قطره بینی نوزاد یکی از داروهای مورد استفاده برای درمان گرفتگی بینی در نوزادان است. گرفتگی بینی نوزاد و کودکان بسیار متداول است و معمولا جدی نیست. نوزادان کوچکتر از 2 ماه بیشتر از طریق بینی تنفس می‌کنند و مهارت کافی برای تنفس از طریق دهان را ندارند. بنابراین گرفتگی بینی نوزاد می‌تواند در تغذیه و خواب آن ها اختلال ایجاد کند.
گرفتگی بینی نوزاد یکی از مشکلات شایع و نگران‌کننده‌ای است که بسیاری از والدین با آن روبرو می‌شوند. این وضعیت می‌تواند تنفس نوزاد را دشوار کند و باعث اختلال در خواب و تغذیه او شود که به نوبه خود می‌تواند تاثیر منفی بر رشد و توسعه نوزاد داشته باشد. شناخت علل و روش‌های موثر برای رفع گرفتگی بینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا این اطلاعات می‌تواند به والدین کمک کند تا بهترین روش‌ها را برای مراقبت از کودک خود به کار بگیرند. پرستار کودک نیز در این زمینه می‌تواند با تجربه و دانش خود نقش مهمی در تشخیص و مدیریت این مشکل ایفا کند.
علت گرفتگی بینی نوزاد چیست؟
یکی از علل اصلی گرفتگی بینی نوزاد، عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی است که می‌تواند باعث التهاب و تورم در مخاط بینی شود. علاوه بر این، آلرژی‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این مشکل داشته باشند، گرده‌های گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات و حتی برخی مواد غذایی ممکن است واکنش‌های آلرژیک را در نوزادان تحریک کنند. عفونت چشم نوزاد نیز می تواند ناشی از گرفتگی بینی باشد یا بلعکس.
هوای خشک نیز یکی دیگر از عوامل مهم است که می‌تواند باعث خشکی و تحریک مخاط بینی شود، به ویژه در فصول سرد سال یا در مناطقی که از سیستم‌های گرمایشی استفاده می‌شود. قرار گرفتن نوزاد در معرض دود سیگار یا سایر مواد آلاینده هوا نیز می‌تواند به گرفتگی بینی در کودک منجر شود. همچنین، برخی نوزادان به دلیل ساختار آناتومیکی خاص خود، مانند انحراف تیغه بینی یا وجود پولیپ‌های بینی، بیشتر در معرض گرفتگی بینی قرار دارند.
درمان گرفتگی بینی نوزاد
روش های درمانی برای گرفتگی بینی نوزادان شامل موارد زیر می‌شود که در ادامه به‌طور اجمالی به آن خواهیم پرداخت.
- تغذیه
- مراقبت
- حمام آب گرم
- دستگاه مرطوب کننده هوا
- وضعیت خواب نوزاد
- استفاده از قطره یا اسپری بینی
در ادامه به توضیح کامل‌تری از این موارد می‌پردازیم.
1. تغذیه
تعداد پوشک استفاده شده در هر روز، می تواند میزان تغذیه مصرفی نوزادان در روز را مشخص کند. بسیار مهم است که کودک شما به طور روزانه میزان کالری دریافتی مناسبی داشته باشد. نوزادان به طور معمول باید هر شش ساعت پوشک خود را تعویض کنند. در صورتی که کودک بیمار باشد یا به خوبی تغذیه نشود، ممکن است دچار کمبود آب شود و ضروری است با پزشک متخصص مشورت شود.
2. مراقبت
متاسفانه هیچ راهکار درمانی ویژه ای برای پیشگیری یا مقابله با تمامی ویروس های موجود ارائه نشده است. اگر کودک شما درگیر یک بیماری ویروسی خفیف شده باشد، می توان با مراقبت ها و روش های درمان خانگی تحت نظارت پزشک متخصص، با بیماری مقابله کرد.
3. حمام آب گرم
نوزادانی که قادر به نشستن می باشند، می توانند از حمام آب گرم لذت ببرند و محیط مرطوب حمام می تواند جهت رفع گرفتگی بینی آن ها بسیار مفید و موثر باشد. هم چنین استفاده از اسانس های نعناع یا اکالیپتوس در وان حمام می تواند برای رفع گرفتگی بینی در نوزادان بسیار موثر باشد.
4. دستگاه مرطوب کننده هوا
به منظور روان شدن مخاط، یک دستگاه مرطوبت کننده هوا در اتاق و یا محل نگهداری کودک قرار دهید. که دستگاه بخار سرد بهترین نوع مرطوب کننده های هوا می‌باشد.
