درمان گلو درد در منزل یکی از اولین راهکارهایی است که بسیاری از افراد هنگام بروز علائم به آن روی می‌آورند. گلودرد یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که همه ما در طول زندگی حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌ایم. این مشکل می‌تواند در هر سنی از نوزادان گرفته تا سالمندان رخ دهد و معمولاً به دلایل مختلفی مانند عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های باکتریایی، حساسیت‌ها یا عوامل محیطی ایجاد می‌شود. گلودرد ممکن است علائمی ناخوشایند و دردناک داشته باشد که زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما خوشبختانه بسیاری از درمان‌های خانگی و طبیعی وجود دارند که می‌توانند بدون نیاز فوری به داروهای شیمیایی، به تسکین علائم کمک کنند.
در این مقاله قصد داریم به طور مفصل و جامع به بررسی روش‌های مختلف درمان گلودرد در خانه بپردازیم. از درمان‌های ساده و رایج گرفته تا معجون‌های سنتی ایرانی که مواد اولیه آنها در خانه اکثر افراد پیدا می‌شود. همچنین در طول متن به موارد ویژه‌ای همچون گلودرد در نوزادان، مشکلاتی که ممکن است در سالمندان مثل عفونت ریه ایجاد شود و موضوعاتی مانند بوی بد دهان که ممکن است ناشی از عفونت گلو باشد، اشاره خواهیم کرد. هدف این است که شما بتوانید با شناخت دقیق‌تر و استفاده از روش‌های طبیعی، به راحتی از شر این مشکل خلاص شوید یا دست‌کم علائم آن را بهبود ببخشید.
انواع گلو درد و تفاوت‌های آنها
گلودرد یکی از شایع‌ترین علائم بیماری‌های مختلف تنفسی است که می‌تواند به دلایل متفاوتی بروز کند و بسته به نوع و علت، روش‌های درمانی مختلفی نیاز داشته باشد. شناخت انواع گلودرد می‌تواند به انتخاب مناسب‌ترین راهکار درمانی کمک کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. به ویژه در گروه‌های حساس مانند سالمندان، اگر گلودرد به موقع درمان نشود، ممکن است زمینه‌ساز بروز عفونت‌های جدی‌تر مثل عفونت ریه در سالمندان شود که نیازمند مراقبت‌های ویژه پزشکی است.
به طور کلی، گلودرد به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- گلودرد ویروسی: شایع‌ترین نوع گلودرد است که معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا ایجاد می‌شود. علائم همراه با تب، آبریزش بینی و سرفه دیده می‌شود و معمولاً با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد.
- گلودرد باکتریایی: این نوع گلودرد معمولاً شدیدتر است و اغلب ناشی از عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک گروه A می‌باشد. در این موارد ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باشد.
- گلودرد خشک: این نوع گلودرد با خشکی، خارش و سوزش گلو مشخص می‌شود و معمولاً با التهاب کم و بدون ترشح زیاد همراه است. معمولاً در شرایط محیطی خشک یا در فصول سرد شایع‌تر است.
- گلودرد مزمن: زمانی که گلودرد به مدت طولانی‌تر از دو هفته ادامه داشته باشد، مزمن محسوب می‌شود و باید توسط پزشک بررسی شود.
به نقل از وب‌سایت Cleveland Clinic
التهاب مزمن حلق یعنی گلودردی که خوب نمی‌شود یا بعد از بهبودی دوباره برمی‌گردد. این حالت زمانی رخ می‌دهد که گلو قرمز و متورم شود. پزشک به این نوع گلودرد، گلودرد مداوم هم می‌گوید. معمولا گلودرد ظرف ۱۰ روز خوب می‌شود، اما التهاب مزمن حلق ممکن است هفته‌ها طول بکشد. دلایل زیادی برای ماندگاری گلودرد وجود دارد، مثلا عوامل محیطی مثل دود یا مواد شیمیایی یا شاید نشانه بیماری‌های جدی‌تر.
