کنترل از عفونت‌های بیمارستانی

یکی از چالش‌های اصلی و خطرات مشاغل حوزه درمان، ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی است. محیط درمان، روزانه در معرض هزاران میکروب قرار دارد و هر فرد دردمندی که به بیمارستان مراجعه می‌کند، می‌تواند با خود ویروس یا باکتری خاصی را منتقل کند. این میکروب‌ها که شامل قارچ، باکتری و انواع ویروس می‌شوند، مدتی را روی وسایل و تجهیزات بیمارستان و پوشش افراد زنده می‌مانند و انتشار می‌یابند‌.

اگر کادر درمان هستید و در مورد دستورالعمل پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی نمی‌دانید و یا به عنوان بیماری که در بیمارستان بستری است، نگران ابتلا به عفونت‌ها هستید، در ادامه این نوشته با ما همراه باشید. در این مقاله از مجموعه بزرگ خدمات پرستاری سفیر آرامش قصد داریم دستورالعمل های کنترل عفونت وزارت بهداشت و راهنمای پیشگیری از عفونت بیمارستانی را خدمت شما عزیزان شرح دهیم.

پیشنهاد مقاله : برونشیت حاد در سالمندان چگونه درمان می شود؟

عفونت بیمارستانی چیست؟

عفونت بیمارستانی، عفونت بیمارستان‌زاد یا Hospital acquired infection  خطری است که بیماران، پرستار بیمار، پزشکان و دیگر اعضای کادر درمان را تهدید می‌کند. اصطلاح عفونت به فرآیند جایگزینی یک عامل میکروبی مثل قارچ، باکتری یا ویروس در اندام‌های داخلی بدن گفته می‌شود که التهاب سیستم ایمنی را برمی‌انگیزد و انواع گوناگونی دارد. عفونت ادراری، عفونت مغز یا مننژیت، عفونت زخم بعد از جراحی همه از انواع شایع عفونت‌های بیمارستانی هستند که سلامت افراد را تهدید می‌کنند.

درحالی‌که قریب به ۸ میلیارد انسان روی زمین زندگی می‌کند، بیش از ۱۰۰۰ میلیارد نوع میکروب (باکتری، ویروس و…) وجود دارد که سلامت انسان را تهدید می‌کند. اگرچه ۹۹ درصد این باکتری‌ها ناشناخته هستند؛ اما طبق آزمایشات پزشکی بیش از ۱۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی تحت تاثیر یک باکتری به نام سودوموناس آئروژینوزا ایجاد می‌شود. این باکتری یک باکتری گرم منفی است که به طور طبیعی نیز در روده و پوست وجود دارد. اما یکی از عوامل خطرناک عفونت‌های بیمارستانی به شمار می‌رود.

برای درک بهتر این مطلب مقاله۵مزیت و تاثیر پرستار بیمار در منزل نسبت به بیمارستانی را مطالعه کنید.

 چه کسانی ریسک ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی را دارند؟

دستورالعمل پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی برای بخش‌هایی از بیمارستان که میزبان بیماران بدحال هستند، از جمله آی‌سی‌یو، مهم‌تر است. چراکه بخش‌های مختلف بیمارستان افراد را در معرض ریسک ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی قرار می‌دهند. به‌طورکلی تمام افرادی که در محیط بیمارستان وقت می‌گذرانند اعم از کادر درمان، پرستاران و پزشکان و البته بیماران، در معرض عفونت‌های بیمارستانی هستند. اما این ریسک برای افراد در سنین متفاوت‌ و شرایط مختلف فرق می‌کند.

واضح است که کودکان و سالمندان بالای ۷۰ سال بیش از سایرین در معرض ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی قرار دارند. چراکه سیستم ایمنی ایشان ضعیفتر است و مقاومت چندانی در برابر عوامل بیماری‌زا ندارد. تجربه شوک، ضربه روحی یا تروما، و یا سپری کردن مدتی در کما می‌تواند ریسک عفونت بیمارستانی را افزایش دهد. و همچنین پس از عمل جراحی، احتمال دچار شدن به عفونت بیشتر است.

