اختلال شخصیت دوقطبی یکی از بیماریهای روحی است که برخی از افراد با آن درگیر هستند. اما بسیاری از والدین هنگام افسردگی نوجوانان نگران این موضوع هستند که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی شده باشد. به همین دلیل، در این مقاله از سفیر آرامش قصد داریم تا به شما توضیح دهیم که این اختلال چیست، چه علائمی دارد و در نهایت هر آن چیزی که باید در مورد این اختلال بدانید را به شما بگوییم. پس برای آشنایی بیشتر تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اختلال دوقطبی
اختلال شخصیت دوقطبی، مانند اختلال شخصیت مرزی، یک نوع اختلال روانی است. فرد مبتلا به این اختلال دچار تغییرات شدید روحی میشود. این تغییرات در فرد به دو دسته تقسیم میشود: حالت اول شامل دوره شیدایی (مانیا) است که در این دوره فرد احساس شادی و انرژی زیادی دارد و بسیاری از رفتارهای او هیجانزده است. در این حالت، فرد ممکن است دست به کارهای غیرعادی و خطرناک بزند. حالت دوم شامل دوره افسردگی است که در طول آن فرد احساس ناامیدی و ناراحتی میکند و دوست ندارد کاری انجام دهد.بنابراین در صورتی که شما پرستار بیمار فرد مبتلا به اختلال شخصیت دو قطبی هستید باید در این مورد اطلاعاتی داشته باشید که بسیار کمک کننده خواهد بود.
انواع بیماری دوقطبی
این اختلال دارای انواع مختلفی است که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
1. اختلال دوقطبی نوع یک
در اختلال دوقطبی نوع ۱، افراد ابتدا یک دوره شیدایی را تجربه میکنند که در این دوره ممکن است فرد بسیار خوشحال و هیجانزده باشد. بعد از آن، یک دوره افسردگی را تجربه میکنند که فرد در آن بسیار غمگین و ناامید است. در برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک، توانایی تشخیص خیال از واقعیت را ندارند که این موضوع باعث میشود دچار روانپریشی (سایکوزیس) شوند. اگر فرد به این وضعیت دچار شود، باید فوری اقدام به درمان کند.
2. اختلال دوقطبی نوع دو
در اختلال دوقطبی نوع دو، فرد یک دوره کامل افسردگی را طی میکند. در این دوره، فرد ناراحت و ناامید است و بعد از آن یک دوره نیمه شیدایی را طی میکند که فرد پرانرژی و هیجانزده است. البته این دوره به شیدایی کامل نمیرسد. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع دو هیچگاه شیدایی کامل را تجربه نخواهند کرد.
3. اختلال خلق دورهای
در این نوع از اختلال، فرد به صورت دورهای که در بزرگسالان حداقل به مدت ۲ سال و در کودکان و نوجوانان به مدت ۱ سال است، دورههای خفیف افسردگی و نیمه شیدایی را تجربه میکند و مدام بین این دو دوره خفیف جابهجا میشود. در این نوع از اختلال، علائم موجود ضعیفتر است اما باز هم میتواند باعث مختل شدن زندگی روزمره در افراد شود.
4. انواع دیگر بیماری اختلال دوقطبی
در این نوع از اختلال، بیماری دوقطبی در اثر مصرف مواد مخدر مثل سیگار یا الکل، یا برخی از بیماریها مثل سندروم کوشینگ، مالتیپل اسکلروز (MS) یا سکته ایجاد میشود. در نهایت به این نکته توجه کنید که بین اختلال دوقطبی نوع ۱ و ۲ تفاوت وجود دارد و اختلال دوقطبی نوع ۱ بسیار شدیدتر است.
به نقل از سایت nimh:
اختلال دوقطبی (که قبلاً بیماری شیدایی یا افسردگی مانیک نامیده میشد) یک بیماری روانی میباشد که باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو، انرژی، سطح فعالیت و تمرکز فرد میشود. این جابجاییها میتواند انجام وظایف روزمره را دشوار کند.
سه نوع اختلال دوقطبی وجود دارد. هر سه نوع شامل تغییرات واضحی در سطح خلقو خو، انرژی و فعالیت است. این حالتها از دورههای رفتار هیجانانگیز، تحریکپذیر یا پرانرژی (معروف به دورههای شیدایی) تا دورههای بسیار غمگین، بیتفاوت یا ناامید (معروف به دورههای افسردگی) متغیر است. دورههای شیدایی کمتر شدید بهعنوان دورههای هیپومانیک شناخته میشود.
