سندرم پانداس چیست ؟ همه چیز درباره بیماری پانداس

سندرم پانداس یا اختلالات عصبی روانشناختی خود ایمنی کودکان در ارتباط با عفونتهای استرپتوکوکی به گروهی از بیماری های روان در کودکان گفته می شود که ناگهان پس از عفونت استرپتوکوک ظاهر می شوند. در این بیماری، سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های مغزی کودک حمله می‌کند که این حمله باعث بروز علائم عصبی و روانی ناگهانی و شدید می‌شود. یکی از ویژگی‌های بارز پانداس، بروز ناگهانی علائمی مانند وسواس فکری-عملی (OCD)، اضطراب، تیک‌های عصبی، و تغییرات رفتاری است که اغلب بدون هشدار قبلی و با سرعت زیادی رخ می‌دهد.

علیرغم اینکه این بیماری نادر است، شناخت آن هم برای والدین و هم پرستار کودک اهمیت بسیاری دارد زیرا علائم می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر زندگی روزمره کودک و خانواده او بگذارد. پانداس اغلب به اشتباه به عنوان مشکلات روان‌پزشکی مستقل تشخیص داده می‌شود، در حالی که درمان مناسب برای این اختلال نیازمند توجه به عامل عفونی است. با توجه به اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، در این مقاله به بررسی علل، علائم، و روش‌های درمانی مرتبط با بیماری پانداس می‌پردازیم پس تا پایان با ما همراه باشید.

به نقل از وبسایت clevelandclinic :

سندرم پانداس به اختلالات عصبی-روانی خودایمنی در کودکان پس از عفونت‌های استرپتوکوکی، مانند گلودرد یا تب اسکارلت اشاره دارد. این بیماری می‌تواند منجر به بروز علائمی مانند تیک‌ها و رفتارهای وسواسی-اجباری شود. این علائم به صورت ناگهانی و دوره‌ای رخ داده و ممکن است شامل اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب، تغییرات ناگهانی در شخصیت و مهارت‌های حرکتی باشد. درمان شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های فعال و رفتاردرمانی شناختی برای مشکلات روانی و عصبی است. این بیماری نادر بوده و معمولاً در کودکان بین ۳ تا ۱۲ سال دیده می‌شود.

بیماری پانداس در کودکان

همانطور که گفتیم، کودکان مبتلا به بیماری پانداس ممکن است تحت تشخیص نادرست قرار گیرند و علائم آنها با  اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه، اوتیسم یا OCD  که ارتباطی با عفونت ندارد تداخل نماید. به همین دلیل ، برای والدین یا پرستار کودک مهم است که یک سابقه پزشکی کامل در اختیار پزشک قرار دهند و در صورت تغییر علائم کودک پس از عفونت ، پزشک را از شرایط موجود مطلع کنند.

پزشک ممکن است تشخیص سندرم پانداس را بر اساس علائم و سابقه پزشکی کودک انجام دهد . از آنجایی که سندرم پانداس به دنبال عفونت استرپتوکوکی مانند گلودرد ، ناگهان ظاهر می شود، یک نظریه این است که این یک اختلال خود ایمنی است که باعث می شود بدن به سلول های سالم خود حمله کند.

محققان تصور می كنند كه سندرم پانداس ممكن است سیستم ایمنی بدن به سلولهای گانگلیون پایه ، منطقه ای از مغز كه مسئول بسیاری از كارها ، از جمله یادگیری و حركت است ، حمله كند. آسیب ناشی از آن می تواند باعث بروز علائم روانپزشکی بیماری پانداس شود.

سندرم پانداس همچنین  می تواند باعث ایجاد تیک در حرکت و گفتار شود ، از جمله سندرم هایی مانند سندرم تورت. همچنین ممکن است کودک به وسواس هایی مانند وسواس شمارش ، شستن بیش از حد دست یا رفتارهای مراسم غیرمعمول مبتلا شود.

علل سندرم پانداس

سندرم پانداس به جای یک بیماری خاص ، شامل یک گروه از علائم است. علت دقیق این علائم مشخص نیست. باکتریهای استرپتوکوک گروه A ممکن است عفونتهای مختلفی ایجاد کنند ، از جمله گاستروپراکتیک، برخی از عفونتهای پوستی، و در صورت عدم درمان فرد، تب روماتیسمی ایجاد شود. این عفونت ها با تقلید از سلول های سالم در بدن کودک گسترش می یابد. بدن در نهایت سلول ها را تشخیص داده و آنتی بادی هایی تولید می کند که آنها را از بین می برد. این آنتی بادی ها ممکن است به بافت سالم ، از جمله مغز حمله کنند. به این ترتیب ، گروه استرپی A می تواند باعث ایجاد پانداس شود.

