبت کردن و حتی ادای کلمه‌ها، مشکلات مختلف خواهند داشت.
تفاوت کودکان استثنایی با کودکان عادی
کودکان استثنایی با کودکان عادی در جنبه‌های مختلفی تفاوت دارند که در ادامه این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم:
- توانایی‌های ذهنی: کودکان استثنایی از لحاظ ذهنی یا خیلی کم‌هوش و یا خیلی باهوش هستند. به همین دلیل، آموزش‌هایی که در اختیار آنها قرار می‌دهیم باید بر اساس نیازهایشان و شرایط آنها طراحی شده باشد. اما کودکان عادی از یک سطح نرمال از هوش برخوردار هستند.
- توانایی‌های حسی: بعضی از کودکان استثنایی ممکن است در حواس پنج‌گانه خود دچار اختلال باشند؛ مثلاً به خوبی نتوانند ببینند یا بشنوند. همین موضوع باعث می‌شود که برای ارتباط برقرار کردن با آنها نیاز به روش‌ها و تجهیزات خاصی باشد. میزان اختلال در توانایی‌های حسی در افراد مختلف متفاوت است؛ مثلاً در برخی از کودکان که مشکل شنوایی دارند، استفاده از سمعک به آنها کمک می‌کند بهتر بشنوند. اما کودکان عادی تمام حواس پنج‌گانه آنها به خوبی عمل می‌کند و مشکلی در این زمینه ندارند.
- توانایی‌های ارتباطی: برخی از این کودکان در رفتارهای اجتماعی خود و در ارتباط برقرار کردن با دیگران دچار مشکل هستند و ممکن است ارتباط برقرار کردن برایشان بسیار سخت و دشوار باشد. به همین دلیل، مهم است که در موقعیت‌های اجتماعی شلوغ فردی در کنار آنها باشد و به آنها کمک کند. اما کودکان عادی مشکلی در روابط اجتماعی خود ندارند و به راحتی می‌توانند با دیگران در حد معقول ارتباط برقرار کنند.
- توانایی‌های جسمانی: بعضی از این کودکان ممکن است از لحاظ جسمی دچار مشکلاتی باشند؛ مثلاً به خوبی نتوانند راه بروند و یا از پس کارهای روزمره خود برآیند. به همین دلیل، نیاز به مراقبت از جانب خانواده یا پرستارشان دارند. حتی گاهی اوقات این مراقبت‌ها ممکن است بسیار خاص باشد و نیاز به یک پرستار حرفه‌ای داشته باشند. اما کودکان عادی این مشکلات را ندارند و از لحاظ جسمی در سلامت کامل قرار دارند.
- توانایی‌های رفتاری-هیجانی: برخی از کودکان ممکن است نتوانند به خوبی رفتار خود را کنترل کنند و در برخی شرایط دچار هیجان خارج از عرف شوند. شاید لازم باشد که خانواده‌ی آنها رفتارهایشان را کنترل کنند و به آنها کمک کنند تا رفتارهای خود را کنترل کنند و هیجانی اقدام به کاری نکنند.
خصوصیات کودکان استثنایی
- این کودکان نیاز دارند تا از سمت خانواده، معلمان و جامعه حمایت شوند و به آنها احترام گذاشته شود و به مشکلاتی که دارند توجه شود. مثلاً افرادی که دارای ناتوانی‌های جسمی هستند نیاز دارند که در معماری شهری به نیازهای آنها نیز توجه شود.
- برخی از این کودکان نیاز دارند تا یکسری آموزش‌های خاص به آنها داده شود. به همین دلیل، آموزشگاه‌ها و مکان‌هایی برای رفع این نیازها با توجه به شرایط این کودکان باید ساخته شود.
- این کودکان در هنگام یادگیری ممکن است دیر عمل کنند و به خاطر سپردن دروس برایشان سخت باشد و زمان زیادی طول بکشد تا درس‌ها را حفظ کنند. بنابراین والدین و یا معلم‌های آنها که بهشان آموزش می‌دهند باید صبور باشند و با آنها با صبوری و ملایمت رفتار کنند.
- این دسته از کودکان ممکن است به خوبی نتوانند با افراد در جامعه و یا همسن و سالان خود ارتباط برقرار کنند. بنابراین باید افراد در جامعه و خانواده سعی کنند به آرامی رفتار کنند و سعی کنند اطمینان آنها را جلب کنند.
