جلوگیری از بیماری‌های عفونی با روش واکسیناسیون

درحالیکه تعداد انسان‌های زنده زمین از ۸ میلیارد فراتر نمی‌رود، بیش از ۱۰۰۰ میلیارد میکروب (میکروارگانیسم‌هایی شامل باکتری‌ و ویروس و..) روی زمین زندگی می‌کنند که تنها ۱ درصد آن‌ها شناخته شده‌اند. بسیاری از این‌ها می‌توانند بیماری‌هایی را در بدن ایجاد کنند و سیستم ایمنی را حسابی به چالش بکشند. احتمالا طی چند سال گذشته و با همه‌گیری کروناویروس، به اهمیت واکسیناسیون در پیشگیری از بیماری‌های عفونی پی برده‌اید. واکسیناسیون یکی از بهترین راه‌هایی است که سیستم ایمنی را در مقابل پاتوژن‌ها تقویت می‌کند و با مانور ایمنی، آن را برای چالش اصلی آماده می‌سازد برای دریافت کامل تر اطلاعات از خدمات پرستار در منزل استفاده کنید.

در ‌مقابل روش واکسیناسیون، روش تزریق سرم قرار دارد. در سرم آنتی بادی‌های از پیش ساخته شده به بدن تزریق می‌شوند و آن را در برابر بیماری تقویت می‌کنند که به این روش ایمنی غیرفعال می‌گویند و بدن تلاشی برای ایجاد آن نکرده است. اما در واکسیناسیون، تزریق میکروب‌های ضعیف یا کشته شده باعث ایجاد آنتی بادی‌ها در بدن می‌شود که این روش کسب ایمنی فعال به شمار می‌رود و با تلاش مستقیم بدن به نتیجه می‌رسد.

از آنجایی که واکسن‌ها ویروس‌های ضعیف یا کشته شده هستند، عوارضی برای بدن ندارند و تنها باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شوند. واکسیناسیون در بیماری های عفونی متعددی تاثیر دارد که در ادامه این نوشته از خدمات پرستاری سفیر آرامش  به بررسی آن می‌پردازیم.

برای کنترل این بیماری مقاله نحوه مدیریت و پیشگیری از بیماری های عفونی در منزل را مطالعه کنید.

واکسیناسیون در بیماری های عفونی

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، مکانیزم اثر واکسن بر سیستم ایمنی بدن، فعال است. این بدان معنی است که این روش ایمنی را دودستی تقدیم بدن نمی‌کند؛ بلکه با ایجاد چالش برای بدن، آن را برای مقابله با بیماری واقعی آماده‌ می‌کند. واکسیناسیون در بیماری های عفونی متعددی تاثیر دارد. بدین ترتیب که اغلب از طریق تزریق، و در برخی موارد نیز از طریق اسپری در بینی و دهان سیستم ایمنی را قوی‌تر می‌کند.

اما واکسن چیست؟ واکسن همان میکروب ضعیف‌شده، کشته‌شده، آنتی‌ژن میکروب یا سم خنثی‌شده است که عارضه خاصی برای بدن ایجاد نمی‌کند و تنها باعث برانگیختن پاسخ ایمنی می‌شود. در پاسخ به واکسن‌ها، انواع آنتی بادی و لنفوسیت‌های خاطره تشکیل می‌شوند که برای پاسخ به بیماری واقعی کارآمد هستند. با وجود این‌ها بدن راه مقابله با بیماری را خوب از بر است و با نقشه‌ای هوشمندانه عوامل بیماری‌زا را شکست می‌دهد. امروزه از طریق همین مکانیزم جان میلیون‌ها نفر از مرگ حتمی نجات پیدا می‌کند و سال‌هاست که واکسیناسیون به عنوان یک روش موثر و ایمن برای مقابله با بیماری‌ها به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: سه دلیل منطقی برای ضرورت تزریق واکسن به کودکان 

