برخی بیماری ها پس از به وجود آمدن در بدن نه علت خاصی برای آن ها پیدا میشود و نه درمان خاصی عموما ما از این بیماری ها به عنوان بیمای مزمن یاد میکنیم. بیماری کلیه پلی کیستیک هم یکی از این بیماری ها میباشد که در آن کلیه ها بزرگتر از حد معمول می شوند و عملکرد مناسبی ندارند. این بیماری ژنتیکی مزمن بوده و عموما درمان ها برای کنترل علائم میباشد. یکی از روش های کنترل بیماری در سالمندان استفاده از پرستار بیمار بوده که در این راه میتوانید از موسسات با تجربه کمک بگیرید.
کلیه پلی کیستیک چیست؟
کلیه پلی کیستیک بیماری مزمن و ژنتیکیاست که در پی به وجود آمدن آن کلیه پر از کیست های پر از آب و در اندازه های متفاوت میشود. در این زمان کلیه از حد معمول خود بزرگ تر شده و نمیتواند به درستی عمل کند. هر چقدر که تعداد کیست های داخل کلیه بیشتر باشد احتمال ایجاد آسیب برای کلیه بیشتر است. کیست های پر از مایع عموما خوش خیم بوده و ضرری برای کلیه ندارد اما در کلیه پلی کیستیک عموما عملکرد صحیح کلیه با مشکل روبرو می شود. کلیه پلی کیستیک عموما در فیلتر کردن مواد زائد خون دچار مشکل میشود و نتیجه عدم عملکرد درست کلیه نارسایی آن است. این بیماری شامل دونوع معروف است که در هر کدام شدت و محل بیماری متفاوت بوده:
1. بیماری کلیه پلی کیستیک اتومازول غالب
شایع ترینموع این بیماری بوده و بیشتر در افراد 30تا 50سال رخ میدهد. در موارد نادر شاهد دیدن این بیماری در دوران کودکی و نوجوانی نیز هستیم. این بیماری به دلیل غالب ارثی که دارد که صورت ابتلای والدین احتمال اینکه کودکان مریض باشند حدود 50درصد است.
2. بیماری کلیه پلی کیستیک اتومازول مغلوب
این بیماری یکی از انواع نادر کلیه پلی کیستیک بوده و دردو ان جنینی رخ می دهد. در کلیه این نوزادان پس از تولد پر از کیست های کوچک بوده. برای به وجود آمدن این بیماری باید از هر دو والد ژن معیوب به کودک به ارثبرسد. در این صورت احتمال به وجود آمدن کودک با کلیه پلی کیستیک یکچهارم است.
علائم کلیه پلی کیستیک
کلیه پلی کیستیک از آنجهت که بیماری مزمن است و زمینه ی ژنتیکی دارد بعد از مدتی به وجود آمده و بهبود پیدا نمیکند. علائمی که معمولا سبب میشود ما بفهمیم مشکلی در کلیه وجود دارد عبارت است از:
- فشارخون بالا
- درد کمر یا پهلو و علائم کلیه درد
- خون در ادرار
- احساس پری شکم
- بزرگشدن شکم به دلیل بزرگشدن کلیهها
- سردرد
- سنگ کلیه
- نارسایی کلیه
- عفونت مجاری ادرار یا کلیه
در صورت بروز هر گونه علائم و ادامه پیدا کردن آن بیشتر از یک هفته باید برای درمان به پزشک اورولوژی مراجعه کرد.
درمان کلیه پلی کیستیک
کلیه پلی کیستیک عموما درمان خاصی نداشته و معمولا با درمان های معمول تنها از پیشرفت بیماری و گسترش علائمجلوگیری کرد.
- جلوگیری از رشد کیست داخل کلیه: میتوان با داروییبه نام تولواپتاناز رشد کیست ها در کلیه جلوگیری کرد. توصیه میشود در صورتی که کیست کلیه شما به سرعت رشد می کند از این دارو استفاده کنید زیرا ممکن است سبب بروز آسیب جدی به کبد شود.
- کنترل فشار خون بالا: فشار خون بالا در بیماری های مربوط به کلیه تاثیر گذار است باید سعی کنیم این بیماری را با دارو،غذاهای کم نمک و کمچربی کنترل کنیم.
- کم کردن درد: برای کم کردن درد های خفیف میتوان از دارو های روتین مانند استامینوفن استفاده کرد اما هر چقدر که درد شدید تر شود باید اقدامات جدی تری مانند تخلیه کیست های درونکلیه با سوزنو جراحی استفاده شود.
