چشایی در سالمندان به چه دلیلی کاهش می یابد و روش های تشخیص و درمان آن چگونه است؟

حس چشایی به ما کمک می کند که غذا را غذای خوشمزه و بدمزه را از هم تشخیص دهیم.  وقتی فردی حس چشایی خود را  از دست می دهد یا میزان این حس در او تغییر می یابد ، ممکن است عوارضی مانند کاهش اشتها ، کاهش وزن ، تغذیه نامناسب ، ضعف  سیستم ایمنی و حتی مرگ  برای او حادث شود. شناخت علل اینکه یک فرد سالمند چگونه ممکن است حس چشایی خود را از دست بدهد ، گام مهمی در جهت جلوگیری از اثرات سو ایی مشکل بر سلامتی او است.

انسانها چطور طعم ها را درک می کنند: 

حس طبیعی چشایی هنگامی اتفاق می افتد که مولکول های آزاد شده توسط غذا و در فرآیند جویدن  به سلول های حسی ویژه ای را در دهان و گلو رسیده و انها را تحریک نماید.

این سلولهای چشایی از طریق اعصاب تخصصی به مغز پیام می فرستند ، در آنجا  مورد تحلیل قرار گرفته و مزه های مختلف ادراک می گردد .

سلول های چشایی درون جوانه های چشایی  سطح زبان ، سقف دهان و پوشش گلو قرار گرفته اند. بسیاری از برجستگی های کوچکی که در نوک و سطح زبان دیده می شود ، پاپیل نامیده می شود. این برجستگی ها حاوی جوانه های چشایی هستند . در بدو تولد ، بیشتر نوزادان بین 2000 تا 10000 جوانه چشایی دارند.

طعم های اصلی

انسان ها می توانند پنج حس اساسی چشایی را تجربه کنند: شیرین ، ترش ، تلخ ، شور و تندی . البته مزه‌ای به نام تندی در دهان وجود ندارد. این احساس مربوط به ماده‌ ای است به نام کاپسی سین که در فلفل‌های تند وجود دارد ایجاد می شود.

تندی یک مزه نیست چون مربوط به حس لامسه می‌شود. در بعضی از دسته بندی‌ها مزه تندی را به عنوان مزه پنجم ذکر میکنند که  مزه غالب غذاهایی است که آمینو اسید گلوتامات دارند، مانند عصاره گوشت و گوجه فرنگی.

پنج طعم فوق با سایر احساسات  درک شده در دهان ، مانند بافت ، ادویه ، دما و عطر ، ترکیب می شوند و چیزی را تولید می کنند که معمولاً به عنوان عطر و طعم  غذا شناخته می شود.  ترکیب فوق  به ما اجازه می دهد مزه  آنچه را که می خوریم درک نماییم.

تاثیر  حس بویایی بر حس چشایی

حس بویایی ما به شدت بر ادراک طعم ها  تأثیر می گذارد.  ما طعم دهنده های غذا را عمدتا از طریق حس بویایی خود تشخیص می دهیم.به عنوان مثال ، اگر هنگام خوردن یک تکه شکلات ، بینی خود را بگیرید ، متوجه خواهید شد که  شیرینی و تلخی آن را تشخیص می دهید اما قادر به تشخیص طعم شکلات نیستید.

دلیل این امر این است که مشخصه متمایز شکلات تا حد زیادی توسط حس بویایی ما مشخص می شود زیرا رایحه شکلات هنگام جویدن آزاد می شوند.

این  موضوع بیان کننده این مطلب است که چرا وقتی دچار سرماخوردگی یا گرفتگی بینی می شویم ، توانایی ما در درک طعم های غذایی کاهش می یابد.با گرفتگی بینی ، رایحه های غذاها  قادر به رسیدن به سلول های حسی  که بو را تشخیص می دهند نیستند  . در بسیاری از موارد از دست دادن یا تغییر چشایی در واقع به دلیل تغییر در حس بویایی فرد است.

پیشنهاد مقاله: بهترین رژیم غذایی برای سالمندان چه ویژگی هایی دارد؟

پیری چگونه بر حس چشایی تأثیر می گذارد: 

به طور معمول سلول های جوانه چشایی هر هفته یا دو هفته  یکبار بازسازی می شوند ، اما بعد از 50 سالگی ، این سلول ها حساسیت و توانایی خود را برای بازسازی از دست می دهند. انتهای عصب بویایی و تولید مخاط در بینی نیز ممکن است کاهش یابد ، و باعث ضعف حس بویایی شود. هنگامی که چشایی و بویایی در فرد دچار اختلال شود ، فرد ممکن چه آگاهانه و چه ناآگاهانه عادات غذایی خود را تغییر دهد.

بعضی از افراد ممکن است در اثر این مشکل ،کم غذا بخورند و لاغر تر شوند ، در حالی که  سایر سالمندان مبتلا ممکن است زیاد غذا بخورند و اضافه وزن پیدا کنند. این موضوع ممکن است یک ناراحتی کوچک به نظر برسد ، اما تغییرات در رژیم غذایی که ناشی از تغییر حس چشایی است می تواند یک عامل جدی برای  ابتلا به بیماری های قلبی ، دیابت ، سکته مغزی و سایر بیماری هایی باشد که نیاز به پایبندی به رژیم غذایی خاص دارند.