دلایل التهاب مزمن حلق از قرار زیر است:
- حساسیت به گرده گل، کپک یا موی حیوانات خانگی (تب یونجه)
- التهاب مزمن لوزه‌ها که باعث عفونت و ورم آنها می‌شود
- قرار گرفتن در معرض دود یا مواد شیمیایی
- رفلاکس مزمن معده (GERD) که اسید معده به مری برمی‌گردد و گلو را تحریک می‌کند
- رفلاکس لارنگوفارنژیال (LPR) که اسید معده به گلو می‌رسد و باعث التهاب می‌شود
درمان گلو درد در منزل چگونه است؟
با توجه به بررسی انواع گلو درد در بالا لازم به ذکر است که بگوییم انواع گلو درد با هم متفاوت است که در اینجا در مورد درمان گلو درد در منزل صحبت می‌کنیم:
درمان گلو درد خشک در منزل
گلودرد خشک معمولاً با احساس خشکی، خارش و گاهی سوزش در گلو همراه است و باعث ناراحتی فرد می‌شود. این حالت ممکن است در اثر هوای خشک محیط، استفاده طولانی‌مدت از صدا یا حتی استنشاق هوای آلوده و یا دود سیگار ایجاد شود. همچنین فصول سرد سال که رطوبت هوا کاهش می‌یابد، شرایط مساعدی برای بروز گلودرد خشک فراهم می‌آورد.
یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تسکین گلودرد خشک، افزایش رطوبت محیط زندگی است. استفاده از دستگاه‌های بخور سرد می‌تواند رطوبت هوای اطراف را افزایش دهد و به کاهش خشکی و التهاب مخاط گلو کمک کند. در شرایطی که دستگاه بخور در دسترس نیست، قرار دادن حوله مرطوب روی بخاری یا شوفاژ نیز می‌تواند مفید باشد.
مصرف مایعات گرم مانند سوپ مرغ یا شیر گرم با کمی عسل، علاوه بر تامین رطوبت مورد نیاز گلو، به تسکین سوزش و کاهش التهاب کمک می‌کند. همچنین جویدن آدامس بدون قند باعث تحریک ترشح بزاق می‌شود که نقش مهمی در مرطوب نگه داشتن گلو دارد و به کاهش احساس خشکی کمک می‌کند.
از دیدگاه طب سنتی ایرانی، نوشیدن جوشانده گل‌گاوزبان به همراه نبات یکی از درمان‌های طبیعی و موثر برای گلودرد خشک به شمار می‌آید. این گیاه خواص ضدالتهابی و آرام‌بخش دارد که می‌تواند در کاهش التهاب گلو و رفع خشکی آن بسیار مفید واقع شود. علاوه بر این، گل‌گاوزبان به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می‌کند.
به یاد داشته باشید که اگر خشکی گلو همراه با تب، درد شدید، یا طولانی شدن علائم بود، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا از عفونت‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
درمان سریع گلو درد خانگی
وقتی گلودرد ناگهان سراغتان می‌آید، اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، سرعت عمل در مراقبت و کنترل علائم است. گلودرد می‌تواند در همه گروه‌های سنی از نوزادان گرفته تا سالمندان رخ دهد و هر گروه سنی نیازمند مراقبت و توجه خاصی است؛ به‌خصوص گلودرد در نوزادان که حساسیت و اهمیت بیشتری دارد و معمولاً باید با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد.
یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش‌ها برای کاهش سریع درد و التهاب گلو در بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر، استفاده از مایعات گرم است. نوشیدن چای‌های گیاهی مانند چای بابونه یا چای آویشن همراه با عسل نه تنها به مرطوب نگه داشتن گلو کمک می‌کند، بلکه خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی این گیاهان به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند. البته در مورد نوزادان، استفاده از هرگونه درمان خانگی باید با احتیاط کامل و مشورت پزشک انجام شود، زیرا سیستم ایمنی و فیزیولوژی بدن آنها بسیار حساس‌تر است.