- درمان نارسایی کلیه: در مراتب شدید بیماری و در صورتی که دیگرکلیه کارایی قبل را نداشته باشد باید کلیه را خارجکرد و برای فرد پیوند کلیه زده شود.
تاکنون درمان دارویی گیاهی مناسبی برای این بیماری اعلام نشده و تنها چند مورد از گیاهان سبب کاهش التهابات کلیه میشود.
- چایها و گیاهان ملین: برخی گیاهان مانند گلگاوزبان، رازیانه و زنجبیل ممکن است به بهبود عملکرد کلیه و کاهش التهاب کمک کنند.
- زردچوبه: اصلیترین ترکیب زردچوبه، کورکومین است که خاصیت ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی دارد و میتواند به حفظ سلامت کلیهها کمک کند.
- پونه کوهی: این گیاه به عنوان یک مدر طبیعی عمل میکند و میتواند به دفع سموم و مایعات اضافی از بدن کمک کند.
- آلوئهورا: مصرف آب آلوئهورا ممکن است به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کلیهها کمک کند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوهها و سبزیجات تازه، کاهش نمک و پروتئینهای حیوانی، و انتخاب غذاهای سرشار از فیبر میتواند وضعیت کلیهها را بهبود بخشد.
- مکملهای گیاهی: برخی مکملها مانند عصاره دانه توتفرنگی، که به بهبود عملکرد کلیهها کمک میکند، تحت بررسی هستند.
علت دقیق کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک یا adpkd یک بیماری ژنتیکی است بدین معنا کهگاهس از والدین به کودک به ارثمی رسد وگاهی اوقات والدین تاثیری ندارد و جهش ژنتیکی سبب ایجاد این بیماری میشود. از طرفی این بیماری احتمال ژنتیکیکه دارد هیچعاملی ریسکابتلا به آن را افزایش نخواهد داد اما طبق تحقیقات انجامشده احتمال بروز آن در مردان و زنان برایر است.
عوارض کلیه پلی کیستیک
با توجه به اینکه این بیماری درمان ندارد اگر به درستی از پیشرفت علائم آنجلوگیری نشود ممکن است عوارض جدی را برای کلیه در پی داشته باشد.
- نارسایی کلیوی: یکی از عوارض اصلی PKD، نارسایی مزمن کلیوی است که در اثر رشد کیستهای بزرگ و آسیب به بافت کلیهها به وجود میآید. این حالت ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشد.
- عفونتهای کلیوی: کیستها میتوانند باعث عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) یا عفونتهای کلیوی شوند که معمولاً با علائم درد و تب همراه است.
- هایپرتنشن (فشار خون بالا): بیماران مبتلا به PKD معمولاً با فشار خون بالا مواجه هستند که میتواند به آسیبهای بیشتر به کلیهها و دیگر اندامها منجر شود.
- کیستهای کبدی: بسیاری از افراد مبتلا به PKD همچنین ممکن است دچار کیستهای کبدی شوند که خود میتواند عوارضی مانند کبد چرب را به همراه داشته باشد.
- مشکلات قلبی: اختلالات کلیوی میتوانند به مشکلات قلبی مثل بیماریهای عروقی و افزایش خطر سکته قلبی منجر شوند.
- عوارض روانی: مشکلات جسمی ناشی از PKD میتواند تاثیرات روانی منفی مانند اضطراب و افسردگی را به همراه داشته باشد.
- سنگهای کلیوی: افراد مبتلا به PKD بیشتر در معرض ابتلا به سنگهای کلیوی قرار دارند.
- عوارض دوران بارداری: زنان مبتلا به PKD ممکن است با عوارضی در دوران بارداری مانند فشار خون بالا و مشکلات کلیوی روبهرو شوند.
به نقل از سایت nhs:
چه چیزی باعث ARPKD میشود؟
ARPKD ناشی از یک نقص ژنتیکی است که رشد طبیعی کلیهها و کبد را مختل میکند.
به طورخاص، رشد و توسعه لولههای کوچکی که کلیهها را تشکیل می دهند تحت تأثیر قرار میگیرد و باعث ایجاد برآمدگی و کیست (کیسه های پر از مایع) در آنها میشود.
با گذشت زمان، کیست ها باعث بزرگ شدن کلیه ها و زخم (فیبروز) میشوند و در نتیجه عملکرد کلی کلیهها بدتر می شود.
مشکلات مشابه لوله های کوچک (مجرای صفراوی) را نیز تحت تأثیر قرار می دهد که به مایع گوارشی به نام صفرا اجازه می دهد تا از کبد خارج شود.