- این دسته از کودکان ممکن است به خوبی نتوانند حرکت کنند و راه بروند. به همین دلیل باید بیشتر از بقیه تمرین کنند یا حتی فرایند راه رفتن آنها نسبت به بقیه همسن و سالان خودشان بیشتر طول بکشد.
- این کودکان ممکن است توانایی‌های حسی پایینی داشته باشند و در برخی از حواس پنج‌گانه دچار اختلالاتی باشند.
- درک کردن برخی از قوانین در جامعه برای این کودکان ممکن است سخت باشد و دچار مشکل شوند.
- این کودکان از لحاظ ذهنی مشکلاتی دارند و ممکن است که از لحاظ ذهنی کندذهن باشند.
- بعضی از آنها مشکلات جسمی دارند؛ مثلاً توانایی راه رفتن را ندارند و مجبورند از ویلچر استفاده کنند.
- ممکن است توانایی کنترل رفتارهای خود را نداشته باشند و در برخی از موقعیت‌ها هیجانی عمل کنند.
نیازهایی یک کودکان استثنایی
کودکان استثنائی باید با حوصله، صبر، آگاهی و آموزش انجام داده شوند. هر فردی نمی‌توان ادعای پرستاری و نگهداری کودکان ویژه و خاص را داشته باشد. شما می‌توانید به عنوان والدین در کنار مراقبت‌های خود از پرستار برای مراقبت از کودکان خاص استفاده کنید. برخی از کودکان شرایط خاصی دارند که پرستار‌های متخصص بهتر می‌توانند این مشکلات را درک کنند. پس همراه بهتری برای کودکان استثثنایی هستند.
در حقیقت پرستار کودکان استثنایی می‌داند که ممکن است برخی از شرایط رخ دهد که نیاز به مدیریت و بررسی داشته باشد. به طور کلی عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس کودک اولویت دارد و پرستار این موضوع را به خوبی درک خواهد کرد. در نتیجه واکنش‌های هیجانی و یکدفعه‌ای به رفتارهای کودک استثنایی ندارد. به طور کلی نیازهای یک کودکان استثنایی به شرح زیر هستند.
1. نیازهای روحی و انفعالی کودکان
کودک استثنایی نیاز به توجه و برطرف کردن نیازهای روحی خود دارد. برای اینکه بتواند جلب توجه کند ممکن است که رفتارهای مختلفی را انجام دهد. اگر کودک از نظر روحی با مشکلات مختلف روبه‌رو باشد، استرس و اضطراب به آن غلبه می‌کند. پس رفتارهای کودک غیرقابل کنترل می‌شود. کودکانی مانند: کودک معلول، کودکان اتیستیک و کودکان سندرم داون با همکاری پرستار می‌توانند شرایط بهتری از زندگی را تجربه کنند.
2. مدیریت تنش و اضطراب
تنش و اضطراب در بیشتر کودکان استثنایی دیده می‌شود. برای اینکه بتوان این شرایط را مدیریت کرد، نیاز است که با رفتار‌ها و کاهش اضطراب آشنا بود. واکنش‌های صبورانه و مدیریت شده می‌تواند کودک را از محیط تنش‌زا دور کند و احساس امنیت داشته باشد. در حقیقت اطرافیان کودکان استثنایی باید شرایطی را فراهم کنند تا با مدیریت تنش و اضطراب، رفتار کودک را بتوانند کنترل کنند.
3. تغذیه مناسب
رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب در بهبود عملکرد مغز کودکان خاص تاثیر مستقیم دارند. برخی از ماده‌های غذایی وجود دارند که برای این کودکان ممنوع شده‌اند. پس باید از آنها اطلاع داشت. در حقیقت بخش مهمی از مراقبت کودکان خاص تغذیه آنها است و باید آن را جدی گرفت.
4. مراقبت‌های پزشکی
مراقبت‌های پزشکی برای کودکانی که دارو مصرف می‌کنند یا سابقه بستری در بیمارستان دارند را باید جدی گرفت. اگر مراقبت‌های پزشکی به موقع انجام نشوند ممکن است که خطرات جدی به کودک وارد شود. پس کودک از نظر روحی و جسمی آسیب‌های جبران ناپذیر می‌ببیند. مراقبت‌های پزشکی باعث می‌شود تا ناتوانی در کودک رشد نکند. پس باعث می‌شود، همچنان عزت‌نفس در کودک باقی بماند تا بتواند فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد.
