مراقبت، نگهداری و پرستاری کودکان استثنایی از آن معقوله‌هایی است که باید به آن توجه ویژه داشت. امروزه کودکان زیادی هستند که شرایط خاص و ویژه‌ای دارند و آن‌ها را در دسته‌بندی کودکان استثنایی قرار می‌دهند. از این‌رو باید نگهداری و پرستاری کودکان استثنایی و ویژه و مراقبت از کودکان خاص را با آموزش‌های مختلف انجام داد. این کار باعث می‌شود که مشکلات احتمالی برای کودک و اطرافیان ایجاد نشود.
زیرا با تغییر رفتار کودک، نیاز است که رفتار مناسب و واکنش خوبی نشان داد. برای اینکه با شرایط نگهداری کودکان و راهکارهای پرستاری در منزل کودکان استثنایی آشنا شوید تا انتهای متن همراه ما باشید.
تعریف کودکان استثنایی
کودکان استثنائی، بخشی از جامعه هستند که باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشت. زیرا این افراد قبل از هرگونه ویژگی خاص، انسان هستند و خصلت‌های انسانی دارند. در تعریف کودکان استثنایی می‌توان اینگونه بیان کرد که برخی از کودکان از بدو تولد نیاز به یکسری مراقبت‌های ویژه دارند. این مراقبت‌ها باعث می‌شود که بتوان رفتارهای ناگهانی یا متفاوت آن‌ها را کنترل کرد. در حقیقت کودکان استثنایی با تفاوت‌های رفتار و جسمی نسبت به سایر کودکان شناخته می‌شوند. بنابراین در برخی از مواقع رفتارهای مختلفی هم دارند. برای اینکه بتوان پرستاری کودکان استثنایی را درک کرد، نیاز است که والدین، معلم، پرستار و … همکاری لازم را با این کودکان داشته باشند.
در حقیقت خصوصیات افراد مختلف از نظر جسمانی و ذهنی تفاوت‌هایی دارد. این موضوع باعث می‌شود که افراد در دسته‌بندی‌های مختلف قرار گیرند. برخی از کودکان به دسته‌بندی کودک‌های باهوش و برخی دیگر در دسته کودکان استثنایی قرار می‌گیرند. در نتیجه منظور ما از کودکان استثنایی در این متن به این معنا است که کودک از نظر هوش، جسم و روان با سایر کودکان هم‌سن خود تفاوت‌های مختلفی دارد.
قبل از هرگونه توضیحات بیشتر باید این را بدانید که برخی از کودکان استثنایی با توجه به تفاوت‌های رفتاری و ذهنی خود به پرستاری کودکان استثنائی نیازمندند. در نتیجه باید این موضوع را جدی گرفت.
اهمیت موضوع پرستاری از کودکان استثنایی
مراقبت از کودکان خاص نیاز به آموزش و تخصص دارد. برای اینکه از شرایط کودکان استثنایی و تغییرات رفتاری آن‌ها اطلاع داشته باشید، نیاز است که نحوه برخورد با کودکان استثنایی را بدانید. برای افزایش تقویت فعالیت‌های روزانه کودک، برنامه‌ریزی کنید. پرستاری کودکان استثنایی نیاز به آگاهی کامل از شرایط دارد تا در کنار حمایت‌های والدین بتوان عزت‌نفس کودک را تقویت کرد. در حقیقت کودکان استثنایی با مشکلات مختلفی مانند: تبعیض‌های آموزشی، طرد شدن از سوی جامعه، موانع فیزیکی و نگاه‌های سنگین روبه‌رو هستند. بنابراین نیاز است که حمایت شوند.
اما چرا پرستاری کودکان استثنائی اهمیت دارد؟
بیشتر خانواده‌ها چالش‌های مختلفی برای نگهداری کودکان استثنایی دارند. پس نیاز است که یک فرد متخصص و آموزش دیده در کنار خود داشته باشند. تا با وجود این فرد، مشکلات برقراری ارتباط با کودک برطرف شود و احساسات کودک جدی گرفته شود. از این‌رو مهم است که نگهداری کودکان ویژه را جدی بگیرید و از پرستار متخصص کمک گرفت.