عوامل به وجود آمدن اختلال دوقطبی
علت اصلی به وجود آمدن بیماری دوقطبی هنوز ناشناخته است اما یک سری از عوامل وجود دارند که در به وجود آمدن این اختلال تأثیرگذارند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
- افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، در ساختار مغزی آنها تفاوتهایی با افراد عادی دیده میشود که علت این تفاوت ساختار هنوز مشخص نشده است اما با توجه به پیشرفت علم، احتمالاً در آینده مشخص خواهد شد.
- ژنتیک افراد روی این بیماری بسیار تأثیرگذار است. افرادی که یکی از بستگان درجه یک آنها (خواهر و برادر یا یکی از والدین آنها) به این اختلال مبتلا هستند، امکان اینکه آنها نیز مبتلا به اختلال دوقطبی شوند بسیار بیشتر از افراد عادی خواهد بود.
علائم و نشانههای اختلال دوقطبی
همانطور که در بالا نیز بیان کردیم، اختلال دوقطبی شامل دو دوره متفاوت است: دوره اول که به آن دوره شیدایی میگویند که خود به دو دسته شیدایی کامل و شیدایی خفیف تقسیم میشود و دوره دوم که به آن فاز افسردگی میگویند. هر کدام از این فازها علائم متفاوتی از خود نشان میدهند که در ادامه به بررسی علائم هر دوره به صورت جداگانه خواهیم پرداخت.
علائم فاز مانیک اختلال دوقطبی چیست؟
فاز مانیک به دو دسته تقسیم میشود: دسته اول که به آن فاز شیدایی کامل میگویند. در این فاز، فرد ممکن است مبتلا به روانپریشی شود و در حالت نیمه شیدایی علائم موجود ضعیفتر خواهد بود. فرد دارای اختلال دوقطبی در این دوره حداقل ۳ تا از علائمی که در ادامه نام میبریم از خود نشان میدهد:
- فرد مبتلا به شکل غیرقابل کنترلی خوشحال و پرانرژی است.
- میزان فعالیت، انرژی و اضطراب در آنها به مقدار قابل توجهی افزایش مییابد.
- در این دوره اعتماد به نفس افراد به میزان قابل توجهی افزایش مییابد و احساس خوبی نسبت به خود پیدا میکند.
- فرد به دلیل انرژی زیاد احساس نیاز به خواب نمیکند و حتی دچار بیخوابی میشود.
- فرد مبتلا در این دوره به میزان بالایی حرف میزند.
- در این دوران زیاد فکر میکند و ایدههای زیادی را در ذهن خود دارد.
- تمرکز کردن برایش سخت میشود و بسیار حواسپرت میشود.
- توانایی تصمیمگیری را از دست میدهد و به دلیل هیجان زیاد نمیتواند تصمیمهای عاقلانهای بگیرد.
علائم فاز افسردگی اختلال دوقطبی چیست؟
در این دوره از اختلال دوقطبی، فرد ممکن است دچار افسردگی شدید شود که این باعث میشود کار و تحصیل و روابط فرد مبتلا به اختلال دوقطبی مختل شود. البته باید توجه کنید که میزان و شدت افسردگی در افراد مختلف متفاوت است. فرد مبتلا باید حداقل ۵ تا از علائمی که در ادامه اشاره میکنیم را دارا باشد:
- احساس افسرده بودن که شامل ناامید بودن، غمگین بودن و احساس پوچی داشتن میشود. کودکان این علائم را با حساسیت شدید و تحریکپذیری بالا از خود نشان میدهند.
- افراط و تفریط در خواب؛ برای مثال، گاهی اوقات فرد ممکن است دچار کمخوابی و بعضی از وقتها دچار پرخوابی شود.
- هیچ اشتیاقی برای انجام دادن کارها از خود نشان نمیدهند.
- ممکن است به صورت ناگهانی افزایش یا کاهش وزن زیاد را تجربه کنند.
- کارها را به صورت خیلی آهسته انجام میدهند یا در انجام آنها بیقراری میکنند.
- احساس خستگی مفرط و نداشتن انرژی کافی در انجام دادن کارها.
- داشتن عذاب وجدان و فکر کردن به این موضوع که آنها بیارزش هستند.
- فکر کردن به خودکشی و یا حتی اقدام به خودکشی.
- از دست دادن تمرکز و توانایی تصمیمگیری.