نحوه برخورد با کودکان استثنایی
خیلی مهم است که شما با این کودکان چگونه رفتار می‌کنید. در گام اول، سعی کنید کودک را با همان ویژگی‌ها و توانایی‌هایی که دارد بپذیرید و سعی نکنید او را تغییر دهید یا به آدم دیگری تبدیل کنید. هیچ‌وقت او را با دیگران مقایسه نکنید. توانایی‌های این کودکان را دست کم نگیرید؛ آنها را باور کنید و تشویقشان کنید تا بهترین خود را انجام دهند. سعی نکنید آنها را قضاوت کنید، زیرا قضاوت اشتباه شما منجر می‌شود تا آن کودک اعتماد به نفس خود را برای ادامه مسیر از دست بدهد. کودکان خود را تشویق کنید تا در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند؛ این کار باعث می‌شود در آینده بتوانند روابط اجتماعی بهتری داشته باشند. سعی کنید از روش‌های آموزشی مختلفی استفاده کنید و بهترین شیوه‌ی آموزش را با توجه به نیازهای کودک خود پیدا کنید و با او تمرین کنید. با عصبانیت با این کودکان رفتار نکنید و سعی کنید زمانی که در کنار آنها حضور دارید، آرامش خود را حفظ کنید و با صبوری رفتار کنید.
نحوه مراقبت از کودکان استثنایی
در سال‌های اخیر، بسیاری از افراد، ذهنیت منفی خود را برای آموزش و استفاده از پرستار برای مراقبت از کودکان استثنایی بهبود داده‌اند. این موضوع را مدیون اطلاع‌رسانی و آگاهی والدین هستیم. شاید برای شما هم سوال باشد که چه اتفاقی می‌افتد که یک کودک با شرایط خاص به دنیا می‌آید؟ به طور حتم تغییرات ژنتیکی، مصرف دخانیات، مصرف مشروبات الکلی و دخالت‌های پزشکی باعث می‌شود تا کودکان با شرایط خاص به دنیا بیایند.
اما برای اینکه بتوان این کودکان را آموزش داد و عملکرد خوبی را برای این کودکان فراهم کرد، نیاز است که از راهکارهای پرستاری کودکان استثنایی اطلاع داشت. تا با همراهی والدین و اطرافیان بتوان بهترین عملکرد را داشت. در حقیقت آموزش و ارائه راهکارهای مختلف باعث افزایش عمر کودک و خوشحالی وی خواهد بود. مهم‌ترین راهکارهای پرستاری از کودکان استثنایی به شرح زیر هستند:
1) آموزش و توانمندسازی والدین
مراقبین کودکان خاص با آموزش و توانمندسازی والدین شرایطی را فراهم می‌کنند تا ارتباط کودک با والدین بهبود پیدا کند. والدین با آموزش‌های مختلفی که می‌بیند، رفتارهای متناسبی با کودک خواهند داشت. بنابراین می‌توان از آسیب‌های روحی و جسمی کودک جلوگیری کرد.
توجه کنید که اگر والدینی در آموزش‌های پرستار‌های متخصص کوتاهی کنند، ممکن است که رفتارهای ناگهانی و غیرمنتظره کودک را تشخیص ندهند. پس کودک با مشکل عاطفی و مشکل برقراری ارتباط با والدین روبه‌رو می‌شود. به طور حتم آموزش یکی از مهم‌ترین راهکارهای مراقبت از کودکان استثنایی است. تا کودک همکاری لازم را با اطرافیان خود داشته باشد.
2) مشاوره و پشتیبانی روانی
مشاوره و پشتیبانی روانی یکی از راهکارهای نگهداری از کودکان استثنایی است. مشاوره در مراکز درمانی انجام می‌شوند. که والدین و کودک بتوانند ارتباط موثرتری با یکدیگر داشته باشند. بررسی رفتارهای کودکان استثنایی و ارائه راهکارها برای کنترل رفتارهای مختلف باعث می‌شود تا کودک و اطرافیان آرامش بیشتری داشته باشند و شرایط زندگی بهبود پیدا کند. شما می‌توانید با حضور در مشاوره‌های حضوری، با خصوصیات کودک خود آشنا شوید. به من واسطه، رفتارهای آن را آنالیز کنید تا راهکارهای سریع برای ثابت شدن وضعیت کودک داشته باشید.
3) برنامه‌ریزی آموزشی
برنامه‌های آموزشی هم یکی دیگر از مهم‌ترین راهکارها برای پرستاری از کودکان استثنایی است. زیرا با آموزش درست و اصولی می‌توان نهایت همکاری را با کودک خاص داشت. به طور حتم کودکان استثنایی نسبت به سایر هم سن‌های خود از نظر آموزش، استثنائاتی دارند. پس باید به آنها رسیدگی شود.