دسته‌بندی کودکان استثنایی
کودکان استثنایی با توجه به نوع رفتار، عملکرد مغز و توانایی فیزیکی در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند. همچنین برخی از رفتار‌ها و واکنش‌ها در کودکان باعث می‌شود تا به دسته خاصی تعلق بگیرند. پس متناسب با تیپ شخصیتی و رفتاری با آن‌ها برخورد می‌شود و مشکلات آن‌ها بررسی می‌شود.
در حقیقت تعریف کودکان استثنایی با تغییرات مختلفی در سال‌های اخیر همراه بوده است. به این معنا که دیگر تنها به کودکان با ناتوانایی‌های جسمی و روانی کودک استثنایی نمی‌گویند. بلکه برخی از کودکان که هوش زیادی هم دارند در دسته‌بندی کودک استثنایی قرار می‌گیرند. اما موضوع بحث ما درباره کودکانی است که اختلالات توجه و هیجانی، ناتوانی‌های جسمی، اختلالات یادگیری و اختلالات ارتباطی دارند.
اختلالات توجه و هیجانی
کودکانی که مشکلات اختلالات توجه و هیجانی دارند رفتارهای مختلفی خواهند داشت. رایج‌ترین آن‌ها را می‌توان تولید صداهای بلند در اثر هیجان زیاد یا گریه‌های شدید بر‌اثر اضطراب دانست. این کودکان مشکل ارتباط‌گیری با سایر افراد را دارند و به طور ناگهانی تغییرات رفتاری خواهند داشت. اما می‌توان با پرستاری کودکان استثنایی، اختلالات توجه و هیجانی را کنترل کرد و آرامش را به کودک هدیه داد.
ناتوانی‌های جسمی
کودکانی که ناتوانی جسمی دارند جزء کودکان استثنایی خواهند بود. زیرا فعالیت‌های روزانه خود را نمی‌توانند به تنهایی انجام دهند. این کودکان به طور معمول اختلال در شنوایی، اختلال در بینایی و مشکلات حرکتی دارند.
پیشنهاد مقاله: روش های کمک به کودکانی که نیازهای ویژه ای دارند
اگر کودک استثنایی شما در این دسته‌بندی قرار دارد باید از پرستار برای مراقبت از آن استفاده کنید. آن پرستار، با آموزش‌های مختلف، شرایط زندگی و فعالیت‌های روزانه را برای کودک راحت‌تر می‌کند.
اختلالات یادگیری
برخی از کودکان با مشکلاتی مانند: اشکال در خواندن، نوشتن، اشکال در حل تمرینات ریاضی، مشکل استدلال، مشکل گوش کردن و حرف زدن دارند. که این مشکلات، کودکان را در یادگیری با اختلال همراه می‌کند.
این دسته از کودکان نیاز به آموزش‌های مختلف دارند تا بتوان مشکلات آن‌ها را کنترل کرد. درنتیجه، اختلالات یادگیری را هم می‌توان به حداقل رساند. از این‌رو پرستاری کودکان استثنائی در دسته‌بندی کودکان با اختلالات یادگیری اهمیت دارد. زیرا با ارائه راهکارها می‌توان بهترین عملکرد را برای کودک ایجاد کرد.
اختلالات ارتباطی
اختلالات ارتباطی همانطور که از نامش پیدا است، مربوط به ارتباط‌گیری کودک می‌شود. به این معنا که کودک مشکلاتی مانند: لکنت، درک زبان، درک گفتار و دریافت دارد. این دسته از کودکان استثنایی برای تولید صدا و صحبت کردن و حتی ادای کلمه‌ها، مشکلات مختلف خواهند داشت.
نیازهای پرستاری از کودکان استثنایی
بیشتر روانشناس‌ها و متخصص‌ها بر این باور هستند که کودکان استثنایی نیاز به مراقبت و پرستاری تخصصی دارند. اما چرا باید برای کودکان استثنایی پرستار متخصص داشت؟
پرستاری کودکان استثنائی باید با حوصله، صبر، آگاهی و آموزش انجام شود. هر فردی نمی‌توان ادعای پرستاری و نگهداری کودکان ویژه و خاص را داشته باشد. شما می‌توانید به عنوان والدین در کنار مراقبت‌های خود از پرستار برای مراقبت از کودکان خاص استفاده کنید. برخی از کودکان شرایط خاصی دارند که پرستار‌های متخصص بهتر می‌توانند این مشکلات را درک کنند. پس همراه بهتری برای کودکان استثثنایی هستند.