در صورتی که قادر به تهیه دستگاه نیستید، بهتر است چندین بار در روز کودک را در معرض رطوبت و بخارات حمام قرار دهید. هم چنین لازم است از سیگار کشیدن در نزدیکی محل استراحت کودک خودداری کنید و کیفیت هوای منزل را به بالاترین حد ممکن برسانید.
5. وضعیت خواب نوزاد
در طی مدت زمان خواب کودک، لازم است به طور مرتب وضعیت تنفس او را چک کنید. در وضعیتی که نوزاد دچار گرفتگی بینی باشد، می توان با قرار دادن یک حوله در زیر بالش، مقداری سر او را بالا آورد تا کودک در این حالت، تنفس راحت تری داشته باشد.
6. استفاده از قطره یا اسپری بینی
اگر مجرای بینی به علت سرماخوردگی کاملا مسدود شده باشد و کودک نتواند شیر بخورد و یا در صورتی که ترشحات درون بینی کودک، خشک و غلیظ باشد، می‌توان با مشورت و تجویز پزشک متخصص از قطره یا اسپری برای درمان گرفتگی بینی استفاده کرد. چرا که یکی از ساده ترین راه هاست و با استفاده از آن، مخاط بینی نازک شده و سبب رفع گرفتگی بینی و بهبود مسیر تنفسی کودک می‌شود.
قطره های مورد استفاده برای درمان گرفتگی بینی، دارای ماده دارویی هستند که بر روی عروق متورم مخاط بینی اثر می‌گذارد و سبب جمع شدن و انقباض آن ها می گردد. عفونت های مختلف به ویژه عفونت های ویروسی می‌تواند مخاط بینی را متورم کند. در نتیجه مجاری بینی تنگ می‌شود و کودک قادر به تنفس نرمال نخواهد بود.
قطره بینی آب نمک (سدیم کلرید) بی ضرر ترین نوع آن است که به راحتی از تمامی داروخانه قابل تهیه است. در صورتی که در مجاری بینی چکانده شود، مخاط متورم و ترشحات خشک داخل مجاری را تر می‌کند و سبب دفع بهتر ترشحات خواهد شد.
به نقل از webmd.com :
یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای کمک به رفع گرفتگی نوزاد، استفاده از اسپری نمک (آب نمک) یا قطره بینی است. این محصولات بدون نسخه در دسترس هستند.
اگر از قطره استفاده می کنید، دو قطره را در هر سوراخ بینی بریزید تا مخاط داخل آن شل شود. سپس بلافاصله پس از آن از یک لامپ مکنده برای خارج کردن نمک و مخاط استفاده کنید. می‌توانید حوله‌ای را زیر شانه‌های کودکتان قرار دهید تا به آرامی سر را به سمت عقب خم کنید تا مطمئن شوید که قطرات به داخل بینی می‌ریزند.
لامپ را قبل از قرار دادن آن در بینی فشار دهید. به این ترتیب، وقتی لامپ را رها می کنید، مخاط را از داخل بیرون می کشد. اگر زمانی که لامپ در داخل سوراخ بینی قرار دارد فشار دهید، پفکی از هوا خارج می‌شود که می‌تواند مخاط را بیشتر به داخل حفره بینی فشار دهد.
مخاط داخل لامپ را روی یک دستمال فشار دهید.
این کار را حدود 15 دقیقه قبل از غذا دادن به کودک و قبل از خواب انجام دهید. این به کودک شما کمک می‌کند که راحت‌تر نفس بکشد، زمانی که شیر می‌دهد، شیشه شیر می‌گیرد یا می‌خوابد.
برخی از محلول های نمکی نیز حاوی دارو هستند. از اینها بپرهیز قطره ها یا اسپری های سالین ساده به خوبی کار می کنند. فقط مطمئن شوید که لامپ مکنده را بعد از هر بار استفاده شسته و خشک کنید.
روش ریختن قطره بینی نوزاد
سعی کنید از کلمات ساده برای توضیح روش خود به کودک استفاده کنید. شستشوی بینی با قطره نمکی برای مرتبه اول ممکن است با احساس سوزش همراه باشد که کودک در دفعات بعدی استفاده از آن، احساس ناراحتی کمتری خواهد داشت.
برای شروع دستان خود را حداقل 30 ثانیه با آب و صابون بشویید و همه سطوح آن را ضدعفونی کنید. قبل از چکاندن قطره بینی، توجه کنید اگر قسمت جلوی مجاری بینی پر از ترشح است، تا حدی که امکان دارد ترشحات را خارج کنید و یا اگر کودک نسبتا بزرگ تر است، از او بخواهید که خودش شخصا این کار را انجام دهد.