علائم بیماری بایپولار در زنان
اختلال دوقطبی در زنان ممکن است آنها را از منظر سلامت روانی دچار آسیب فراوانی کند. از علائم بیماری بایپولار در زنان میتوان به نوسانات خلقی شدید اشاره کرد. خانمها بیشتر از آقایان به دورههای شیدایی مختلط مبتلا میشوند و بیشتر از مردان مستعد افسردگی شدید هستند. همچنین، آنها بیشتر در فصلهای زمستان و پاییز تحت تأثیر علائمی که در بالا به آنها اشاره شد، قرار میگیرند. در نهایت، زنان در سنین بالاتر این علائم را مشاهده خواهند کرد.
علائم بیماری بایپولار در مردان
علائم بیماری بایپولار در مردان ممکن است از برخی جنبهها متفاوت با علائم در زنان باشد. برای مثال، مردان ممکن است به جای غم و اندوه، خشم و پرخاشگری بیشتری از خود نشان دهند. مردان در دوران افسردگی خود ممکن است غم و اندوه زیادی را تجربه کنند، اما به دلیل اینکه این احساسات در جامعه مورد قبول نیست، ترجیح میدهند خشم و عصبانیت را از خود بروز دهند. از دیگر نشانههای بیماری بایپولار میتوان به از دست دادن میل به زندگی و کار، خستگی و مشکل در خوابیدن اشاره کرد.
ارتباط بارداری با بیماری بایپولار
بارداری میتواند تأثیر زیادی بر بیماری بایپولار یا همان اختلال دوقطبی بگذارد. در ادامه به بررسی این تأثیرات خواهیم پرداخت:
- زنان در دوران بارداری دچار تغییرات هورمونی زیادی میشوند و این تغییرات هورمونی باعث تشدید علائم بیماری اختلال دوقطبی میشود.
- زنان باردار بیشتر از افراد عادی دچار استرس، اضطراب و افسردگی میشوند که این استرس و اضطراب باعث تشدید علائم در بیماران دوقطبی خواهد شد.
- در دوران بارداری، زنان شاید مجبور شوند برخی از داروهای خود را به دلیل اینکه برای جنین مضر است، مصرف نکنند که این موضوع سبب تشدید علائم در آنها میشود.
- زنانی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، ممکن است بعد از زایمان نسبت به زنان عادی بیشتر در معرض افسردگی قرار گیرند.
درمان اختلال دوقطبی
درمانی برای بیماری دوقطبی در افراد وجود ندارد، اما با یک سری از روشها میتوان علائم این بیماری را بهبود بخشید. در ادامه روشهای بهبود علائم را به طور مفصل برای شما شرح خواهیم داد.
درمان دارویی
اولین روش برای بهبود علائم در این بیماران استفاده از داروها است. معمولاً متخصصان برای بهتر شدن خلق و خو در این افراد از داروهای تثبیتکننده استفاده میکنند. در ادامه برخی از داروهای تثبیتکننده خلق و خو را نام خواهیم برد. همچنین، متخصصان برای این افراد داروهای ضد افسردگی و افسردگی نهفته نیز تجویز میکنند:
- والپروئیک اسید (Depakene)
- قرص اولانزاپین
- دیوالپروکس سدیم (Depakote)
- کاربامازپین (Tegretol، Equetro)
- داروی دپاکین
- قرص ترانکوپین
- قرص لیتیوم (Lithobid)
رواندرمانی
روانشناسان به افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی کمک میکنند تا بتوانند الگوهای فکری منفی را از خود دور کنند و الگوهای فکری مثبت را جایگزین آنها کنند. همچنین، به آنها کمک میکنند تا مهارتهایی را در مقابله با این بیماری یاد بگیرند و بتوانند بهتر با افراد خانواده خود ارتباط برقرار کنند و با آنها به معاشرت بپردازند.
تغییرات سبک زندگی
این افراد با ورزش کردن منظم، خوردن غذاهای سالم و مغذی و مدیریت کردن استرس خود میتوانند علائم این بیماری را کنترل کنند و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند. بنابراین، در صورتی که فردی در خانواده شما مبتلا به این نوع از بیماری است، سعی کنید او را تشویق به ورزشهایی مثل یوگا یا مدیتیشن کنید تا از این طریق حس آرامش بیشتری را تجربه کنند و کمتر از قبل در معرض اختلالات خلقی قرار بگیرند. در نهایت، سعی کنید آنها را تشویق به ارتباط با کسانی کنید که مثل خود آنها مبتلا به این اختلال هستند، زیرا موجب میشود احساس تنهایی نکنند و از تجربیات آنها استفاده کنند.