در حقیقت پرستار کودکان استثنایی می‌داند که ممکن است برخی از شرایط رخ دهد که نیاز به مدیریت و بررسی داشته باشد. به طور کلی عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس کودک اولویت دارد و پرستار این موضوع را به خوبی درک خواهد کرد. در نتیجه واکنش‌های هیجانی و یکدفعه‌ای به رفتارهای کودک استثنایی ندارد. به طور کلی نیازهای پرستاری از کودکان استثنایی به شرح زیر هستند.
نیازهای روحی و انفعالی کودکان
کودک استثنایی نیاز به توجه و برطرف کردن نیازهای روحی خود دارد. برای اینکه بتواند جلب توجه کند ممکن است که رفتارهای مختلفی را انجام دهد. اگر کودک از نظر روحی با مشکلات مختلف روبه‌رو باشد، استرس و اضطراب به آن غلبه می‌کند. پس رفتارهای کودک غیرقابل کنترل می‌شود. کودکانی مانند: کودک معلول، کودکان اتیستیک و کودکان سندرم داون با همکاری پرستار می‌توانند شرایط بهتری از زندگی را تجربه کنند.
مدیریت تنش و اضطراب
تنش و اضطراب در بیشتر کودکان استثنایی دیده می‌شود. برای اینکه بتوان این شرایط را مدیریت کرد، نیاز است که با رفتار‌ها و کاهش اضطراب آشنا بود. واکنش‌های صبورانه و مدیریت شده می‌تواند کودک را از محیط تنش‌زا دور کند و احساس امنیت داشته باشد. در حقیقت پرستاری کودکان استثنایی شرایطی را فراهم می‌کند تا با مدیریت تنش و اضطراب، رفتار کودک را کنترل کرد.
تغذیه مناسب
رژیم غذایی سالم و تغذیه مناسب در بهبود عملکرد مغز کودکان خاص تاثیر مستقیم دارند. برخی از ماده‌های غذایی وجود دارند که برای این کودکان ممنوع شده‌اند. پس باید از آن‌ها اطلاع داشت. در حقیقت در بحث پرستاری کودکان استثنایی بخش مهم مراقبت از کودکان خاص به تغذیه آن‌ها بستگی دارد و باید آن را جدی گرفت.
مراقبت‌های پزشکی
مراقبت‌های پزشکی برای کودکانی که دارو مصرف می‌کنند یا سابقه بستری در بیمارستان دارند را باید جدی گرفت.
اگر مراقبت‌های پزشکی به موقع انجام نشوند ممکن است که خطرات جدی به کودک وارد شود. پس کودک از نظر روحی و جسمی آسیب‌های جبران ناپذیر می‌ببیند. مراقبت‌های پزشکی باعث می‌شود تا ناتوانی در کودک رشد نکند. پس باعث می‌شود، همچنان عزت‌نفس در کودک باقی بماند تا بتواند فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد.
راهکارهای پرستاری از کودکان استثنایی
در سال‌های اخیر، بسیاری از افراد، ذهنیت منفی خود را برای آموزش و استفاده از پرستار برای مراقبت از کودکان استثنایی بهبود داده‌اند. این موضوع را مدیون اطلاع‌رسانی و آگاهی والدین هستیم. شاید برای شما هم سوال باشد که چه اتفاقی می‌افتد که یک کودک با شرایط خاص به دنیا می‌آید؟
به طور حتم تغییرات ژنتیکی، مصرف دخانیات، مصرف مشروبات الکلی و دخالت‌های پزشکی باعث می‌شود تا کودکان با شرایط خاص به دنیا بیایند.