سپس یک سرنگ بزرگ پزشکی را با محلول نمکی قطره بینی پر کنید و نوک سرنگ را داخل یکی از سوراخ های بینی نوزاد قرار داده و به آرامی فشار دهید. محلول باید از راه بینی عبور کند و به پشت سر هدایت شود. معمولا چکاندن یک تا دو قطره کافی است و می تواند موجب انقباض عروق جلوی بینی شود. اما در صورت مصرف زیادتر، قطره از عقب بینی وارد حلق و ریه کودک شده و موجب تحریک، سرفه و حالت تهوع کودک می گردد.
نکات مراقبتی بعد از درمان گرفتگی بینی نوزاد
پس از آنکه با موفقیت فرایند درمان گرفتگی بینی نوزاد دلبندتان را طی کردید، رعایت برخی نکات مراقبتی می‌تواند به حفظ سلامت تنفسی او کمک و از عود مجدد این مشکل جلوگیری کند.
- رطوبت هوا را تنظیم کنید: استفاده از دستگاه بخور سرد در اتاق نوزاد باعث مرطوب شدن هوای محیط می‌شود و تنفس را برای او آسان‌تر می‌کند. به یاد داشته باشید که دستگاه بخور را مرتبا تمیز کنید تا از رشد باکتری‌ها جلوگیری شود.
- محیط اطراف را تمیز نگه دارید: گرد و غبار، آلودگی‌ها و موی حیوانات خانگی می‌توانند باعث تحریک مجاری تنفسی نوزاد شوند. بنابراین، مرتبا خانه را تمیز و از قرار دادن اشیاء گرد و غبارگیر در اتاق نوزاد خودداری کنید.
- از شوینده‌های ملایم استفاده کنید: استفاده از شوینده‌های قوی و معطر برای شستن لباس‌ها و ملحفه‌های نوزاد می‌تواند باعث تحریک پوست و بینی او شود. بهتر است از شوینده‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید.
- شیردهی منظم: شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می‌کند. شیردهی منظم به نوزاد باعث تقویت سیستم ایمنی او می‌شود و از بروز عفونت‌های مجدد جلوگیری می‌کند.
- وضعیت خواب مناسب: هنگام خواب، سر نوزاد را کمی بالاتر از بدنش قرار دهید تا ترشحات بینی به راحتی از بینی خارج شوند، از قرار دادن بالش زیر سر نوزاد خودداری کنید.
بهتر است هنگام ریختن قطره به بینی، زیر شانه های کودک کاملا به عقب برگردد.
هم چنین می‌توان نوزاد را بر روی پا خواباند به طوری که سر او آویزان باشد. سپس در حالی که کودک را به سمت راست می خوابانید، قطره را در داخل سوراخ سمت راست بینی بچکانید و همین اقدام را برای سوراخ سمت چپ انجام دهید. این روش سبب می شود که قطره به داخل بینی یا Nasal spray و سینوس های کودک برسد.
بهترین زمان برای چکاندن قطره بینی در نوزادان، 15 تا 20 دقیقه پیش از شیر دادن و در زمان خواب است. توجه داشته باشید قبل از اینکه فرزندتان از داروهای دیگر بینی استفاده کند، شستشو را انجام دهید. چرا که این کار به بینی و سینوس ها کمک می کند تا مواد دارویی را بهتر جذب کنند.
تاثیرات گرفتگی بینی نوزاد بر سلامت کودک
گرفتگی بینی کودک، علاوه بر ایجاد ناراحتی و بی‌قراری، باعث اختلال در خواب، شیر خوردن و همچنین تنفس صحیح کودک می‌شود. از آنجایی که نوزادان در ماه‌های اول زندگی تنها از طریق بینی نفس می‌کشند، گرفتگی بینی می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی جدی در آن‌ها شود. همچنین گرفتگی بینی می‌تواند باعث کاهش حس بویایی شود و در نتیجه اشتها را در کودکان کم کند.
علاوه بر این، گرفتگی بینی طولانی مدت می‌تواند منجر به عفونت‌های گوش و سینوس‌ها در کودکان شود. بنابراین لازم است والدین به سلامت بینی کودکان خود توجه ویژه‌ای داشته باشند و در صورت مشاهده هرگونه علائم گرفتگی بینی، نسبت به درمان گرفتگی بینی نوزاد و رفع آن اقدام کنند.
روش‌های پیشگیری از گرفتگی بینی نوزاد
پیشگیری از گرفتگی بینی در کودک می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی نوزاد و کاهش نگرانی‌های والدین کمک کند. در ادامه به دو روش موثر برای پیشگیری از گرفتگی بینی کودک می‌پردازیم.