شاید کودک با شرایط خاص نتواند در کلاس‌های عادی حضور پیدا کند. اما نباید در کنار آموزش به والدین، آموزش به کودک را فراموش کرد. برنامه‌ریزی آموزشی را می‌توان مهم‌ترین موردی دانست که باید در کنار سایر فعالیت‌های روزانه کودک، جدی گرفته شود. با حضور در کلاس‌های آموزشی برای این کودکان می‌توان اختلالات ارتباطی کودک را هم بهبود داد.
اهمیت مراقبت درست از کودکان استثنایی
مراقبت از کودکان خاص نیاز به آموزش و تخصص دارد. برای اینکه از شرایط کودکان استثنایی و تغییرات رفتاری آنها اطلاع داشته باشید، نیاز است که نحوه برخورد با کودکان استثنایی را بدانید. برای افزایش تقویت فعالیت‌های روزانه کودک، برنامه‌ریزی کنید. پرستاری کودکان استثنایی نیاز به آگاهی کامل از شرایط دارد تا در کنار حمایت‌های والدین بتوان عزت‌نفس کودک را تقویت کرد. در حقیقت کودکان استثنایی با مشکلات مختلفی مانند: تبعیض‌های آموزشی، طرد شدن از سوی جامعه، موانع فیزیکی و نگاه‌های سنگین روبه‌رو هستند. بنابراین نیاز است که حمایت شوند.
بیشتر خانواده‌ها چالش‌های مختلفی برای نگهداری کودکان استثنایی دارند. پس نیاز است که یک فرد متخصص و آموزش دیده در کنار خود داشته باشند. تا با وجود این فرد، مشکلات برقراری ارتباط با کودک برطرف شود و احساسات کودک جدی گرفته شود. از این‌رو مهم است که نگهداری کودکان ویژه را جدی بگیرید و از پرستار متخصص کمک گرفت.
نکات مهم در پرستاری کودکان استثنایی
مراقبت از کودکان خاص نیاز به حوصله و صبر دارد. با رعایت یکسری نکات می‌توان با کودک همکاری داشت. اگر شما هم می‌خواهید که شرایط یک مراقبت ایده‌آل را بدانید بهتر است که نکات مهم و تاثیرگذار را شناسایی کنید. مهم‌ترین نکات در پرستاری کودکان استثنایی به شرح زیر هستند:
- کودک را برای کارهای مثبت تحسین کنید تا عزت‌نفس آن افزایش پیدا کند.
- کودک را برای مستقل شدن تشویق کنید و اجازه دهید که کارهای روزانه خود را انجام دهد.
- کودک استثنایی را برای تقویت اعتمادبه‌نفس در گروه‌های حمایتی عضو کنید.
- به کودک یادآوری شود که مانند هر فرد عادی دیگر می‌تواند کارهای خود را انجام دهد. همچنین اجازه ندهید که افراد برچسب خاص بودن به کودک بزنند.
- پرستار باید حمایت عاطفی از کودک داشته باشد تا احساس خوبی در او ایجاد شود.
وجود یک پرستار حرفه‌ای و متخصص که بتواند به درستی با کودک استثنائی رفتار و برخورد کند، بسیار تاثیر مثبتی در روحیه و افزایش عزت نفس کودک دارد.
مشکلات رایج در مراقبت از کودکان استثنایی
پرستاری کودکان استثنایی همیشه کار راحتی نیست. در برخی از مواقع با چالش‌ها و اتفاق‌های ناگهانی همراه است. رایج‌ترین مشکلات در پرستاری از کودکان استثنایی را می‌توان عدم همکاری کودک و والدین دانست. این موضوع می‌تواند باعث آسیب‌های روحی و جسمی مختلفی شود.
اما اگر بخواهیم مهم‌ترین مشکلات در نگهداری کودکان ویژه را عنوان کنیم، این موارد به شرح زیر هستند:
- والدین و اطرافیان با کودک رفتار محترمانه‌ای ندارند و این موضوع کار پرستار را سخت می‌کند. زیرا باید در تلاش باشد تا اعتماد به نفس کودک را بازگرداند.
- کودک استثنایی از سوی خانواده، جامعه و اطرافیان درک نمی‌شود و با نگاه‌های خاص، کودک را آزار می‌دهند که منجر به واکنش در کودک می‌شود. در این شرایط پرستار کار سختی برای کنترل خشم کودک یا ناراحتی وی دارد.