اما برای اینکه بتوان این کودکان را آموزش داد و عملکرد خوبی را برای این کودکان فراهم کرد، نیاز است که از راهکارهای پرستاری کودکان استثنایی اطلاع داشت. تا با همراهی والدین و اطرافیان بتوان بهترین عملکرد را داشت. در حقیقت آموزش و ارائه راهکارهای مختلف باعث افزایش عمر کودک و خوشحالی وی خواهد بود. مهم‌ترین راهکارهای پرستاری از کودکان استثنایی به شرح زیر هستند:
آموزش و توانمندسازی والدین
پرستار‌های کودکان خاص با آموزش و توانمندسازی والدین شرایطی را فراهم می‌کنند تا ارتباط کودک با والدین بهبود پیدا کند. والدین با آموزش‌های مختلفی که می‌بیند، رفتارهای متناسبی با کودک خواهند داشت. بنابراین می‌توان از آسیب‌های روحی و جسمی کودک جلوگیری کرد.
توجه کنید که اگر والدینی در آموزش‌های پرستار‌های متخصص کوتاهی کنند، ممکن است که رفتارهای ناگهانی و غیرمنتظره کودک را تشخیص ندهند. پس کودک با مشکل عاطفی و مشکل برقراری ارتباط با والدین روبه‌رو می‌شود.
به طور حتم آموزش یکی از مهم‌ترین راهکارهای پرستاری از کودکان استثنایی است. تا کودک همکاری لازم را با اطرافیان خود داشته باشد.
مشاوره و پشتیبانی روانی
مشاوره و پشتیبانی روانی یکی از راهکارهای پرستاری کودکان استثنایی است. مشاوره در مراکز درمانی انجام می‌شوند. که والدین و کودک بتوانند ارتباط موثرتری با یکدیگر داشته باشند. بررسی رفتارهای کودکان استثنایی و ارائه راهکارها برای کنترل رفتارهای مختلف باعث می‌شود تا کودک و اطرافیان آرامش بیشتری داشته باشند و شرایط زندگی بهبود پیدا کند.
شما می‌توانید با حضور در مشاوره‌های حضوری، با خصوصیات کودک خود آشنا شوید. به من واسطه، رفتارهای آن را آنالیز کنید تا راهکارهای سریع برای ثابت شدن وضعیت کودک داشته باشید. دقت داشته باشید که مراقبت از کودکان خاص نیاز به راهنمای پرستار بچه دارد. در نتیجه مهم است که به موقع برای مشاوره اقدام کرد.
برنامه‌ریزی آموزشی
برنامه‌های آموزشی هم یکی دیگر از مهم‌ترین راهکارها برای پرستاری از کودکان استثنایی است. زیرا با آموزش درست و اصولی می‌توان نهایت همکاری را با کودک خاص داشت. به طور حتم کودکان استثنایی نسبت به سایر هم سن‌های خود از نظر آموزش، استثنائاتی دارند. پس باید به آن‌ها رسیدگی شود.
پیشنهاد مقاله: علل تاخیر زبان در کودکان و روش های درمان آن
شاید کودک با شرایط خاص نتواند در کلاس‌های عادی حضور پیدا کند. اما نباید در کنار آموزش به والدین، آموزش به کودک را فراموش کرد. برنامه‌ریزی آموزشی را می‌توان مهم‌ترین موردی دانست که باید در کنار سایر فعالیت‌های روزانه کودک، جدی گرفته شود. با حضور در کلاس‌های آموزشی برای این کودکان می‌توان اختلالات ارتباطی کودک را هم بهبود داد.
نکات مهم در پرستاری کودکان استثنایی
مراقبت از کودکان خاص نیاز به حوصله و صبر دارد. با رعایت یکسری نکات می‌توان با کودک همکاری داشت.
اگر شما هم می‌خواهید که شرایط یک پرستار ایده‌آل را بدانید بهتر است که نکات مهم و تاثیرگذار را شناسایی کنید. مهم‌ترین نکات در پرستاری کودکان استثنایی به شرح زیر هستند:
- کودک را برای کارهای مثبت تحسین کنید تا عزت‌نفس آن افزایش پیدا کند.
- کودک را برای مستقل شدن تشویق کنید و اجازه دهید که کارهای روزانه خود را انجام دهد.
- کودک استثنایی را برای تقویت اعتمادبه‌نفس در گروه‌های حمایتی عضو کنید.
- به کودک یادآوری شود که مانند هر فرد عادی دیگر می‌تواند کارهای خود را انجام دهد. همچنین اجازه ندهید که افراد برچسب خاص بودن به کودک بزنند.