واکسیناسیون و ایمنی جمعی

بسیاری از واکسن‌ها نقش بسیار مهمی را در ایجاد ایمنی گله‌ای یا ایمنی جمعی در جامعه ایفا می‌کنند. این موضوع به خوبی در روند کنترل کووید ۱۹ مشهود است. وقتی درصد بالایی از افراد جامعه واکسن مربوط به یک بیماری همه‌گیر را تزریق می‌کنند، نسبت به آن مصونیت پیدا می‌کنند و احتمال ابتلای آن را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهند. وقتی ۷۰ درصد جامعه از طریق واکسیناسیون در برابر ابتلا به بیماری‌های عفونی مقاوم باشند‌، آن عامل بیماری‌زا خودبخود از جامعه بیرون می‌رود و جان گروه‌های حساس را نیز حفظ می‌کند.

باید توجه داشت که واکسن زدن برای برخی افراد از جمله کودکان، برخی بیماران خاص و سالمندان دارای ممنوعیت است. بنابراین برای ایجاد ایمنی جمعی باید افراد سالم و خصوصا جوانان پیشگام تزریق واکسن باشند. واکسیناسیون این افراد می‌تواند جان اقشار دیگر را نیز حفظ کند و ایمنی گله‌ای ایجاد کند.

پیشنهاد مقاله: بیماری مزمن چیست؟

بیماری های قابل پیشگیری با واکسن

امروزه به‌وسیله تولید انواع واکسن‌ها، می‌توان از ابتلا به بیش از ۲۰ بیماری عفونی جلوگیری نمود. هرچند که برخی واکسن‌ها چون سرخک و فلج اطفال و..‌ برای تمامی افراد ضرورت دارند. اما برخی از این‌ها مربوط به بیماری‌هایی می‌شوند که خیلی قدیم‌تر همه‌گیر بوده‌اند و یا در مناطقی خاص وجود دارند. بنابراین تزریق این‌ها در اولویت نمی‌باشد. از بیماری های قابل پیشگیری با واکسن ppt می‌توان موارد زیر را نام برد که در گذشته موجب مرگ بسیاری افراد می‌شدند و اما امروزه وسیله واکسیناسیون کنترل می‌پذیرند:

• مننژیت
• سرخک
• آنفولانزا
• کووید۱۹ یا کرونا
• اوریون
• هاری
• روتاویروس
• فلج اطفال
• سرطان دهانه رحم
• ذات‌الریه
• دیفتری
• سیاه سرفه
• حصبه
• کزاز
• آبله مرغان
• وبا
• تب زرد
• طاعون
• هپاتیت ب

 نکات مهم پیرامون واکسیناسیون

برای بازدهی بیشتر واکسیناسیون در پیشگیری از بیماری‌های عفونی باید نکات مهم این اقدام جهت ایمن‌سازی جامعه را بدانیم:

1. اول از همه وقتی قصد زدن واکسن‌های جدیدی چون واکسن کرونا را دارید و قبلا نسبت به واکسنی دچار آلرژی شده‌اید، حتما به پزشک مراجعه نمایید. و در نهایت با مشورت ایشان وقت واکسیناسیون را فیکس کنید.
2. هنگامی برای واکسن زدن مراجعه کنید که خواب با کیفیتی داشته‌اید و به اندازه کافی مایعات مصرف کرده‌اید.
3. درصورتیکه باردار هستید، بچه شیر می‌دهید و یا بیماری خاصی دارید، حتما مسئولین واکسیناسیون را از وضعیت خود آگاه کنید.
4. پس از تزریق واکسن، کارت مربوطه را تحویل بگیرید و برای یک ربع در محل بمانید. چراکه اگر نسبت به واکسن آلرژی داشته باشید، در این زمان مشخص خواهد شد.
5. بدانید که درد محل تزریق، درد عضلات، تب، خستگی و ضعف، لرز و اسهال همه از علائم طبیعی ایمنی فعال بدن هستند. نگران آن‌ها نباشید و با صلاحدید پزشک، برای کنترلشان بکوشید.