عسل که در طب سنتی ایرانی از دیرباز به عنوان یک داروی طبیعی شناخته شده است، با ایجاد لایه‌ای محافظ بر روی مخاط گلو، می‌تواند احساس سوزش و ناراحتی را کاهش داده و فرآیند بهبودی را تسریع کند. تحقیقات علمی متعدد نیز نشان داده‌اند که عسل حتی می‌تواند به طور مؤثری در کاهش سرفه و تسکین گلودرد نقش داشته باشد. البته باید توجه داشت که عسل برای کودکان زیر یک سال توصیه نمی‌شود.
در نهایت، درمان سریع گلودرد نیازمند توجه به علائم و همچنین رعایت نکات ایمنی و بهداشتی است. در صورت بروز علائم شدید یا طولانی شدن درد گلو، خصوصاً در نوزادان و سالمندان حتماً باید به پزشک مراجعه شود تا از وجود عفونت‌های جدی‌تر یا نیاز به درمان‌های تخصصی مطمئن شد. این نکته اهمیت دارد که درمان‌های خانگی می‌توانند مکمل مناسبی برای بهبود باشند، اما جایگزین تشخیص و درمان پزشکی نیستند.
10 تا از بهترین درمان‌های خانگی برای گلو درد
در این بخش در مورد بهترین درمان های خانگی و گیاهی برای گلو درد صحبت می‌کنیم:
1- غرغره با آب نمک گرم برای ضدعفونی و کاهش التهاب
غرغره کردن با آب نمک گرم یکی از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین روش‌های درمان گلودرد است. این روش باعث می‌شود تا مخاط گلو نرم شود و التهاب کاهش یابد. همچنین خاصیت ضدعفونی‌کنندگی نمک به کاهش تعداد باکتری‌ها کمک می‌کند.
نحوه انجام غرغره با آب نمک به این ترتیب است که ابتدا یک لیوان آب گرم را با نصف قاشق چای‌خوری نمک مخلوط کنید. این محلول را چند بار در روز غرغره کنید. برای کودکان و مخصوصاً گلودرد در نوزادان، استفاده از این روش باید تحت نظر پزشک و با دقت بیشتر انجام شود تا خطر بلعیدن آب نمک به حداقل برسد.
2- عسل طبیعی؛ آرام‌بخش و ضد میکروب قوی
عسل از دیرباز به عنوان درمانی موثر برای بیماری‌های گلو شناخته شده است. خواص آنتی‌باکتریالی و ضدالتهابی عسل به تسکین سریع‌تر درد گلو و بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
توجه داشته باشید که عسل فقط برای کودکان بالای یک سال توصیه می‌شود، چرا که مصرف عسل در نوزادان زیر یک سال ممکن است باعث بوتولیسم شود. برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، مصرف عسل با چای یا به صورت مستقیم می‌تواند به بهبود التهاب و سرفه کمک کند.
3- بخور گیاهی؛ تسکین خشکی و احتقان
استنشاق بخار آب گرم با افزودن روغن‌های گیاهی مانند اکالیپتوس یا نعناع باعث مرطوب شدن مخاط گلو و بینی می‌شود و به باز شدن مجاری تنفسی کمک می‌کند.
بخور گیاهی برای سالمندان به ویژه کسانی که دچار عفونت ریه هستند، می‌تواند به بهبود تنفس و کاهش سرفه کمک کند. برای نوزادان، توصیه می‌شود بخور با احتیاط و با مشورت پزشک انجام شود.
4- ترکیب لیمو ترش و آب گرم با عسل؛ تقویت سیستم ایمنی
ترکیب لیمو ترش تازه، آب گرم و عسل یک نوشیدنی بسیار موثر برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب گلو است. ویتامین C موجود در لیمو به مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند.