مجاری صفراوی ممکن است به طور غیر طبیعی رشد کنند و کیست ها در داخل آنها رشد کنند. کبد نیز می تواند به مرور زمان دچار زخم شود.
نحوه تشخیص کلیه پلی کیستیک
اگر شما به صورت خانوادگی سابقه این بیماری را دارید ابتدا لازم است که در صورت نداشتن علائم هم به پزشک مراجعه کرده تا از نظر این بیماری بررسی شوید. اما اگر علائم را در خود مشاهده کرده اید،آزمایشات مختلفی است که پلی کیستیک را تشخیص میدهد. برخی از این آزمایش ها تنها مقدار و اندازه کیست ها رامشخص میکند و به شما نشان خواهد داد که به چه اندازه کلیه شما درگیر شده است.آزمایش های بیماری adpkd که به طور معمول از آن ها استفاده میشود عبارت است از:
- تاریخچه پزشکی و معاینه بالینی
پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، علائم و نشانهها، و هر گونه سابقه خانوادگی از بیماریهای کلیوی میتواند نسبت به احتمال وجود PKD مشکوک شود. معاینه فیزیکی ممکن است شامل بررسی فشار خون و ارزیابی هرگونه ورم در نواحی مختلف باشد.
- تصویربرداری اولتراسونوگرافی (سونوگرافی)
این روش تصویربرداری غیرتهاجمی میتواند وجود کیستها در کلیهها را نشان دهد و معمولاً اولین روش برای تشخیص PKD است.
- سیتیاسکن در مواردی که نیاز به اطلاعات دقیقتری باشد، پزشک ممکن است سیتیاسکن تجویز کند که تصاویر دقیقتری از کلیهها و کیستها ارائه میدهد.
- در برخی موارد خاص، MRI میتواند برای تشخیص و ارزیابی کیستها استفاده شود.
- آزمایشات خونی
بررسی سطح کراتینین و اوره خون برای ارزیابی عملکرد کلیهها و شناسایی نارسایی کلیوی و همچنین آزمایشهای اضافی برای بررسی سایر شرایطی که ممکن است بر سلامت کلیهها تأثیر بگذارند.
- آزمایشات ادراری
آزمایش ادرار ممکن است برای شناسایی وجود پروتئین، گلبولهای قرمز خون یا عفونتهای ادراری و سوزش ادرار انجام شود.
- مشاوره ژنتیکی
در مواردی که PKD خانوادگی مشکوک است، مشاوره ژنتیکی میتواند کمک کند تا تأیید شود که آیا بیماری ژنتیکی وجود دارد یا خیر.
سخن پایانی
بیماری کلیه پلی کیستیک بیماری مزمنو ارثییوده که ممکن است از والدین به ارث برسد در برخی موارد جهش ژنی همممکن است سبب این بیماری شود. در این بیماری سطح داخلی کلیه پر از کیست های دارای آب میشود و کلیه بزرگ شده و عملکرد خود را از دست می دهد. این بیماری درمانی نداشته و تنها با مصرف دارومی توان از گسترش علائم جلوگیری کرد.
سوالات متداول
1. کلیه پلیکیستیک چیست؟
کلیه پلیکیستیک یک اختلال ژنتیکی است که در آن کیستهای پر از مایع در بافت کلیهها تشکیل میشوند. این کیستها میتوانند باعث بزرگ شدن کلیهها و آسیب به بافت طبیعی کلیه شوند.
2. چگونه کلیه پلیکیستیک تشخیص داده میشود؟
تشخیص معمولا از طریق معاینه فیزیکی، آزمایشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی، سیتیاسکن یا MRI و آزمایشهای ژنتیکی انجام میشود.
3. آیا کلیه پلیکیستیک درمان دارد؟
درمان خاصی برای کلیه پلیکیستیک وجود ندارد، اما مدیریت علائم و عوارض مرتبط با آن میتواند از طریق داروها، تغییرات در سبک زندگی و در موارد شدید، دیالیز یا پیوند کلیه انجام شود.
4. تشخیص زودهنگام کلیه پلیکیستیک چه اهمیتی دارد؟
تشخیص زودهنگام میتواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند و از عوارض جدیتری مانند نارسایی کلیه جلوگیری کند.
5. آیا میتوان از کلیه پلیکیستیک پیشگیری کرد؟
به دلیل وراثتی بودن این بیماری، نمیتوان پیشگیری قطعی از آن داشت. اما انجام آزمایشهای ژنتیکی در افرادی که سابقه خانوادگی دارند میتواند مفید باشد.