- پرستار باید حمایت عاطفی از کودک داشته باشد تا احساس خوبی در او ایجاد شود.
وجود یک پرستار حرفه‌ای و متخصص که بتواند به درستی با کودک استثنائی رفتار و برخورد کند، بسیار تاثیر مثبتی در روحیه و افزایش عزت نفس کودک دارد.
مشکلات رایج در پرستاری از کودکان استثنایی
پرستاری کودکان استثنایی همیشه کار راحتی نیست. در برخی از مواقع با چالش‌ها و اتفاق‌های ناگهانی همراه است. رایج‌ترین مشکلات در پرستاری از کودکان استثنایی را می‌توان عدم همکاری کودک و والدین دانست. این موضوع می‌تواند باعث آسیب‌های روحی و جسمی مختلفی شود.
اما اگر بخواهیم مهم‌ترین مشکلات در نگهداری کودکان ویژه را عنوان کنیم، این موارد به شرح زیر هستند:
- والدین و اطرافیان با کودک رفتار محترمانه‌ای ندارند و این موضوع کار پرستار را سخت می‌کند. زیرا باید در تلاش باشد تا اعتمادبه‌نفس کودک را بازگرداند.
- کودک استثنایی از سوی خانواده، جامعه و اطرافیان درک نمی‌شود و با نگاه‌های خاص، کودک را آزار می‌دهند که منجر به واکنش در کودک می‌شود. در این شرایط پرستار کار سختی برای کنترل خشم کودک یا ناراحتی وی دارد.
- والدین اجازه آموزش به کودک را نمی‌دهند و فکر می‌کنند که موضوع آموزش برای کودکان استثنایی اهمیت ندارد.
- کودک برای انجام فعالیت‌های روزانه خود همکاری کامل نمی‌کند.
- شرایط روحی و جسمی کودک در برخی از مواقع با تغییرات همراه است و این موضوع کیفیت پرستاری را کاهش می‌دهد.
بنابراین توصیه می‌شود که حتما افراد خانواده، والدین، کودکان و تمام افرادی که در جامعه با کودکان استثنایی و ویژه برخورد دارند؛ در‌رابطه با رفتار و برخورد مناسب با این کورکان، اطلاعات کافی را داشته باشند. پس این کودکان می‌توانند در جامعه، محیط امن‌تری را تجربه کنند.
اهمیت نگهداری کودکان ویژه
مراقبت از کودکان خاص و نگهداری کودکان ویژه برای تمام پرستار‌ها و والدین کار راحتی نیست. از این‌رو برای اینکه بتوان بهترین عملکرد را داشت، نیاز است که از مشاوره‌های روانی و آموزش‌های مختلف بهره‌مند شد. پرستاری کودکان استثنایی باید با حساسیت بالا انجام شود تا کودک احساس ناخوشایند نداشته باشد. همچنین بتواند اضطراب خود را کنترل کند. به طور کلی ما در این متن سعی کرده‌ایم که شما را با نحوه برخورد با کودک استثنایی آشنا کنیم. اگر سوال یا ابهامی دارید که در این متن به آن اشاره نشده است، کافی است که در انتهای همین مطلب و در قالب کامنت، با سایت پرستاری سفیر آرامش در ارتباط باشید.
سوالات متداول
کودکان استثنایی در چه دسته‌بندی‌هایی تقسیم می‌شوند؟
- اختلالات توجه و هیجانی
- ناتوانی‌های جسمی
- اختلالات یادگیری
- اختلالات ارتباطی
رایج‌ترین مشکلات پرستاری از کودکان استثنایی چیست؟
عدم ارتباط‌گیری با کودک و اطرافیان کودک خاص
چرا تغذیه در نگهداری کودکان استثنایی اهمیت دارد؟
رژیم غذایی و تعذیه برای جلوگیری شرایط فیزیکی مانند: سلیاک و فنیل کتونوری تجویز می‌شود.
پرستار کودک خاص چه ویژگی‌های دارد؟
پرستار کودک باید صبور، مهربان و متخصص در کار خود باشد.
به چه کودکانی استثنایی می‌گویند؟
کودکانی که رفتارهای عادی نسبت به سایر کودکان ندارد و برخی از کودکان که سندروم داون، ناتوانایی حرکتی و جسمی دارند.