افرادی که دچار حساسیت‌های گوارشی هستند باید در مصرف لیمو ترش محتاط باشند. این نوشیدنی برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان بسیار مناسب است.
5- سیر خام؛ آنتی‌بیوتیک طبیعی قوی و ضد التهاب
سیر به دلیل ترکیبات آلی‌سین خود، خواص ضدباکتری و ضدویروسی دارد که به کاهش التهاب و مبارزه با عفونت‌های گلو کمک می‌کند.
می‌توانید چند حبه سیر خام را خرد کرده و با عسل یا چای مخلوط کنید یا به صورت مستقیم مصرف کنید. افرادی که مشکلات گوارشی دارند باید با احتیاط مصرف کنند.
6- مصرف زنجبیل؛ ضد التهاب و تقویت گردش خون
زنجبیل به دلیل ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود، می‌تواند به کاهش درد گلو و افزایش سرعت بهبود کمک کند.
دمنوش زنجبیل گرم به ویژه برای سالمندانی که دچار عفونت ریه یا مشکلات تنفسی هستند، مفید است و می‌تواند به بهبود گردش خون و تسکین التهاب کمک کند.
7- استراحت کافی و مراقبت از گلو
یکی از مهم‌ترین اصول درمان گلودرد، استراحت کافی است. بدن برای مبارزه با عفونت‌ها به انرژی نیاز دارد و استراحت موجب تقویت سیستم ایمنی می‌شود.
مایعات گرم و سوپ‌های خانگی؛ حفظ رطوبت و تغذیه سالم
مصرف مایعات گرم مانند آب، چای گیاهی و سوپ‌های خانگی باعث حفظ رطوبت گلو و کاهش تحریکات می‌شود.
سوپ مرغ با داشتن مواد مغذی و گرمابخشی طبیعی، در طب سنتی به عنوان یک درمان موثر شناخته می‌شود که به کاهش التهاب و افزایش ترشح مخاط کمک می‌کند.
8- اجتناب از مواد محرک؛ حفاظت از مخاط گلو
دود سیگار، هوای خشک، مواد شیمیایی و غذاهای تند می‌توانند باعث تحریک گلو و تشدید گلودرد شوند. اجتناب از این عوامل به روند بهبود کمک زیادی می‌کند.
9- دمنوش‌های گیاهی ایرانی؛ آرامش‌بخش و ضد التهابی
در طب سنتی ایرانی گیاهانی مانند گل گاوزبان، آویشن، بابونه و نعناع به عنوان تسکین‌دهنده‌های طبیعی گلودرد شناخته می‌شوند. دمنوش این گیاهان به دلیل خاصیت ضد التهابی و آرام‌بخش خود به کاهش التهاب و تحریک گلو کمک می‌کند.
دمنوش گل گاوزبان به دلیل داشتن ترکیبات آرام‌بخش، به ویژه برای سالمندان مفید است و می‌تواند در بهبود عفونت ریه در سالمندان که ممکن است به صورت گلودرد یا سرفه‌های مکرر ظاهر شود، موثر باشد.
10- بهترین معجون برای گلو درد
یکی از معجون‌های بسیار مؤثر و پرطرفدار در طب سنتی ایرانی برای درمان گلودرد، ترکیبی از عسل، زنجبیل تازه، آب لیمو و کمی زردچوبه است. زنجبیل خاصیت ضدالتهابی و ضد میکروبی قوی دارد و در کاهش درد و التهاب گلو نقش بسیار موثری ایفا می‌کند. لیمو ترش با داشتن ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند و زردچوبه نیز به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی شناخته شده است.
برای تهیه این معجون کافی است چند قاشق عسل را با آب زنجبیل تازه گرفته شده، کمی آب لیمو و نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه مخلوط کرده و روزانه دو تا سه بار مصرف کنید. این معجون به سرعت التهاب گلو را کاهش داده و باعث بهبود سریع‌تر می‌شود.