- والدین اجازه آموزش به کودک را نمی‌دهند و فکر می‌کنند که موضوع آموزش برای کودکان استثنایی اهمیت ندارد.
- کودک برای انجام فعالیت‌های روزانه خود همکاری کامل نمی‌کند.
- شرایط روحی و جسمی کودک در برخی از مواقع با تغییرات همراه است و این موضوع کیفیت پرستاری را کاهش می‌دهد.
بنابراین توصیه می‌شود که حتما افراد خانواده، والدین، کودکان و تمام افرادی که در جامعه با کودکان استثنایی و ویژه برخورد دارند؛ در‌رابطه با رفتار و برخورد مناسب با این کورکان، اطلاعات کافی را داشته باشند. پس این کودکان می‌توانند در جامعه، محیط امن‌تری را تجربه کنند.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی این موضوع پرداختیم که کودکان استثنایی چه کودکانی هستند، چه ویژگی‌هایی دارند، علل به وجود آمدن این اختلال‌ها در این کودکان چیست و چگونه باید با این کودکان برخورد کرد. همچنین بیان کردیم که در رفتار با این کودکان باید صبوری و آرامش خود را حفظ کنید. اگر شما هم تکنیک‌هایی در رفتار با این کودکان سراغ دارید، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. به چه کودکانی استثنایی می‌گویند؟
کودکانی که رفتارهای عادی نسبت به سایر کودکان ندارد و برخی از کودکان که سندروم داون، ناتوانایی حرکتی و جسمی دارند.
2. کودکان استثنایی چه ویژگی‌هایی دارند؟
کودکان استثنایی ممکن است در جنبه‌های مختلفی مانند توانایی‌های ذهنی، حسی، ارتباطی، جسمانی و رفتاری-هیجانی با کودکان عادی تفاوت داشته باشند. این کودکان ممکن است نیاز به آموزش‌ها و
مراقبت‌های خاص داشته باشند و در برخی موارد نیاز به تجهیزات ویژه‌ای برای کمک به آنها وجود دارد.
3. علل به وجود آمدن اختلالات در کودکان استثنایی چیست؟
علل به وجود آمدن اختلالات در کودکان استثنایی می‌تواند شامل عوامل ژنتیکی، بیماری‌های دوران بارداری مادر، تغذیه نامناسب، عوامل محیطی و بیماری‌های دوران کودکی باشد. این عوامل می‌توانند تأثیرات
منفی بر رشد و توسعه ذهنی و جسمی کودکان داشته باشند.
4. چگونه باید با کودکان استثنایی رفتار کرد؟
در رفتار با کودکان استثنایی باید صبوری و آرامش خود را حفظ کنید. کودک را با همان ویژگی‌ها و توانایی‌هایی که دارد بپذیرید و سعی نکنید او را تغییر دهید یا با دیگران مقایسه کنید. توانایی‌های آنها را باور کنید و
تشویقشان کنید تا بهترین خود را انجام دهند. همچنین، از روش‌های آموزشی مختلف استفاده کنید و بهترین شیوه‌ی آموزش را با توجه به نیازهای کودک خود پیدا کنید.
5. چگونه می‌توان به کودکان استثنایی در یادگیری کمک کرد؟
برای کمک به کودکان استثنایی در یادگیری، باید صبور باشید و با ملایمت رفتار کنید. از روش‌های آموزشی مختلف استفاده کنید و بهترین شیوه‌ی آموزش را با توجه به نیازهای کودک خود پیدا کنید. همچنین، محیطی آرام و حمایت‌کننده برای کودک فراهم کنید تا بتواند بهتر یاد بگیرد و پیشرفت کند.
6. چگونه می‌توان کودکان استثنایی را در فعالیت‌های اجتماعی شرکت داد؟
برای شرکت دادن کودکان استثنایی در فعالیت‌های اجتماعی، باید آنها را تشویق کنید و به آنها اعتماد به نفس بدهید. سعی کنید محیط‌های اجتماعی را برای آنها فراهم کنید و در موقعیت‌های اجتماعی شلوغ فردی در کنار آنها باشد و به آنها کمک کند. این کار باعث می‌شود که کودکان استثنایی بتوانند روابط اجتماعی بهتری داشته باشند و در آینده بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
7. چرا تغذیه در نگهداری کودکان استثنایی اهمیت دارد؟
رژیم غذایی و تعذیه برای جلوگیری شرایط فیزیکی مانند: سلیاک و فنیل کتونوری تجویز می‌شود.