متاسفانه درحالیکه اروپا و ایالات متحده آمریکا احتمال عفونت در بیمارستان‌های خود را به ۱۰ درصد رسانده‌اند، این احتمال در آسیا و آفریقا بیش از ۴۰ درصد است و جان افراد را تهدید می‌کند. البته نباید عفونت بیمارستانی را با عفونت‌های دیگر اشتباه گرفت. چه عفونتی عفونت بیمارستانی است؟ عفونتی که حداکثر دو روز بعد از قرارگیری در محیط درمان نمایان شود و یا بین دو تا سه روز بعد از ترخیص علائم خود را نشان دهد؛ درحالی‌که فرد به دلیل عفونت به بیمارستان مراجعه نکرده است.

 دستورالعمل پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی

جزوه آموزشی کنترل عفونت بیمارستانی چیست ؟؛ دستورالعمل راهنمای ایمنی بیمار مرتبط با استانداردهای اعتباربخشی اصولی را برای پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی معرفی کرده است. جزوه آموزشی کنترل عفونت بیمارستانی نیز جهت آگاه‌سازی کادر در مورد دستورالعمل های کنترل عفونت وزارت بهداشت تنظیم شده است. اما به راستی پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی چه اقدامات عملی دارد؟ برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری‌های متنوع چه می‌توان کرد؟

بی‌شک پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی نیازمند تلاش فردی و جمعی کادر درمان و بیماران است. برخی اقدامات جزو دستورالعمل‌های بهداشت فردی هستند که در چند سال اخیر به لطف همه‌گیری کرونا با آن آشنا شدیم. و اما برخی دیگر در ارتباط با دیگران و در یک سیستم معنا پیدا می‌کنند. باید توجه داشت که عمده عفونت‌های بیمارستانی در بخش مراقبت‌های ویژه ICU  انتقال می‌یابند. این بخش که محل بستری بیماران بدحال است، باید با نظم و انضباط بیشتری استریل شود و در غیر این صورت درصد ابتلا و فوت افراد از عفونت را افزایش می‌دهد.

راه‌های موثر برای پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی

1. تشکیل و نظارت بر فعالیت تیم نظافت

  تأثیرگذارترین بخش در کنترل عفونت‌های بیمارستانی، تیم نظافت بیمارستان است. برای جلوگیری از عفونت‌های بیمارستانی باید افرادی مسئولیت‌پذیر ، آموزش دیده و دقیق انتخاب شوند که به خوبی از پس نظافت بربیایند و دلسوزانه محیط‌های آلوده‌ای چون آی‌سی‌یو را استریل کنند. برای نظافت با کیفیت، باید بهترین تجهیزات و مواد شوینده دردسترس افراد قرار گیرد تا در کنار نیروی انسانی کارآمد، موثر واقع شود.

2. شستن دست‌ها و رعایت بهداشت فردی

شستن دست‌ها اگرچه کاری بی اهمیت و ساده به نظر می‌رسد، اما تاثیر به سزایی در کنترل عفونت‌های بیمارستانی دارد. چراکه بیشتر میکروب‌ها از طریق تماس منتقل می‌شوند. همچنین پوشیدن گان در آی‌سی‌یو اهمیت بالایی دارد.

پیشنهاد مقاله : آیا بیماری سل درمان دارد؟

3. استریل کردم وسایل

خصوصا در بخش حساسی چون آی‌سی‌یو که بیمار نیازمند استفاده از تجهیزات و وسایل متعددی است، استریل کردن لوازم اهمیت بسیار بالایی دارد. انواع ویروس و باکتری تا مدتی روی سطوح باقی می‌مانند و می‌توانند موجب انتفال انواع عفونت‌ها شوند.

4. محدود کردن مصرف آنتی‌بیوتیک

محدود کردن مصرف آنتی‌بیوتیک یکی از هوشمندانه‌ترین اقداماتی است که برای پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی می‌توان انجام داد. چراکه انواع میکروب وقتی در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها باشند، مقاوم‌تر می‌شوند و افراد را به طور شدیدتری درگیر می‌کنند. از آنتی‌بیوتیک‌ها نباید بیش از حد و نابجا استفاده کرد و برای کنترل عفونت‌های بیمارستانی باید این مورد کنترل شود.