درمان‌های پزشکی برای گلو درد
با وجود اینکه بسیاری از موارد گلودرد را می‌توان با درمان سریع گلو درد با روش‌های خانگی مدیریت کرد، در برخی شرایط نیاز به مداخلات پزشکی وجود دارد. گلودردهایی که همراه با تب بالا، دشواری در بلع، تورم شدید در ناحیه گلو یا ادامه‌دار بودن بیش از چند روز باشند، باید جدی گرفته شوند. همچنین اگر گلودرد با علائمی مانند بوی بد دهان یا تورم غدد لنفاوی گردن همراه شود، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های باکتریایی یا حتی عفونت‌های وسیع‌تر مانند عفونت ریه در سالمندان باشد.
در چنین شرایطی، پزشک ممکن است با معاینه بالینی، انجام آزمایش گلو (مانند کشت ترشحات حلق)، یا بررسی سابقه بیماری تصمیم بگیرد که آیا نیاز به داروی خاص، از جمله آنتی‌بیوتیک، وجود دارد یا خیر. در مواردی که بیمار توانایی مراجعه به مراکز درمانی را ندارد یا نیاز به مراقبت مستمر در منزل دارد، استفاده از خدمات پرستار بیمار در منزل می‌تواند راهکاری مؤثر و مطمئن برای پیگیری روند درمان، مصرف دارو و پایش علائم باشد.
بهترین آنتی‌بیوتیک برای گلو درد
اگر تشخیص پزشک نشان دهد که گلودرد ناشی از باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک است، درمان با آنتی‌بیوتیک آغاز می‌شود. از میان داروهای رایج، پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین بیشترین استفاده را دارند و در بسیاری از موارد به‌خوبی پاسخ می‌دهند. در صورت حساسیت به این داروها، جایگزین‌هایی مانند آزیترومایسین یا کلاریترومایسین تجویز می‌شوند.
مصرف صحیح و کامل آنتی‌بیوتیک اهمیت بسیار زیادی دارد. بیماران باید دوره کامل دارو را حتی در صورت بهبود علائم ادامه دهند، زیرا قطع زودهنگام درمان می‌تواند منجر به بازگشت علائم یا ایجاد مقاومت باکتریایی شود.
در نهایت، گرچه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند در موارد خاص نجات‌بخش باشند، اما نباید فراموش کرد که مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنها می‌تواند آسیب‌زا باشد. مشاوره با پزشک و پایبندی به نسخه درمانی بهترین راه برای کنترل گلودردهای با منشأ باکتریایی است.
قرص گلو درد؛ چه زمانی و چگونه استفاده کنیم؟
قرص‌های گلودرد، که بیشتر به صورت قرص‌های مکیدنی عرضه می‌شوند، یکی از راه‌های رایج و نسبتاً سریع برای کاهش التهاب و سوزش گلو هستند. این قرص‌ها معمولاً حاوی ترکیباتی نظیر آنتی‌سپتیک‌ها (ضدعفونی‌کننده‌ها)، ضدالتهاب‌های موضعی، بی‌حس‌کننده‌های خفیف و گاهی عصاره گیاهان دارویی مانند اکالیپتوس، نعنا یا آویشن هستند.
مکانیسم اثر قرص‌های مکیدنی عمدتاً بر پایه تحریک بزاق، مرطوب نگه داشتن سطح گلو، کاهش التهاب مخاط و کنترل رشد میکروب‌ها در ناحیه گلو است. برخی از این قرص‌ها اثر خنک‌کننده و آرام‌بخش دارند که به سرعت باعث کاهش احساس سوزش یا خارش گلو می‌شوند.