بسیاری از افراد مسن معتقدند که در مورد ضعف چشایی آنها هیچ کاری از عهده آنها بر نمی آید ، اما بسته به علت اصلی ، پزشک ممکن است بتواند روش های درمانی یا راه های مقابله با این مشکل را پیشنهاد کند.

سایر دلایل از بین رفتن چشایی در سالمندان: 

مشکلات چشایی به دلیل اختلال در تشخیص چشایی / بو ، انتقال پیام های چشایی و بویایی به مغز یا نحوه تفسیر مغز از این پیام ها ایجاد می شود.

دلایل زیر ممکن است در از بین رفتن حس چشایی  تاثیر گذار باشد:

عوارض جانبی داروهای خاص

عفونت ها

جراحت مغز

مشکلات دندانی ، مانند بیماری لثه ، دندان مصنوعی نامناسب یا التهاب

پرتودرمانی برای سرطان های سر و گردن

شیمی درمانی

دهان خشک

سیگار کشیدن سنگین

کمبود ویتامین

فلج بل

سندرم شوگرن

شرایط عصبی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون

تاثیر داروها بر  کاهش چشایی در سالمندان:

یک نوع اختلال چشایی وجود دارد که  با طعم مداوم فلز ،احساس تلخی یا شوری در دهان مشخص می شود. این مشکل معمولا در افراد سالمند رخ می دهد و  معمولاً به دلیل  عوارض داروها یا مشکلات بهداشت دهان و دندان است.

در حالی که داروهای بی شماری وجود دارد که می تواند باعث کاهش حس چشایی شود ، آنهایی که بیشتر با این عارضه همراه هستند شامل استاتین ها برای کاهش کلسترول ، آنتی بیوتیک ها ، داروهایی برای کاهش فشار خون ، داروهای اضطرابی و داروهای ضد افسردگی هستند.

در مورد عوارض جانبی دارو ها بر حس  چشایی با پزشک سالمند  صحبت کنید و در صورت وجود داروی جایگزین از این داروها استفاده ننمایید.

تاثیرات سبک زندگی بر کاهش حس چشایی در سالمندان:

برخی از انتخاب های سبک زندگی و عوامل محیطی نیز می توانند بر حس چشایی فرد تأثیر بگذارند. افراد سیگاری اغلب پس از ترک مصرف دخانیات ، در حس چشایی و بویایی  بهبود را تجربه می کنند.

گاهی اوقات قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند حشره کش ها و حلال ها و حتی مواد حساسیت زا می تواند حس چشایی را مختل کند.

 عفونت های تنفسی نیز گاهی عامل ایجادکننده این مشکل هستند ،  که با شستشوی منظم دست و و واکسیناسیون مناسب  می توان از آن پیشگیری نمود.

بعضی اوقات تغییر در  حس چشایی می تواند نشان دهنده وجود یک بیماری زمینه ای در فرد سالمند باشد. به عنوان مثال ، در مراحل اولیه دیابت نوع 2 ، ممکن است تغییر طعم به دلیل نوسانات قند خون فرد ایجاد شود.

بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر ، زوال عقل و بیماری پارکینسون نیز می توانند تأثیرات مهمی بر حس بویایی (و در نتیجه چشایی) فرد داشته باشند.

تشخیص اختلالات چشایی در سالمندان 

اختلالات چشایی  در واقع  مشکلی نادر است. بیشترین تغییرات در درک  عطر و طعم غذا به دلیل از بین رفتن حس بویایی ایجاد می شود. به همین دلیل ، مراجعه به یک متخصص گوش و حلق و بینی ، معمولاً برای کسانی که دچار  اختلال چشایی و / یا بویایی هستند مفید است.

پس از انجام یک  معاینه پزشکی کامل ، پزشک ممکن است آزمایشات ویژه ای را برای تعیین نوع و شدت اختلال چشایی انجام دهد. دانشمندان آزمایش های چشایی مختلفی را ابداع نموده اند که در آن بیماران به غلظت های مختلف طعم یک ماده پاسخ می دهند. اگر پزشک مشکوک باشد که ممکن است اعصاب دهان یا  مغز تحت تأثیر قرار گرفته باشد ، ممکن است برای بررسی  سر و گردن ، عکسبرداری با اشعه ایکس را تجوبز نماید.

اگرچه هیچ درمانی برای از بین رفتن تدریجی حس چشایی و بویایی که به طور طبیعی با افزایش سن رخ می دهد وجود ندارد ، اما تسکین  اختلالات چشایی برای بسیاری از افراد سالمند امکان پذیر است. سفیر آرامش با داشتن کادر مجرب و حرفه ای و مجوز رسمی از وزارت بهداشت آمادگی دارد به صورت شبانه روزی در قالب پرستار کودک ، پرستار سالمند و پرستار بیمار در منزل ارائه خدمت نماید.