درمان | توضیحات |
دارو | کمک به بهبود و ثبیت خلق و خو در بیماری |
روان درمانی | استفاده از مشاور برای از بین بردن افکار منفی و جایگزینی افکار مثبت |
تغییرات سبک زندگی | گنجاندن ورزش منظم، تغذیه سالم و مدیریت استرس در برنامه خود |
پشتیبانی اجتماعی | شرکت دراجتماع افرادی شبیه به خودمان برای استفاده از تجربیات آن ها |
تشخیص بیماری دوقطبی در افراد
تشخیص اختلال دوقطبی نوع ۱ و ۲ متفاوت و دشوار است، اما در صورت دارا بودن این نشانهها تاحدودی میتوان این اختلال را تشخیص داد.
اختلال دوقطبی نوع ۱
- فرد باید حداقل یک دوره مانیا یا شیدایی را تجربه کند که این دوره ممکن است با یا بدون دوره افسردگی باشد.
- دوره مانیا در فرد حداقل باید یک هفته طول بکشد و شاید بعد از آن نیاز به بستری کردن باشد.
- این دورهها میتواند شامل افسردگی ماژور نیز باشد.
اختلال دوقطبی نوع ۲
- فرد باید حداقل یک دوره افسردگی و یک دوره نیمه شیدایی را تجربه کند.
- دوره افسردگی شدید باید حداقل دو هفته طول بکشد.
- در این نوع، فرد هرگز دوره شیدایی کامل را تجربه نمیکند.
همانطور که مشاهده میکنید، تشخیص این بیماری در افراد دشوار است. بنابراین، بهتر است در صورتی که قصد داشتید این بیماری را تشخیص دهید، به متخصص مراجعه کنید.
جمعبندی
در این مقاله به بررسی اختلال دوقطبی در افراد پرداختیم و بیان کردیم که اختلال دوقطبی دارای دو دوره است: دوره اول شامل دوره شیدایی و دوره دوم شامل دوره افسردگی. بعد از آن بیان کردیم که علت قطعی این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی در ظاهر شدن آن در افراد مؤثر است. در نهایت، علائمی که این بیماری از خود نشان میدهد را به شما معرفی کردیم و گفتیم که این بیماری درمان قطعی ندارد، ولی با خوردن داروها و رعایت سبک زندگی سالم و استفاده از روانشناس میتوان علائم را بهبود و یا تثبیت کرد. در نهایت، نحوه تشخیص این بیماری را به شما آموزش دادیم. اگر شما نیز در مورد این بیماری تجربه و یا توصیه ارزشمندی دارید، با ما و کاربران سایت در میان بگذارید.
سوالات متداول
1. اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی یک بیماری روانی است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، انرژی و توانایی انجام فعالیتهای روزانه میشود. این اختلال شامل دورههای شیدایی (مانیا) و افسردگی است که به صورت متناوب در فرد رخ میدهد.
2. علائم دوره شیدایی در اختلال دوقطبی چیست؟
در دوره شیدایی، فرد ممکن است احساس شادی و انرژی زیادی داشته باشد، به طور غیرعادی پرحرف و پرانرژی باشد، نیاز به خواب کمتری داشته باشد، تصمیمات غیرعاقلانه بگیرد و رفتارهای خطرناک انجام دهد.
3. چگونه میتوان اختلال دوقطبی را تشخیص داد؟
تشخیص اختلال دوقطبی نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصص روانپزشکی دارد. این ارزیابی شامل بررسی تاریخچه پزشکی و روانی فرد، مصاحبههای بالینی و گاهی آزمایشهای تکمیلی است. تشخیص دقیق معمولاً بر اساس معیارهای مشخصی از جمله تجربه دورههای شیدایی و افسردگی انجام میشود.
4. آیا اختلال دوقطبی درمان دارد؟
درمان قطعی برای اختلال دوقطبی وجود ندارد، اما با استفاده از داروها، رواندرمانی و تغییرات سبک زندگی میتوان علائم این بیماری را کنترل و بهبود بخشید. داروهای تثبیتکننده خلق و خو و ضد افسردگی معمولاً توسط متخصصان تجویز میشوند.
5. چگونه میتوان به فرد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کرد؟
حمایت از فرد مبتلا به اختلال دوقطبی شامل تشویق به مراجعه به متخصص، حمایت عاطفی، کمک به مدیریت استرس و تشویق به رعایت سبک زندگی سالم است. همچنین، ایجاد محیطی پایدار و حمایتکننده میتواند به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کند.