کودکان مبتلا به بیماری پانداس ممکن است استعداد ژنتیکی ابتلا به این سندرم را داشته باشند. استرس محیطی ، مانند عفونت استرپتوکوکی ، ممکن است سندرم را فعال کند. برخی از افراد همچنین ممکن است استعداد ژنتیکی نسبت به شرایطی داشته باشند که می تواند بیماری را تحریک کند ، مانند تب روماتیسمی

علائم سندرم پانداس

كودكان مبتلا به سندرم پانداس ممكن است سابقه ابتلا به عفونت هاي استرپتوكوكي ، مانند گلودرد داشته باشند. اگر پزشک آن را درست تشخیص ندهد ممکن است  والدین یا مراقب کودک نداند که کودک دچار استرپتوکوک شده است. در این حالت ،پزشکان باید احتمال پانداس را در صورت بروز علائم  روانی در یک کودک که اخیرا به بیماری استرپتوکوکی دچار شده است جدی بگیرند .

برخی از علائم قابل مشاهده این بیماری عبارتند از:

تیک های حرکتی

این حرکات غیرمعمول و نامنظم هستند که کودک نمی تواند آنها را کنترل کند ، مانند کشیدن چشم یا حرکات ناگهانی بازو.

تیک های کلامی

ممکن است کودکی که دارای تیک های کلامی است عبارات تصادفی یا هجاهای اشتباه را فریاد بزند.

اختلال وسواس جبری OCD

بیمار مبتلا به اختلال وسواس جبری برای کاهش افکار وسواس و اضطراب اجباری (رفتارهای غیرمعمول مانند شمارش یا تمیز کردن زیاد ) انجام می دهند.

در واقع علائم سندرم پانداس به جای اینکه به تدریج با گذشت زمان بروز کند ، ناگهانی ظاهر می شود. اگر کودکی از قبل دارای مشکلات عصبی باشد ، پانداس ممکن است ناگهان این علائم را بدتر کند. اگرچه علائم فوق معیارهای اولیه برای تشخیص این بیماری هستند ، اما بروز ناگهانی علائم دیگری نیز ممکن است رخ دهد.

علائم ثانویه سندرم پانداس

علایم ثانویه سندرم پانداس ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• رفتار بیش فعال یا بی توجه ، از جمله علائم ADHD
• شب ادراری
• مشکل یا تغییر مهارت های حرکتی ، مانند بد شدن دست خط
• اضطراب جدایی که تناسبی با سن و رشد کودک ندارد
• بدخلقی یا تحریک پذیری
• درد مفصل

علائم تمایل به اپیزودیک دارند، به این معنی که ممکن است بیایند و بروند. کودک ممکن است به طور ناگهانی برای چندین هفته بهتر به نظر برسد و دوباره پس از مدتی علائم به طرز چشمگیری بدتر شود. توجه به این نکته مهم است که حتی اگر کودک تیک یا OCD داشته باشد ، لزوماً دارای پانداس نیست ، حتی اگر سابقه ابتلا به عفونت های استرپتوکوک داشته باشد.

تشخیص سندرم پانداس

در حال حاضر ، هیچ  آزمایشگاهی نمی تواند بیماری پانداس را تشخیص دهد. در عوض ، پزشکان به علائم و سابقه پزشکی کودک رجوع می کنند. معمولا اقدامات زیر توسط پزشک برای تشخیص سندرم پانداس انجام میشود:

• پزشک احتمالاً از گلو کودک نمونه ای برای آزمایش خواهد گرفت تا آن از نظر وجود عفونت استرپتوکوک فعال بررسی نماید .
• اگر آزمایش منفی باشد ، ممکن است عفونت در جاهای دیگر مانند دستگاه تناسلی مخفی شود. اگر کودک علائم استرپتوکوکی داشته باشد ، ممکن است پزشک از آزمایش های دیگری برای تشخیص استفاده کند.
• والدین یا مراقبان ممکن است لازم باشد به پرسش های پزشک در مورد  زمان بروز علائم و اینکه کودک سابقه عفونت دارد یا خیر پاسخ دهند.
• والدین باید تمام علائم و عفونتهای قبلی را به پزشک اطلاع دهند ، حتی اگر دکتر در این مورد پرسش نکند . همچنین توجه به اینکه علائم به طور ناگهانی ظاهر شده یا با گذشت زمان بروز می کنند نیز مهم است.
• به طور کلی ، پزشکان از مراحل زیر برای تشخیص سندرم پانداس استفاده می کنند
• پزشک به دنبال شواهدی از OCD ، تیک ها یا هر دو می گردند.
• کودک باید سن لازم برای PANDAS را داشته باشد ، زیرا علائم در سنین 3 سالگی تا بلوغ بروز می کند.
• سپس پزشکان علائم عفونت استرپتوکوک را جستجو می کنند.
• سرانجام ، پزشکان  هرگونه ناهنجاری عصبی را آزمایش و ارزیابی می کنند.

درمان بیماری پانداس

درمان بیماری پانداس باید بر پایه آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتریهای استرپتوکوک باشد ، دقیقاً مانند هر عفونت استرپتوکوکی دیگر. اگر علائم بیماری با آنتی بیوتیک بهبود نیافت ، پزشک توصیه می کند تیک و OCD را با چندین راهکار  دیگر کنترل کنید. این روش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دارو

دارو می تواند به کاهش تیک و OCD کمک کند. کودکان مبتلا به سندرم پانداس ممکن است به یکی از محبوب ترین گزینه های دارویی یعنی مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRI) حساس باشند. به همین دلیل ، پزشکان در ابتدا باید دوز بسیار کمی از این دارو را تجویز کنند  و آن را به تدریج افزایش دهند و علائم را به طور مداوم کنترل کنند.

• روان درمانی

روان درمان می تواند به کودک کمک کند تا افکار وسواسی یا اضطرابی را مدیریت کرده و استراتژی های مقابله بهتری را به کار گیرد

• روش های درمانی تجربی

برخی شواهد نشان می دهد که در صورت بی اثر بودن سایر درمان ها ، ممکن است تبادل پلاسما و درمان ایمونوگلوبولین موثر باشد. با این حال ، این روش می تواند عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد و پزشکان معمولاً فقط آنها را برای کودکان بسیار بیمار توصیه می کنند.

• خانواده درمانی

خانواده درمانی می تواند به آماده سازی اعضای خانواده برای حمایت و پشتیانی از کودک کمک کند.

•  مکانهای مخصوص معلولان

کودکان مبتلا به بیماری پانداس ممکن است در مدرسه به مکانهای مخصوص معلولان نیاز داشته باشند.

التهاب لوزه و بیماری پانداس

برخی از کودکان مبتلا به بیماری پانداس ممکن است با عفونت های دیگر مانند التهاب لوزه مکرر نیز دست و پنجه نرم کنند. با این حال ، داشتن پانداس لزوماً کودک را دچار لوزه نمی کند. التهاب لوزه نوع دیگری از عفونت است و ویروس یا استرپتوکوک می تواند باعث ایجاد آن شود. لوزه های ویروسی معمولاً نیازی به برداشتن لوزه ها ندارند ، اما این روش ممکن است به کسانی که التهاب لوزه های مرتبط با استرپتوکوک دارند اغلب کمک  کننده باشد . اگرچه این کار علائم سندرم پانداس را بهبود نمی بخشد.

اگر یک پزشک توصیه کند که لوزه ها را به دلیل التهاب لوزه با جراحی  بردارید ، والدین یا مراقبان باید خطرات و مزایای این کار را بدانند و سپس در این مورد اصمیم گیری نمایند . آنها همچنین باید با پزشکی که پانداس کودک را معالجه می کند مشورت کنند.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی کامل بیماری سندرم پانداس و تاثیر آن در کودکان پرداختیم و راه های درمان این بیماری را بیان کردیم. بدیهی است تشخیص دقیق بیماری پانداس نیاز به معاینه دقیق پزشک متخصص دارد اما شناخت علائم اولیه آن میتواند به والدین و پرستاران در درمان سریع این بیماری در کودکان کمک کند. استخدام یک پرستار کودک در خانه میتواند گزینه مطلوبی برای والدینی باشد که دارای کودک مبتلا به پانداس هستند.  مرکز پرستاری سفیر آرامش با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.