قرص‌های گلودرد رایج در ایران
در بازار دارویی ایران، برندهای مختلفی از قرص‌های گلودرد وجود دارد که بدون نسخه پزشک نیز قابل تهیه هستند، اما همچنان توصیه می‌شود با داروساز مشورت شود:
- استرپسیلز (Strepsils): یکی از شناخته‌شده‌ترین برندها که در انواع مختلف عرضه می‌شود (عسل و لیمو، با منتول، با ویتامین C و…). این قرص‌ها دارای ترکیبات ضدعفونی‌کننده مانند آمیدین‌پروپیل‌دی‌بنزیلامین و آلکلی‌متیل‌کرزول هستند و در تسکین گلودردهای ویروسی مؤثرند.
- فیتوکلد (Phytocold): ترکیبی گیاهی از عصاره آویشن، نعنا و اکالیپتوس که برای تسکین گلودردهای خفیف تا متوسط مناسب است و از داروهای طب سنتی ایرانی الهام گرفته شده است.
- کلداماریس (Coldamaris): این قرص بیشتر برای مرطوب‌سازی و محافظت از مخاط گلو طراحی شده و مناسب برای افرادی با حساسیت گلو یا گلودرد خشک مزمن است.
- ترموسیل (Thermoseal): از برندهای ایرانی با ترکیبات مؤثر ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب است و گزینه اقتصادی‌تری نسبت به برندهای وارداتی محسوب می‌شود.
تایلنول گلودرد یا ادوایل سردرد و گلودرد: گرچه در ایران کمتر رایج هستند، اما در داروخانه‌های خاص ممکن است یافت شوند. این‌ها بیشتر جنبه ضد درد و تب دارند و مکمل درمان گلودرد هستند.
سخن پایانی
گلودرد هرچند ممکن است ساده به نظر برسد، اما می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه زمانی که با مشکلاتی مثل گلودرد در نوزادان، عفونت ریه در سالمندان یا بوی بد دهان همراه شود. استفاده از روش‌های خانگی و طبیعی، به ویژه معجون‌ها و دمنوش‌های سنتی ایرانی، علاوه بر تسکین سریع علائم، به سلامت کلی بدن کمک می‌کند و می‌تواند از مصرف بی‌رویه داروهای شیمیایی جلوگیری کند.
مرکز خدمات پرستاری سفیر آرامش، با توجه به اهمیت مراقبت‌های تخصصی و علمی، آماده ارائه راهنمایی و خدمات مشاوره‌ای جهت مدیریت بیماری‌های مختلف از جمله گلودرد در منزل است.
سوالات متداول
درمان عفونت گلو در بزرگسالان به چه صورت است؟
با نوشیدن مایعات گرم، استفاده از بخور گیاهی و دهانشویه‌های طبیعی مانند آب‌نمک، و مصرف گیاهان دارویی با خاصیت ضدالتهابی مثل گل ختمی و آویشن، می‌توان علائم عفونت گلو را کاهش داد، اما در صورت شدت یا تداوم علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.
بهترین معجون برای گلو درد چیست؟
بهترین معجون برای گلودرد ترکیبی از عسل طبیعی، آب لیمو تازه و زنجبیل است. این ترکیب با خاصیت ضدباکتری، ضدالتهاب و تقویت سیستم ایمنی، به تسکین سریع درد گلو کمک می‌کند. نوشیدن آن به صورت گرم، به‌ویژه قبل از خواب، تأثیر بیشتری دارد.
آیا همه انواع گلودرد را می‌توان با درمان‌های خانگی در منزل بهبود داد؟
خیر، بسیاری از گلودردها با مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابند، اما اگر درد گلو شدید باشد، تب بالا همراه داشته باشد، یا بیش از چند روز طول بکشد، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا از عفونت‌های باکتریایی یا مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
آیا استفاده از قرص‌های مکیدنی برای گلودرد در کودکان و نوزادان ایمن است؟
استفاده از قرص‌های مکیدنی معمولاً برای کودکان زیر ۵ سال توصیه نمی‌شود و بهتر است قبل از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت شود. در این سنین، درمان‌های طبیعی و مراقبت‌های خانگی معمولاً گزینه‌های ایمن‌تر و مؤثرتری هستند.