حفظ رطوبت هوا
یکی از روش‌های موثر برای پیشگیری از گرفتگی بینی، حفظ رطوبت مناسب هوا در محیط زندگی اوست. هوای خشک می‌تواند باعث خشکی و تحریک مخاط بینی نوزاد شده و در نهایت به گرفتگی بینی منجر شود. استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز یا قرار دادن یک ظرف آب در نزدیکی منبع گرما می‌تواند به حفظ رطوبت هوا کمک کند.
استفاده از محلول‌های نمکی
یکی دیگر از روش‌های پیشگیری از گرفتگی بینی نوزاد، استفاده از محلول‌های نمکی مخصوص نوزادان است. این محلول‌ها می‌توانند به مرطوب نگه‌داشتن مخاط بینی و جلوگیری از خشکی آن کمک کنند. استفاده منظم از این محلول‌ها، به‌ویژه در فصل‌های سرد سال که احتمال خشکی هوا بیشتر است، می‌تواند به پیشگیری از گرفتگی بینی کمک کند.
زمان مراجعه به پزشک برای گرفتگی بینی کودک
والدین باید به علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده نیاز به مشاوره پزشکی باشد، توجه کنند. اگر کودک شما دچار گرفتگی بینی شد و این وضعیت با تب بالا، راش پوستی یا تورم در نواحی پیشانی، چشم‌ها و گونه‌ها همراه بود، مراجعه به پزشک ضروری است.
اگر کودک شما در تنفس دچار مشکل شد، به‌ویژه اگر تنفس او تند و سطحی باشد یا به‌طور قابل توجهی در غذا خوردن مشکل دارد و بی‌اشتها است، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که گرفتگی بینی کودک بیش از ۱۰ روز ادامه یابد یا علائم بهبود نیابند، این نیز نشانه‌ای است که نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارد.
سخن پایانی
گرفتگی بینی کودک یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران نوزادی است که می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد. با دانستن دلایل و روش‌های درمان گرفتگی بینی نوزاد، می‌توانید به راحتی به نوزادتان کمک کنید تا راحت‌تر نفس بکشد و خواب بهتری داشته باشد.
به یاد داشته باشید که همیشه قبل استفاده از هرگونه دارو یا روش درمانی، بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود. با رعایت نکات بهداشتی و ایجاد محیطی مناسب، می‌توانید از بروز مجدد این مشکل جلوگیری کنید. راهنمای پرستار کودک می‌تواند منبع مفیدی برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه باشد.
سوالات متداول
علائم گرفتی بینی نوزادان شامل چه مواردی می‌شود؟
انواع مختلف آلرژی ، سپتوم انحراف یافته ، هوای خشک ، مواد تحریک کننده مانند گرد و غبار و ابتلا به بیماری های ویروسی مانند سرما خوردگی از علائم گرفتی بینی نوزاد می‌باشد.
اگر گرفتگی بینی نوزاد خفیف باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
در این شرایط ممکن است نوزاد از طریق بینی تنفس کند که این امر باعث می‌شود نوازد دچار اختلال در فرایند تغذیه شود.
آیا از قطره بینی و اسپری برای گرفتگی بینی نوزاد استفاده کنیم؟
اگر مجرای بینی نوزاد به علت سرما خوردگی کاملا مسدود شده باشد و کودک نمی‌توانست شیر بخورد و تشرحات بینی خشک و غلیظ باشد، می‌توان از قطره و اسپری استفاده کرد.
روش ریختن قطره بینی نوزاد به چه صورت است؟
برای ریختن قطره بینی نوزاد، نوزاد را به سمت یکی از جانب‌هایش بچرخانید و تعداد قطره مورد نیاز را در نیمی از بینی نوزاد ریخته و سپس به سمت دیگر بچرخانید و قطرات را در نیم دیگر بینی ریخته تا به تمیز شدن بینی کمک کنید.
چرا بینی نوزاد دچار گرفتگی می‌شود؟
گرفتگی بینی اغلب به دلیل سرماخوردگی، آلرژی، خشکی هوا یا تولید بیش از حد مخاط است.
چگونه بفهمیم بینی نوزاد گرفته است؟
علائم گرفتگی بینی در نوزاد شامل مشکل در تنفس، بی‌قراری، مشکل در شیر خوردن، خرخر کردن و عطسه است.
آیا گرفتگی بینی نوزاد خطری دارد؟
اگر گرفتگی بینی شدید و با مشکلاتی مانند تب بالا، مشکل در تنفس یا تغییر رنگ پوست همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
